دکتر محمود بهزاد در ۲۲ اسفند ۱۲۹۲ در رشت به‌‌دنیا آمد. او را «پدر زیست‌شناسی نوین ایران» یا «آسیموف ایران» لقب داده‌اند. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذارند و جزو اولین دیپلمه‌های گیلان بود. سپس، به دانش‌سرای عالی راه یافت و در ۱۳۱۴ در رشتۀ علوم طبیعی و تربیتی فارغ‌التحصیل شد. پس از گذراندن دورۀ نظام‌وظیفه مدت پنج سال در کرمانشاه ساکن شد و بعد از آن به رشت بازگشت.

بهزاد در ۱۳۲۸ دورۀ دکتری رشتۀ داروسازی را به‌ پایان رساند و هم‌زمان با همکاری علی زرگری و صادق مبین یک دوره، شامل یازده جلد کتاب‌ درسی برای دوره‌های اول تا ششم دبیرستان، تدوین کرد. در همین دوره، با احمد بیرشک در گروه فرهنگی هدف همکاری کرد و با عنوان ویراستار و مترجم به مؤسسۀ فرانکلین راه یافت.

در ۱۳۳۹، برای ترجمۀ کتاب سرگذشت زمین، تألیف جورج گاموف، برندۀ جایزۀ سلطانی شد، جایزه‌ای که بنیاد فرهنگی به کتاب‌های برتر اهدا می‌کرد. از سال ۱۳۴۰ علوم طبیعی را به زبان فرانسه در دبیرستان فرانکوپرسان (رازی کنونی) تدریس کرد. در همین دهه، به‌عنوان ویراستار ارشد با دانشگاه آزاد ایران (دانشگاه پیام‌نور کنونی) نیز همکاری کرد.

آشنایی او با سه زبان انگلیسی و آلمانی و فرانسه موجب شد که در علومی چون زیست‌شناسی و فیزیولوژی و ژنتیک آثاری را ترجمه کند. او از پرکارترین نویسندگان و مترجمان کتاب‌های علمی در ایران در دورۀ خود است. ۸۰ عنوان کتاب تألیفی و ترجمه‌ای در پزشکی، داروسازی و زیست‌شناسی و بیش از ۲۰۰ مقاله ترجمه‌ای و تألیفی حاصل فعالیت‌های فرهنگی اوست. او همچنین بیش از ۹۰ عنوان کتاب را در رشته‌های مرتبط ویرایش کرد و ویراستار تخصصی این رشته‌ها محسوب می‌شد. درس‌نامۀ پزشکی پیشگیری و پزشکی اجتماعی از جمله ویرایش‌های اوست.

آثارش را ناشران معتبری چون بنگاه ترجمه و نشر کتاب، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، امیرکبیر، خوارزمی، نیل، کتاب‌فروشی مرکزی و نیز انتشارات دانشگاه‌ها منتشر کرده‌اند.

بهزاد پایه‌گذار و مدیر سازمان کتاب‌های درسی و نیز از گسترش‌بخشان علوم جدید در ایران بود. کتاب‌هایی که او در این سازمان تألیف کرد یا بر تألیف آنها نظارت داشت تا سال ۱۳۵۲ در تمام مدارس کشور تدریس می‌شد، برخی از آنهاست: بهداشت، گیاه‌شناسی، جانورشناسی، تشریح و فیزیولوژی جانوری و زمین‌شناسی. او همچنین با همکاری احمد خواجه نصیرطوسی و شادروان هوشنگ شریف‌زاده سه جلد کتاب علوم تجربی دورۀ راهنمایی را، همراه با راهنمای معلم، تألیف کرد که مشابه آنها در آموزش و پرورش کشور وجود نداشت.

 

بهزاد همچنین نخستین کسی است که برای حروف‌نگاری ارقام صفر پیشنهاد جدیدی دارد. تا آن زمان به جای صفرهای جلو اعداد نقطه می‌گذاشتند که به پیشنهاد ایشان به صورت دایره‌های تو خالی تغییر پیدا کرد.

دکتر محمود بهزاد در ۸ شهریور ۱۳۸۶ به‌علت بیماری سرطان معده در منزل شخصی خود در رشت درگذشت.

انجمن صنفی ویراستاران زادروز این ویراستار گرانقدر را گرامی و یادش را زنده نگاه می‌دارد.

نگارش: سپیده پورمقدم

پست های توصیه شده