چهارمین دورۀ جامع نگارش و ویرایش متون کودک و نوجوان

چهارمین دورۀ جامع نگارش و ویرایش متون کودک و نوجوان

معرفی دوره

کتاب‌های کودکان و نوجوانان بخش مهمی از نشر همه کشورهای جهان را تشکیل می‌دهد و سرمایه‌های بسیاری صرف تولید آن‌ها می‌شود.

همۀ خانواده‌ها دوست دارند فرزندانشان کتاب بخوانند تا سرگرم بشوند و بیاموزند و مهارت‌‌هایشان بیشتر بشود.

تحول و تنوع تولید کتاب‌های کودک و نوجوان در سال‌های اخیر شگفت‌انگیز است، اگر از روند آن بی‌اطلاع باشیم، بخش مهمی از نشر را نادیده گرفته‌ایم.

چه فرزند داشته باشیم، چه معلم باشیم، چه مربی یا نویسنده و مترجم و یا هیچ یک از این‌ها باید از این دایرۀ عظیم محصولات فرهنگی اطلاع داشته باشیم.

در این دوره چه می‌آموزیم؟

با ویژگی‌های متون کودک و نوجوان و تفاوت آنها با متون بزرگسال آشنا می‌شویم.

تنوع کتاب‌های این حوزه و تفاوت محتواهای آن‌ها را درمی‌یابیم.

دربارۀ ناشران این حوزه و جایگاه آنان در نشر اطلاعاتی کسب می‌کنیم.

از سلیقۀ کودکان و نوجوانان در انتخاب کتاب آگاه می‌شویم.

کارکرد تصویر در کتاب‌های کودکان را بررسی می‌کنیم.

راه‌‌های ارزیابی کتاب‌های خوب و بد را یاد می‌گیریم.

این دوره برای چه مخاطبانی خوب است؟

همۀ کسانی که با نوشتن و ترجمه در حوزۀ کودک و نوجوان سروکار دارند؛

کارکنان مجموعه‌‌های فرهنگی که تولیدات نوشتاری برای کودک و نوجوان دارند؛

آنهایی که در رسانه‌های صوتی و تصویری برای کودکان و نوجوانان محتوا تولید می‌کنند؛

آنها که در تعلیم و تربیت این گروه سنی سهمی دارند؛

و پدران و مادرانی که نمی‌دانند چه کتابی برای فرزندانشان تهیه کنند و چطور دنیای ذهنی آنان را بشناسند.

پس از این دوره چه مهارتی کسب می‌کنیم؟

اگر در دنیای نویسندگی برای کودک و نوجوان قدم گذاشته‌ایم ماهرتر و دقیق‌تر می‌شویم.

ترجمۀ کتاب‌های کودکان و نوجوانان را با رویکردی دیگر عهده‌دار می‌شویم.

با نگاهی نقادانه تولیدات متنی و صوتی و تصویری را ارزیابی می‌کنیم و کتاب خوب و بد را تشخیص می‌دهیم.

علت موفقیت یا ناموفق بودن برخی آثار را از نگاه این گروه سنی می‌فهمیم.

برای ویرایش متون کودک و نوجوان راهکارهایی کسب می‌کنیم.

با روحیۀ ناشران و بازار اقتصادی این حوزه بهتر آشنا می‌شویم.

فرصت‌های شغلی کجاست؟

ویراستاری آثار نوشتاری، صوتی و تصویری حوزۀ کودکان و نوجوانان

همکاری با ناشران، برنامه‌سازهای محتوا برای کودکان و نوجوانان مثل رادیو و تلویزیون، سینما، کتاب‌های صوتی و الکترونیک، بازی‌‌سازها.

نویسندگی آثار کودک و نوجوان

مترجمی آثار کودک و نوجوان

درس‌های این دوره کدام است؟

زبان کودک و نوجوان

فلسفه و روان‌شناسی کودک و نوجوان

رمان نوجوان و فانتزی

ادبیات کودک و نوجوان

کتاب‌آرایی کودک و نوجوان

کارگاه ویرایش متون کودک و نوجوان

 

شروع دوره: ۷ تیر ۱۴۰۴

روزهای زوج، ۴ تا ۱۷:۳۰ و ۱۸ تا ۱۹:۳۰ (هر روز ۲ جلسه)

نحوۀ برگزاری: برخط (آنلاین)

کسب اطلاعات بیشتر

تماس با: 02188514613

ارسال پیام در تلگرام یا واتس‌اپ:  09396544798

دیگر دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی انجمن صنفی ویراستاران را از مسیرهای زیر دنبال کنید:

وبگاه: www.anjomanvirastar.ir

کانال اطلاع‌رسانی تلگرام: https://t.me/anjomanvirastaran

صفحۀ اینستاگرام: https://www.instagram.com/anjomanvirastaran

برای مشاوره یا ثبت‌نام کلیک کنید.

رویداد صدرای علوم انسانی

رویداد صدرای علوم انسانی

دو روز با دانشجویان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

به دعوت دکتر بهرام پروین گنابادی، انجمن صنفی ویراستاران در «رویداد صدرای علوم انسانی» حضور یافت.

در روزهای پنجم و ششم خرداد ۱۴۰۴، فرصتی فراهم شد که انجمن در جمع دانشجویان مشتاق دانشگاه آزاد قرار گیرد و در رویداد دوروزۀ رویداد صدرای علوم انسانی غرفه‌ای داشته باشد. روز اول با مدیران مجموعه و استادان و مسئولان دانشکدۀ ادبیات آشنا شدیم. در کنار غرفۀ انجمن حدود ۴۰ غرفۀ دیگر از کسب‌وکارهای حوزۀ فرهنگ و هنر و رسانه بودند که برخی فعال و برخی خمود و خسته غرفه‌هایشان را به نمایش گذاشته بودند.

غرفۀ انجمن خوشبختانه اقبال خوبی داشت. شاید چون موضوعش نوشتن بود و خوب نوشتن و کارهای متنوعی که در انجمن انجام می‌شود.

روز دوم دانشجویان بیشتری، در میان همهمۀ و هیاهوی بازدیدهای هنرمندان صداوسیما، به غرفۀ انجمن آمدند و از لزوم یادگیری دورۀ نگارش و ویرایش و ترجمه و داستان‌نویسی صحبت کردند و از آیندۀ شغلی ویراستار پرسیدند. از رشته‌هایی چون مترجمی زبان، مدیریت کسب‌وکار، حقوق بین‌الملل، ادبیات فارسی، ادبیات عرب مراجعه داشتیم و چه ارتباط خوبی با دانشجویان برقرار کردیم و عده‌ای مشتاق همکاری با انجمن و شرکت در دوره‌ها شدند.

آشنایی با مسئول غرفۀ رادیو جوان موجب شد که نیازهای آنان را برای همکاری با افراد توانمند در نویسندگی و ویرایش برای صداوسیما دریابیم و برنامه‌ریزی کنیم که نیروهایی را به آنان معرفی کنیم.

با مدیر برنامه‌ریزی برنامه‌های غیرتخصصی برای همکاری در آموزش صحبت کردیم.

 

 

رویداد صدرای علوم انسانی

 

رویداد صدرای علوم انسانی

 

رویداد صدرای علوم انسانی

 

 

 

 

دستور خط؛ مشکلات و راهکارها

دستور خط؛ مشکلات و راهکارها

نشست «دستور خط: مشکلات و راهکارها» با حضور مهناز مقدسی، دبیر انجمن صنفی ویراستاران، مهدی قنواتی، رئیس کمیسیون آموزش انجمن، و هومن عباسپور، نایب‌رئیس انجمن در روز چهارشنبه، ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، در سرای گفت‌وگوی سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
در ابتدا مهناز مقدسی با اشاره به اینکه بیشتر ناشرها توقع رسم‌الخط یکدست از ویراستار دارند گفت: در دستور خط به دو مورد توجه داریم: رسم‌الخط و املا. املا غلط و درست دارد اما دستور خط درست و غلط ندارد و علائم نگارشی، فاصله و نیم‌فاصله، و… مطرح است. توجه به رسم‌الخط پیشینهٔ چندانی ندارد و حدود نود سال اخیر به این موضوع توجه شده و در سال‌های اخیر نیز بسیار بیشتر به این موضوع پرداخته‌اند.
هومن عباسپور ادامه داد: دربارهٔ پیشینهٔ رسم‌الخط، زنده‌یاد جلال متینی در دههٔ سی و چهل دو مقاله نوشت که یکی از مقاله‌ها دربارهٔ نسخه‌های خطی است. فقط ۳ متن مکتوب از قرن پنجم داریم: الأبنیه عن حقایق الأدویه تألیف هروی به خط اسدی طوسی، هدایة المتعلمین فی الطب از قرن چهارم، و تفسیر قرآن پاک که بخشی از آن متعلق به قرن چهارم است.
در مقالهٔ دوم به رسم‌الخط از قرن ششم تا سیزدهم پرداخته؛ زبان فارسی از قرن ششم به بعد تشتت ندارد و زبان دری فراگیر می‌شود و شاعران و نویسندگان زبان دری را به کار می‌برند. او با اشاره به اینکه عناصری زبانی در قدیم بوده که بعداً از بین رفته است گفت: مثلاً یک واجی بین ف و و داشتیم، یا پ که ب نوشته می‌شد. مثلاً پدید که بدید نوشته می‌شد و الان هم گاهی اوقات در متن‌ها و شعرها محل بحث است. یا گ که سه نقطه روی سرکش ک گذاشته می‌شد. از قرن نهم به بعد این حروف از بین رفته و البته یکی دو سال طول کشیده تا از خط خارج شود. رسم‌الخط امروزی تطوری طولانی داشته است. دورهٔ قاجار و بعد از آن اتفاق‌های زیادی در رسم‌الخط افتاده است. در سال ۱۳۴۰ در دایرة‌المعارف مصاحب رسم‌الخط جدیدی پیشنهاد شد. پیش از آن نیز مرحوم احمد بهمن‌یار در این زمینه پژوهش‌هایی داشت و بعد از انقلاب نیز مرکز نشر دانشگاهی و فرهنگستان رسم‌الخط‌هایی را پیشنهاد و مصوب کردند.
مهدی قنواتی ابتدا ۲۵ اردیبهشت، روز پاسداشت زبان فارسی و حکیم فردوسی، را تبریک گفت و ادامه داد که دستور خط مثل هر پدیدهٔ دیگری در زبان فارسی به قواعدی نیاز دارد. وضع این قواعد از دههٔ ۳۰ و ۴۰ شروع شده و تا امروز ادامه داشته است؛ فرهنگستان سه ویراست از دستور خط تهیه کرده و در اختیار عموم گذاشته است. او به موضوع اهمیت دستور خط اشاره کرد و گفت: در دهه‌های گذشته در حوزهٔ ویرایش چندان توجه جدی به دستور خط و ویژگی‌هایش نمی‌شد و بیشتر به مباحث زبانی و دستوری پرداخته می‌شد اما باید به زوایای مختلف دستور خط و قاعده‌مندی و ضابطه‌مندی آن توجه شود و به این منظور باید زبان را کاملاً بشناسیم.
مهناز مقدسی موضوع لزوم روزآمد کردن دستور خط را مطرح کرد و مهدی قنواتی پاسخ داد: اگر قائل باشیم به اینکه دستور خط دانش است، در هر دانشی باید دائماً نوآوری صورت بگیرد. در هر دانشی موارد تازه‌ای کشف می‌شود و به بحث و بررسی گذاشته می‌شود. دستور خط هم همین است؛ طبیعتاً در هر دورهٔ زمانی سه یا چهار سال یک‌بار مباحث مربوط به دستور خط بازنگری می‌شوند که به‌روزتر و قاعده‌مندتر شوند.
مهدی قنواتی افزود: باید به دستور خط در موضوعات مختلف نیز توجه شود؛ مثلاً در متون کودک و نوجوان و در شعر و ترانه. به این منظور باید وام‌واژه‌ها و اصطلاحاتی که وارد زبان می‌شوند بررسی شوند و ساخت‌های نحوی زبان‌های دیگر هم در فارسی مدنظر قرار بگیرد. فرهنگستان وارد این تنوع‌ها نشده و بیشتر زبان معیار را در نظر گرفته است. دستور خط شاخه‌های گوناگون دارد و باید برای هر یک از این شاخه‌ها قواعدی مدون شود. دستور خط فعلی دربارهٔ برخی موارد زبان معیار است آن هم دستور خط برای متون بزرگ‌سال.
مهناز مقدسی این پرسش را مطرح کرد که در دستور خط فرهنگستان از یک‌سو به ویژگی‌های رسم‌الخط گفتاری، شعر، ضبط اعلام، وام‌واژه‌ها و مواردی از این دست توجه نشده است و از سوی دیگر دستور خط بعضی کلمات چند‌املایی است. چطور باید صورت صحیح را تشخیص داد؟
هومن عباسپور پاسخ داد: املا یعنی صورت صحیح یک کلمه؛ وقتی صورت صحیح یکی باشد و شکل دیگری نداشته باشد می‌توانیم املای صحیح را در فرهنگ‌های معتبر پیدا کنیم؛ مثل واژهٔ «سؤال» که یک صورت صحیح دارد و شکل دیگری ندارد. اما رسم‌الخط صورت صحیح و شکل نوشتاری واحدی ندارد؛ اما باید صورت رایج‌تر را پیدا کنیم. البته رسم‌الخط هم دو یا سه صورت بیشتر ندارد که در شیوه‌نامهٔ ناشران معتبر باید آ‌ن‌ها را پیدا کرد. او افزود: با احترام به استادانم، رسم‌الخط فرهنگستان اشکالات روش‌شناختی دارد که باید رفع شود.
مهدی قنواتی دربارهٔ اینکه داشتن رسم‌الخط یکسان چقدر اهمیت دارد گفت: نظرم بر این است که دستور خط باید کاملاً یکدست شود. همهٔ زبان‌ها برای پویا ماندن باید با تغییرات زبان احیا و تجدید و با نوآوری روز هماهنگ شوند. او به اینکه دستور خط فردگرا نیست اشاره کرد و گفت: نباید یک نهاد، ناشر یا فرد دستور خط اختصاصی تجویز کند و نهاد متولی این امر فرهنگستان است که اجازه دارد دربارهٔ موضوع خط تصمیم بگیرد و قاعده بسازد. در نتیجه ناشران، نهادها یا اشخاص حقیقی و حقوقی باید نظرات و قواعدشان را با نهاد متولی در میان بگذارند تا با صراحت تعیین تکلیف شود.
هومن عباسپور در ادامه گفت: به نظرم یکدست شدن رسم‌الخط عربی نه ممکن است نه ضروری؛ ۸۰‌ درصد از رسم‌الخط‌های ناشران معتبر ما مثل هم است و شبیه رسم‌الخط فرهنگستان؛ اختلاف نظر در ۲۰ ‌درصد است و این خیلی خوب است.
در پایان، مهدی قنواتی تأکید کرد برای تدوین دستور خط یکسان باید برنامه‌ریزی زبانی صورت بپذیرد و بدون برنامه‌ریزی تدوین و یکسان‌سازی دستور خط امکان‌پذیر نخواهد بود.
دیگر حاضران در نشست:
سحر شهامت‌رزم، زهرا کرد، آرش آذرپیکان، مونا رجبی‌فرد، آرام مسعودی، عباس دبیرلو، زهرا فرهادی‌مهر، علی‌رضا دولت‌شاهی، علی‌رضا توکل
سایر فعالیت‌ها
صبح چهارشنبه دکتر محسن حاجی زین‌العابدینی عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی مهمان غرفهٔ انجمن بودند و در گفت‌وگو با ایشان دربارهٔ فعالیت‌های انجمن و همکاری با دانشگاه شهید بهشتی صحبت شد. خانم مقدسی و آقای قنواتی و آقای عباسپور چند پیشنهاد مطرح کردند:برگزاری کارگاه یک‌روزهٔ ویرایش مقدماتی برای دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی،برگزاری همایش یک‌روزه برای معرفی حرفهٔ ویراستاری و امکان‌های شغلی برای ویراستاران، برگزاری کارگاه نگارش پایان‌نامه و مقالات پژوهشی. دکتر حاجی زین‌العابدینی از این پیشنهادها استقبال کرد. این پیشنهادها در بخش اداری دانشگاه شهید بهشتی مطرح شود و در صورت توافق انجمن این کارگاه‌ها را برگزار کند.

 

دستور خط؛ مشکلات و راهکارها

نشسته از راست: هومن عباسپور، مهناز مقدسی، مهدی قنواتی

 

ویرایش و داستان‌نویسی

ویرایش و داستان‌نویسی

سه‌شنبه، ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، نشست ویرایش و داستان‌نویسی با حضور شهرام اقبال‌زاده، مسعود بربر و رؤیا کیانی و به دبیری هومن عباسپور در غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران برگزار شد.

در این نشست، که با حضور جمعی از اعضا و دانشجویان دوره‌های انجمن برگزار شد، در ابتدا مسعود بربر، داستان‌نویس، با اشاره به نسبت ویرایش و داستان گفت: مقدمهٔ تکراری این است که ویراستاران مشهوری در جهان داریم که ویراستارانشان در تغییر یا حذف بخش‌هایی از داستان اختیار کامل داشته‌اند. خوش‌خوان بودن و دستور خط و روان کردن متن از وظایف اصلی ویراستار است ولی این تمام ماجرا نیست. البته بخش اقتصادی قضیه مهم است ولی موارد دیگری هم هست؛ مثل اینکه ویراستار باید آموزش درست ببیند و ویراستار و به‌ویژه ویراستار داستان باید ابزار و زبانی را که در داستان از آن استفاده می‌شود بشناسد و آموزش دیده باشد. ما حتی داستان‌نویسانمان آموزش درست ندیده‌اند چه برسد به ویراستاران داستان. طبیعتاً وقتی ویراستار داستان بنیان داستان را نمی‌شناسد نمی‌تواند به نویسنده مشاوره بدهد و متن را ساختاری و محتوایی اصلاح کند.

نکتهٔ دیگر اینکه در ویرایش داستان تناقضی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. ویراستار باید در داستان غرق شود و صدا و بیان آن را درک کند و جایی که صدا و زبان عوض می‌شود بتواند آن‌ها را به سوی صدا و بیان اصلی داستان هدایت کند. از آن سو باید همچون منتقد در بیرون داستان بایستد و جدای از لذتی که از متن می‌برد آن‌قدر غرق داستان نشود که دیگر ایرادهای آن را نبیند و در نتیجه بتواند آن را نقد کند. کمتر کسی می‌تواند در هر دو جایگاه بایستد و داستان را از دو سو ببیند. این سه موضوع اقتصاد و آموزش و تعارض ذاتی ویرایش داستان کار را برای ویراستاران داستان دشوار می‌کند و گاهی او را وامی‌دارد به ویرایش زبانی و صوری قناعت کند.

در ادامه، رؤیا کیانی، ویراستار داستان، گفت اساساً هر چیزی که با نوشتن سروکار دارد موضوع زبان در آن مطرح است. او با اشاره به سخن استاد سمیعی (گیلانی) که می‌گوید نویسندگی کاربرد سازندهٔ زبان و هنر پروراندن مطلب است ادامه داد: در واقع ویراستار به این به کار بردن سازندهٔ زبان کمک می‌کند و به همین سبب باید از زبان شناخت کافی داشته باشد. اساساً فرق ویراستار و نویسنده این است که نویسنده باید دید کلی‌تری داشته باشد ولی ویراستار این فرصت را دارد که جزئی‌تر نیز به متن بپردازد و دقیق‌تر آن را ببیند.

شهرام اقبال‌زاده، مترجم و منتقد ادبیات کودک و نوجوان، در ابتدا از هومن عباسپور و مهناز مقدسی بابت زحماتی که در انجمن صنفی ویراستاران می‌کشند تشکر کرد و سپس گفت: ویرایش هنوز در ایران به عنوان یک حرفهٔ رسمی شناخته نشده است و ویراستاران بیشتر برای عشقی که به ویرایش دارند ویراستاری می‌کنند نه برای درآمدی که بتوان با آن ارتزاق کرد. و ما باید بتوانیم آن را به عنوان یک حرفه جا بیندازیم. ناشران ما در ایران معمولاً سازوکار ویراستاری صحیح و واحد ویرایش ندارند و ناشران معدودی به این موضوع پرداخته‌اند. او با اشاره به اینکه انجمن ویراستاران توانسته آموزش ویرایش را نهادینه کند گفت: ما در ایران حتی رشتهٔ دانشگاهی ویراستاری نداریم و این انجمن است که آموزش آن را بر عهده گرفته است. او تأکید کرد که ویراستار داستان باید حرفه‌ای آموزش دیده باشد و حتی عناصر داستانی را بهتر از نویسنده بشناسد. او همچنین بر اختیار قائل شدن برای ویراستار داستان تأکید کرد و گفت: درست است که هیچ ویراستاری جای نویسنده را نمی‌گیرد اما آن‌قدر باید قدرت و مهارت داشته باشد که بتواند متن را تا حد اعلا برکشد. ویراستار باید بینش، دانش، مهارت و نیز خلاقیت بالایی به‌ویژه در ویرایش داستان و شعر داشته باشد.

مسعود بربر در تکمیل مباحث شهرام اقبال‌زاده گفت: ویراستار داستان باید از زبان شناخت کافی داشته باشد و بداند جایی که بحث خلاقیت و هنر مطرح است باید چطور با متن روبه‌رو شود و فضا و حسی را که در متن جریان یافته کاملاً درک کرده باشد.

موضوع تعامل ویراستار و پدیدآور یکی دیگر از مواردی بود که دربارهٔ آن گفت‌وگو شد. شهرام اقبال‌زاده اشاره کرد: باید تفاوت‌ها را درک کنیم و در ویرایش اهل گفت‌وگو باشیم. باید بتوانیم با پدیدآور گفت‌وگو کنیم. در تأیید همین موضوع، مسعود بربر ادامه داد: تعامل بین داستان‌نویس و ویراستار بسیار مهم است و در آن باید به سه نکته توجه کرد. اول آنکه بدانیم ویراستار و نویسنده در یک گروه قرار دارند و قرار نیست رودرروی یکدیگر بایستند. این دو باید با هم کار کنند تا بتوانند محصول بهتری را به مخاطب عرضه کنند. دوم آنکه باید هر دو شیوهٔ گفت‌وگو را بشناسند و بدانند چطور به حرف دیگری گوش بدهند و چطور با او سخن بگویند. سوم اینکه به جای آنکه شخص را در نظر بگیرند روی متن تمرکز کنند و هر دو بر متن مسلط باشند. آگاهی و دانش و تسلط بر موضوع بسیار مهم است.

در پایان نشست، مهناز مقدسی، دبیر انجمن، و هومن عباسپور، نایب‌رئیس هیئت‌مدیرهٔ انجمن، مبحث رتبه‌بندی ویراستاران را مطرح کردند و اشاره کردند که این موضوعی است که در سند نرخ‌نامه آمده است و سال‌ها دربارهٔ آن تحقیق شده است و ابراز امیدواری کردند برای ویراستاران داستان نیز بتوان رتبه‌هایی را در نظر گرفت.

دیگر حاضران در نشست:

مهناز مقدسی، لیلا اثناعشری، علی‌رضا نیک‌زاد، محمدحسین حیدری، محمد صبری، زهره دودانگه، سپیده صالحی، زهرا فرهادی‌مهر، میثم شربیانی، مرجان مهدی‌پور، محبوبه قاسمی، سیدمحمدحسین موسوی‌نسب، فاطیما فارسی، مهدیه دین‌پناه

 

سایر فعالیت‌ها

گفت‌وگو با دکتر عبدالامیر نبوی در غرفهٔ انجمن برای همکاری با انجمن‌های علمی

ویرایش و داستان‌نویسی
نشسته از راست: زهره دودانگه، شهرام اقبال‌زاده، رؤیا کیانی، مسعود بربر
ایستاده از راست: مونا شفیعی، محبوبه قاسمی، شکوفه جودکی، شهلا انتظاریان، سلاله حقی، هومن عباسپور، مرجان مهدی‌زاده، …، محمد صبری، …، سیدمحمدحسین موسوی‌نسب، …، سحر شهامت‌رزم، فریبا رحمانی، لیلا اثناعشری، مژگان منشی‌زاده، سپیده صالحی، مهناز مقدسی

ویرایش و شعر

ویرایش و شعر

نشست ویرایش و شعر با حضور مهشید نونهالی، دکتر نسرین‌دخت خطاط و دکتر فهیمه شانه در غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران برگزار شد.
مهشید نونهالی، مترجم زبان فرانسوی، با اشاره به اینکه از نوجوانی به ادبیات علاقه‌مند بوده و در همهٔ این سال‌ها دوره‌های خوانش‌ ادبیات کهن و معاصر را دنبال کرده‌ و هم‌اکنون هم روزی یک ساعت سعدی می‌خواند، گفت مترجم، چه مترجم شعر باشد، چه داستان، چه متون فاخر یا عامیانه، باید پیوسته و مکرر ادبیات کهن و معاصر را بخواند و به زبان فارسی که زبان مقصد است مسلط باشد و ابراز تأسف کرد که نسل جوان‌ به ‌غیر از معدودی در ادبیات فارسی بسیار ضعیف‌اند و باید آن را تقویت کنند.
او در ادامه به وزن شعر در ترجمه تأکید کرد و دربارهٔ اهمیت قافیه‌پردازی در ترجمهٔ شعر به فارسی گفت و به تجربه‌های خود در ترجمهٔ مولیر و تارتوف و راسین اشاره کرد. مهشید نونهالی با مثال‌هایی از تارتوف که زبان روزمرهٔ فرانسوی است از تفاوت زبان‌ او با تراژدی‌های قرن هفدهم که زبان فاخری دارند و مولیر گفت و ادامه داد: زبان شعر به تبع وزن تغییر می‌کند و بهتر است در صورت نیاز مترجمان بر اساس زبان مقصد وزن‌ ابداع کنند؛ البته نزدیکی‌ فرهنگی هم در ترجمه و وزن شعر تأثیر دارد و از این لحاظ ظرفیت ادبی زبان فارسی بسیار بالاست.
پس از آن، دکتر نسرین‌دخت خطاط، مترجم زبان فرانسوی و استاد دانشگاه، به متونی که مهشید نونهالی ترجمه کرده اشاره کرد و گفت ترجمه‌های ایشان در فارسی خوش می‌نشیند و این معجزهٔ زبان فارسی است که می‌توان اشعار را از زبان‌های دیگر به آن ترجمه کرد. او در ادامه از تمثیل قهوه‌خانهٔ دوردست استفاده کرد و گفت زبان مقصد همان مسافرخانه‌ای است که مسافران خسته در آن به دنبال لختی آسایش‌اند؛ زبان فارسی نیز همان مسافرخانهٔ غریب‌نواز است. پذیرفتن شاعرانگی به نزدیک بودن زبان‌ها بستگی دارد؛ مثلاً دانته به ایتالیایی بسیار زیبا ترجمه شده که به‌علت نزدیکی دو زبان فرانسه و ایتالیایی است.
در ادامه، مهدی قنواتی، پژوهشگر و مدرس ویرایش، دو نکتهٔ کلی را مطرح کرد: اول آنکه ساختارشکنی در ترجمهٔ شعر کمتر اتفاق می‌افتد و مترجمان ساختار و صورت زبان را تغییر نمی‌دهند و معمولاً جملات را به‌ صورت طبیعی ترجمه می‌کنند و دیگر آنکه شعر در زبان مبدأ، چه فاخر، عامیانه یا معیار باشد، در ترجمه در ساختار و صورت زبان معیار (زبان مقصد) ترجمه می‌شود و این موضوع در شعر کودک هم چنین است و شعر‌های ترجمه‌شده از لحاظ ادبی غنی‌ترند. او گفت گاهی باید ساختارهای صرفی را در ترجمه تبدیل کنیم؛ در ترجمه مقولهٔ متناظر نداریم و اگر لازم است باید مقوله عوض شود.
دکتر فهیمه شانه، ویراستار متون کودک و نوجوان و مدرس ویرایش، به شعرهایی که برای کودکان سروده‌شده پرداخت و بیان کرد: برعکس پیچیدگی‌های ظاهری شعر بزرگ‌سال، شعر کودک امری سهل به نظر می‌رسد اما این‌طور نیست؛ شعر و نیز برای کودکان نوشتن امری سهل و ممتنع است. زبان در ترانه گفتاری و ساده است ولی شعر علاوه بر تخیل وزن و قافیه نیز دارد و دایرهٔ واژگان مخاطب نیز اهمیت دارد. برای کودکان نمی‌توانیم از دایرهٔ واژگان وسیع استفاده کنیم؛ به همین خاطر، برای کودک بیشتر ترانه سروده می‌شود و این در ترجمه برای مخاطب کودک نیز اهمیت دارد. ترجمهٔ نثر و شعر برای کودک ساده نیست و شاید متن انتخاب‌شده قابلیت ترجمه به زبان فارسی یا هر زبان مقصد دیگری را نداشته باشد. مترجمان در این مواقع، برای شعر، داستان می‌سازند و برعکس، و به نوعی آفرینش جدیدی اتفاق می‌افتد. نکتهٔ مهم در شعر کودک سن است. در حوزهٔ کودک از انگلیسی و فرانسوی به فارسی بسیار ترجمه شده است که گاهی مترجمان شعر را به ‌صورت ترانه ترجمه می‌کنند چون ترانه از اقبال بیشتری برخوردار است.
در پایان این نشست، دربارهٔ حدودوثغور ویرایش شعر و اینکه در حدی باید انجام شود که متن خلاقه آسیب نبیند و معنا و موضوع تغییر نیابد گفت‌وگو شد.
دیگر حاضران در نشست:
مهناز مقدسی، لیلا اثناعشری، علی‌رضا نیک‌زاد، مهدی قنواتی، محبوبه قاسمی، جلال حجتی فهیم، مهراب فتوحی روزبهانی، طناز حسینی، فاطمه سرکانی، نفیسه صادقپور، خانم صفیری، محمدحسین حاجیوند

سایر فعالیت‌ها
دعوت از دکتر علی رواقی برای حضور در نمایشگاه و میزبانی ایشان در غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران

 

ویرایش و شعر

نشسته از راست: نسرین‌دخت خطاط، مهشید نونهالی، فهیمه شانه
ایستاده از راست: آرام مسعودی، طیبه شهرابی فراهانی، یاسمن صفری، محبوبه قاسمی، مهناز مقدسی، نفیسه صادقپور، سحر شهامت‌رزم، لیلا اثناعشری، امیرعلی پزشکی، ثمین سجادی

 

ویرایش و کتاب الکترونیک

ویرایش و کتاب الکترونیک

در این نشست، سه تن از کارشناسان بخش تبدیل محتوا در مجموعۀ طاقچه، شراره فلاحتی، الناز نقدی، آرین صالحی، و عباس کریمی‌عباسی مدیر سالن فناوری نشر حضور داشتند.
کارشناسان مجموعهٔ طاقچه از روش‌های تبدیل محتواهای متنی به کتاب الکترونیک گفتند و مسائل و مشکلات تبدیل کتاب از نرم‌افزارهای ایندیزاین و زرنگار و ورد مطرح شد.
پس از آن موضوع اهمیت نرم‌افزارهای ویراستیار و پاک‌نویس و امکاناتشان برای ویرایش صوری و زبانی مطرح شد و نیز دربارهٔ هوش مصنوعی، عباس کریمی‌عباسی گفت: هوش مصنوعی شعور و درک انسانی را ندارد و از آنجا که ادبیات مبنایش شعور و درک انسانی است، در موضوع ادبیات و ویرایش نمی‌‌توان از هوش مصنوعی بهرۀ چندانی برد.

دیگر حاضران در نشست:
محسن حاجی زین‌العابدینی، مهناز مقدسی، هومن عباسپور، لیلا اثناعشری، جواد رسولی، سپیده صالحی، آیلین لازار و علی‌رضا آقاجانی، شهلا انتظاریان، وحید هروی، مهدی حکمی

سایر فعالیت‌ها
مصاحبه با دکتر علی بلوک‌باشی در غرفهٔ دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی

 

ویرایش و کتاب الکترونیک
نشسته از راست: مهناز مقدسی، عباس کریمی عباسی، آرین صالحی، الناز نقدی، شراره فلاحتی، علی‌رضا آقاجانی، آیلین لازار، هومن عباسپور، محسن حاجی زین‌العابدینی، سپیده صالحی

ویرایش و ترجمه

ویرایش و ترجمه

در این نشست مهشید نونهالی، مترجم سرشناس زبان فرانسوی به فارسی، دکتر نسرین‌دخت خطاط، مترجم زبان فرانسوی و استاد دانشگاه، و مانی صالحی علامه، مترجم سرشناس متون ادیان و اساطیر، حضور داشتند.

مهشید نونهالی به این موضوع اشاره کرد که انبوه ترجمه در سال‌های اخیر موجب شده که ترجمه‌های نازلی منتشر شود و ویراستار ناچار است مسئولیت سنگینی به عهده بگیرد و باید خودش مترجم باشد و صرفاً به ویرایش صوری و زبانی اکتفا نکند و گفت: ترجمهٔ مقابله‌ای نیاز امروز صنعت ترجمه است و امروز، با توجه به کیفیت پایین ترجمه‌ها، ویراستار باید خود مترجم هم باشد و حتی باید دانشی بیشتر از مترجم در هر دو زبان داشته باشد.

نونهالی در ادامه افزود: متأسفانه برخی مترجم‌ها فقط کتاب را می‌خوانند و معنا را منتقل می‌کند. عده‌ای حتی اگر معنای بخشی از کتاب را متوجه نشوند، در ترجمه آن را جا می‌اندازند. جدا از این سلیقهٔ خواننده هم نازل شده و تأسف بیشتر آنجاست که برخی مترجمان صاحب‌نام هم آب به این آسیاب می‌ریزند؛ یعنی شروع می‌کنند به تولید ترجمه‌های سریع و بدون توجه به ریزه‌کاری‌های متن. به همین علت امروزه ویراستار باید ویرایش مقابله‌ای انجام دهد.

پس از آن دربارهٔ سبک نکاتی را گوشزد کرد: مترجم اگر قرار باشد سبک داشته باشد، باید نویسنده شود. سبک مترجم در این چارچوب معنا پیدا می‌کند که متن ترجمه‌شده را به سبک نویسندهٔ اثر هر چه می‌تواند نزدیک‌تر کند و این تا حد زیادی نتیجهٔ گسترهٔ واژگان مترجم است. پس سبک مترجم همان سبک نویسنده است و ماهیت مستقل ندارد.

نونهالی دربارهٔ بومی‌سازی گفت: به نظرم بومی‌سازی در ترجمه قابل‌قبول نیست چرا که اهمیت را از نویسنده برمی‌دارد و بر مخاطب متمرکز می‌کند. این هم کار مترجم نیست؛ کار نویسنده است.  امروز دورهٔ این‌گونه ترجمه‌ها گذشته. چنین ترجمه‌هایی مربوط به دوران قاجار بود که مخاطب هنوز با ممالک دیگر و به طور خاص دنیای غرب ناآشنا بود و مترجم ناگزیر می‌باید متن را برای مخاطب قابل‌فهم و آشنا می‌کرد.

مهشید نونهالی اشاره کرد که دانستن زبان فارسی برای مترجمِ خوب شدن ضروری است و خواندن آثار کلاسیکی مانند تاریخ بیهقی،کلیات سعدی، هفتاد سخن دکتر خانلری را برای مترجمان و ویراستاران ترجمه لازم دانست و حتی از بر کردن اشعار شاعران کلاسیک را برای بهبود کیفیت ترجمه توصیه کرد.

در ادامه، دکتر نسرین‌دخت خطاط به ترجمه‌های ضعیف از فرانسوی به فارسی اشاره کرد که معمولاً فارغ‌التحصیلان مترجمی زبان فرانسه در عرض سه یا چهار ماه ترجمه می‌کنند و ناشران آن‌ها را منتشر می‌کنند و متأسفانه نقد هم نمی‌شوند و فقط با مقابله می‌توان مشکل آن را فهمید.

او نیز تأکید کرد که مترجم نباید سبک داشته باشد؛ مثلاً اگر نویسنده‌ای جملات طولانی به کار می‌برد، مترجم هم همین را باید در ترجمه بازآفرینی کند و گفت: فرایند ترجمه از نظر من سه مرحله دارد: انتقال معنا، انتقال سبک، و انتقال حال‌و‌هوای متن اصلی. متأسفانه کیفیت ترجمه از فرانسوی به فارسی، همانند بسیاری از ترجمه‌هایی که از انگلیسی به فارسی انجام می‌شود، بسیار  آشفته است. امروز دانشجویی که فارغ‌التحصیل می‌شود توقع دارد بلافاصله  ترجمه کند و کتاب برندهٔ جایزهٔ گنکور (Goncourt) هم ترجمه کند. همین تفکر باعث شده امروزه تقریباً تمامی کتاب‌های مطرح ترجمه شده باشند؛ این کتاب‌ها به‌سرعت در عرض ۳ یا ۴ ماه ترجمه می‌شوند و در اختیار مخاطبی که متأسفانه نازل‌خوان شده قرار می‌گیرند.

 

ویرایش و ترجمه - مهشید نونهالی - مانی صالحی علامه

 

مانی صالحی علامه گفت: به نظر من مترجم باید زبان مقصد را بیشتر و بهتر از زبان مبدأ بداند. امروز زبان بسیاری از مترجم‌های جدید قابل‌فهم نیست و این تا حد زیادی به سبب آن است که مترجم‌های جوان ادبیات کلاسیک نمی‌خوانند.

او به موضوع ضبط اعلام (درج صحیح اسامی در زبان‌های مختلف) نیز اشاره کرد و گفت: من در کشورهای متفاوتی زندگی کرده‌ام، با اصول تلفظ اسامی در بسیاری از زبان‌ها آشنا هستم و بسیار هم در این زمینه کار کرده‌ام و ضبط اعلام را تجربی انجام می‌دهم. منابع خوبی در این زمینه وجود دارند، مثل فرهنگ اسامی خاص فریبرز مجیدی، که البته ایرادهایی هم دارند که باید نقد و اصلاح شود.

 

دیگر حاضران در نشست:

مهناز مقدسی، هومن عباسپور، لیلا اثناعشری، کتایون امیر‌احمدی، فاطمه صفار، نفیسه صادقپور، فهیمه شانه، سحر شهامت‌رزم، طیبه شهرابی فراهانی، صنوبر رضاخانی، علی‌رضا نیک‌زاد، سیاوش صفری، مهدی فقیه، اشکان ساسانی، سپنتا مظفری، احمدرضا باباخانی و وحید هروی

کتاب آموزشی و نیاز مخاطبان

کتاب آموزشی و نیاز مخاطبان

کتاب آموزشی و نیاز مخاطبان

در نشستی که با هدف ارتباط بیشتر با ناشران در روز جمعه 19 اردیبهشت در غرفۀ انجمن ویراستاران برگزار شد، آقای یحیی دهقانی، مدیر انتشارات مبتکران، آقای ابراهیم کریمی، رئیس هیئت‌مدیرۀ اتحادیۀ ناشران، آقای میلاد حسینیان، مدیر انتشارات دُکسا، جواد رسولی، مدیر سابق انتشارات آهنگ قلم حضور داشتند.

آقای دهقانی دربارۀ توجه ویژه به ناشران آموزشی در بین دانش‌آموزان و معلمان صحبت کرد و گفت: با آنکه وزارت آموزش و پرورش علاقه‌ای به ناشران آموزشی و کتاب‌های کمک‌آموزشی ندارد، دانش‌آموزان و حتی معلمان این ضرورت را حس کرده‌‌اند که از کتاب‌های کمک‌آموزشی استفاده کنند. او در پاسخ به این سؤال که آیا ناشران کمک‌آموزشی در برخی رشته‌ها بر دیگر ناشران همکارشان برتری دارند گفت: این درست است که برخی ناشران آموزشی در رشته‌ای خاص مورد توجه مخاطبان‌‌اند مثلاً در زیست‌شناسی و شیمی انتشارات مبتکران شناخته‌شده است؛ در رشتۀ حقوق یا اقتصاد ناشری دیگر شاخص است و این موضوع از این بابت است که نویسندۀ آن کتاب سرشناس و توانمند است و کتاب نیز بسیار خوب تدوین شده و پاسخ‌گوی نیاز مخاطب است.

آقای دهقانی افزود که با حذف رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، بخشی از کتاب‌های این حوزه که بسیار پرتیراژ هم بوده از دایرۀ انتشارات مبتکران خارج شده است و ناشران آموزشی این آسیب را دارند که تغییرات ناشی را کتاب‌های درسی در کتاب‌‌های آنان تأثیرگذار است و گاه موجب می‌شود یک کتاب کلاً از دایرۀ انتشار خارج شود.

مدیر انتشارات مبتکران در این نشست از تجارب خود گفت و از سال‌های حضورش در ریاست انجمن ناشران آموزشی و اینکه گسترش ناشران آموزشی نشان می‌دهد که بخشی آموزشی کشور نتوانسته نیاز دانش‌آموزان و خانواده‌‌ها را برآورده کند.

دربارۀ ویرایش کتاب‌های آموزشی، آقای دهقانی به این نکته اشاره کرد که ویرایش در این کتاب‌ها از جنس دیگری است و نویسنده و کارشناس باید دقت فراوانی در محتوای کتاب داشته باشد و بعد از آن ویراستار صوری یا ادبی بیشترین تلاش را می‌کند که آنچه نویسنده نوشته به زبانی قابل‌فهم به مخاطب برسد و دخل و تصرف ویراستار باید با نظارت نویسنده صورت بگیرد.

باید عضو معاهدۀ کپی‌رایت بشویم

آقای ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیۀ ناشران، دربارۀ تعداد کثیر کتاب‌ها بازچاپ و بازترجمه گفت: نشر ما بسیار ضعیف شده است و برخی ناشران برای اینکه خود را روی پا نگه‌دارند مجبورند کتاب‌های پرفروش را منتشر کنند و این موجب می‌شود که به کتابی که ناشری دیگر ترجمه و منتشر کرده روی بیاورند. اگر بخواهیم این مشکل برطرف بشود باید عضو کپی‌رایت بشویم و عضویت در این معاهده مشکلات بسیاری را در حوزۀ نشر در کشورمان حل خواهد کرد.

ابراهیم کریمی در این گفت‌وگو به اهمیت موضوع نقد برای ارتقای نشر اشاره کرد و گفت: موضوع نقد کتاب برای شناساندن کتاب‌های خوب مهم است و باید پایه‌های نقد منصفانه را تقویت کرد که ناشران تلاش کنند کتاب باکیفیت منتشر کنند و بابت نقد آثار ضعیفشان نگران باشند.

هوش مصنوعی و ترجمه

آقای میلاد حسینیان، مدیر انتشارات دُکسا، دربارهٔ هوش مصنوعی صحبت کرد و گفت بسیاری از مترجمان در سال‌های اخیر از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و نمی‌دانند که این نوع ترجمه‌ها روح ندارند و خطاهای بسیاری در آن‌ها رخ می‌دهد و در نتیجه، ویراستار مسئولیت سنگینی بر عهده خواهد داشت که متن ماشینی را به متنی قابل‌فهم و مناسب برای مخاطب فارسی‌زبان تبدیل کند.

او در ادامه افزود: ما باید بدانیم که هوش مصنوعی هرگز جای نویسنده، مترجم و ویراستار را نمی‌گیرد.

 

دیگر حاضران در نشست:

هومن عباسپور، مهناز مقدسی، جواد اسماعیلی، فاطمه صفار، جواد رسولی، میلاد حسینیان، فرزانه حیدری

 

کتاب آموزشی و نیاز مخاطبان

نشسته از راست: هومن عباسپور، مهناز مقدسی، یحیی دهقانی، آقای اسماعیلی

 

دشواری‌های ویرایش دانشنامه‌ای و یادی از استاد اسماعیل سعادت

دشواری‌های ویرایش دانشنامه‌ای و یادی از استاد اسماعیل سعادت

دشواری‌های ویرایش دانشنامه‌ای و یادی از استاد اسماعیل سعادت

انجمن صنفی ویراستاران در دومین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴)، در سلسله‌نشست‌های انتقال تجربه، میزبان دکتر امید طبیب‌زاده و دکتر آمنه بیدگلی بود. در این نشست، دربارهٔ نگارش و ویرایش مقالات دانشنامه‌ای و وظایف نویسنده و ویراستار صحبت شد.

دکتر آمنه بیدگلی، دستیار استاد اسماعیل سعادت در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی فرهنگستان، به تجارب خود در دانشنامه و دقت‌نظر و وسواس استاد سعادت اشاره کرد و گفت: استاد سعادت به جوان‌ها فرصت می‌داد که یاد بگیرند و آن‌ها را تشویق می‌کرد که مقاله بنویسند و همین موضوع باعث شده بود که همکاران دانشنامه آرام‌آرام به مؤلفان دانشنامه تبدیل شوند. دکتر بیدگلی دربارۀ انتشار ذیل دوم دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی گفت که در این دانشنامه، از ابتدای شکل‌گیری تا انتشار دومین پیوست آن، مقالات به‌دقت ویرایش و تمام استنادهای مقالات تک‌تک وارسی ‌شده است. وی افزود با انتشار دومین «ذیل» دانشنامه در سال ۱۴۰۴، طرح دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی به اتمام رسید.

زبان معیار؛ توصیف و تجویز

دکتر امید طبیب‌زاده، زبان‌شناس و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در پاسخ به این نظر که ویرایش امری تجویزی است نه توصیفی؟ گفت: هر توصیفی به طریق اولی تجویزی به همراه دارد. در زبان مکتوب و معیار تجویز وجود دارد، ولی در مورد زبانی که معیار نیست، مثل زبان ادبی (شعر و داستان) و متن‌های نوشته‌شدۀ گویشی قاعدتاً تجویز جایی ندارد و ویراستار مجاز نیست تجویز کند یا تغییری بدهد مگر آنکه با صاحب اثر به توافق برسد. استاد طبیب‌زاده افزود: وقتی متنی به گویش خاصی نوشته شده، یعنی آن زبان به همان صورتی که صحبت می‌شود ثبت شده پس این نوشته را نباید ویرایش کرد و تغییر داد.

او دربارۀ ویرایش گفت: فقط زبان معیار است که ویرایش تجویزی دارد و دیگر گونه‌های زبان را نباید به روش تجویزی ویرایش کرد.

 

دیگر حاضران در نشست:

اصغر مهرپرور، الهه عین‌بخش، محسن عموشاهی، پیام شمس‌الدینی، سحر شهامت‌رزم، محمدرضا علی‌بخشی، مهرداد طوسی، محدثه فیضی، علی‌رضا باقری‌وند، نیما مبینی

 

پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ : عنوان نشست: «ویرایش و دانشنامه‌نگاری»

نشسته از راست: هومن عباسپور، مهناز مقدسی، امید طبیب‌زاده، اصغر مهرپرور، آمنه بیدگلی
ایستاده از راست: مهرداد طوسی، محدثه فیضی، علی‌رضا باقری‌وند، نیما مبینی، پیام شمس‌الدینی، …. ، محمدرضا علی‌بخشی، سحر شهامت‌رزم، علی‌رضا نیک‌زاد

 

سایر فعالیت‌ها

اعطای لوح عضویت افتخاری انجمن صنفی ویراستاران به استاد موسی اسوار در مراسم «از تیسفون تا بغداد»

اعطای لوح عضویت افتخاری انجمن صنفی ویراستاران به استاد موسی اسوار

از راست: هومن عباسپور، استاد موسی اسوار، اصغر مهرپرور، مهناز مقدسی، پیام شمس‌الدینی

سی‌امین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

سی‌امین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

سی‌امین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران منتشر شد.

در این شماره مطالبی دربارۀ نشست هشتمین سالگرد تأسیس انجمن صنفی ویراستاران، نقد و مرور کتاب خطۀ ویراستاران، برگزاری نشست یادبود میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی، گلگشت ترجمه و ویرایش ترجمه یک هفته با خشایار دیهیمی، گزارش کمیسیون‌ها و روابط عمومی و برنامه‌های رادیو ویرایش آمده است.

متن کامل خبرنامه را اینجـــــا مطالعه کنید.

ویژه‌نامهٔ روز ویراستار (۱۴۰۳) منتشر شد

ویژه‌نامهٔ روز ویراستار هرساله اندکی پس از روز ویراستار منتشر می‌شود. مطالب این شمارهٔ ویژه‌نامه در سه بخش تنظیم شده است: سرآغاز، جستارها، یادداشت‌ها. پایان‌بخش مطالب این ویژه‌نامه گفت‌وگوی اختصاصی دربارهٔ مالکیت فکری و حقوق نشر است. گزارش تصویری مراسم پربار روز ویراستار (۱۱ بهمن ۱۴۰۳) نیز در صفحات پایانی درج شده است.

برای دریافت متن کامل ویژه‌نامه به این پیوند مراجعه کنید:  Vijhename-1403

مراسم روز ویراستار 1403

مراسم روز ویراستار 1403

هم‌نشینی ویراستاران، مترجمان، نویسندگان و ناشران در روز ویراستار

۱۱ بهمن ۱۴۰۳

 

انجمن صنفی ویراستاران هم‌زمان با یکصد سالگی استاد احمد سمیعی گیلانی در سال ۱۳۹۹پیشنهاد کرد که روز تولد ایشان را روز ویراستار بنامیم. این پیشنهاد با استقبال اهالی نشر و مدیران فرهنگستان زبان و ادب فارسی مواجه شد. با تلاش‌هایی که در این زمینه صورت گرفت این روز در سال ۱۴۰۲ در تقویم اصناف و حرفهها و مشاغل ثبت شد.

استاد احمد سمیعی گیلانی که بیش از نیم‌قرن از عمر خود را در سِمت‌های سردبیری مجلات معتبری چون نشر دانش، نامۀ فرهنگستان و ویرایش و سرپرستی مجموعه‌هایی چون فرهنگ آثار (ایرانی و اسلامی) صرف کرده بود در ۲ فروردین ۱۴۰۲ درگذشت.

انجمن ویراستاران از سال ۱۳۹۹، هرساله، مراسمی در این روز برگزار می‌کند. در روز ۱۱ بهمن امسال، که به نام و یاد استاد کریم امامی نام‌گذاری شده بود، مراسمی با حضور جمعی از پیشکسوتان، ویراستاران، ناشران، مترجمان و اعضای انجمن برگزار شد. در این مراسم دکتر حسن انوری و دکتر ژاله آموزگار سخنرانی کردند.

 

روز ویراستار 1403 - به یاد کریم امامی

 

نشست روز ویراستار با شعری از استاد بهاءالدین خرمشاهی آغاز شد که آن را عارف خرمشاهی، دبیر نشست، قرائت کرد. عارف خرمشاهی دربارۀ اهمیت و جایگاه ویراستار در نشر صحبت کرد و گام‌های انجمن را در تثبیت شغل ویراستاری و ویرایش مؤثر دانست. وی اشاره کرد که ویراستاری از نظر تاریخی به دهۀ ۱۳۳۰ برمی‌گردد و در دو رویکرد قابل بررسی است؛ رویکرد اول، ویراستاری به سبک احمد سمیعی است که در آن سبک نویسنده گم می‌شود و متن بازنویسی می‌شود و رویکرد دوم سبک ابوالحسن نجفی است که حداقل دخالت را در متن اعمال می‌کرد و تنها غلط‌ها را اصلاح می‌کرد.

 

نخستین سخنران این نشست، هومن عباسپور، نایب‌رئیس انجمن صنفی ویراستاران، دربارۀ اهمیت روز ویراستار صحبت کرد و اعلام کرد که هیئت‌مدیره از امسال بنا گذاشته که هر سال روز ویراستار را به نام یکی از بزرگان ویرایش نام‌گذاری کند. امسال به نام «کریم امامی» نام‌گذاری شده زیرا نخستین تلاش برای شکل‌گیری انجمن ویراستاران به همت کریم امامی و جمعی از ویراستاران بنام آن زمان انجام شده بود. خوشحالم که هم اکنون در انجمن ویراستاری بخش‌هایی چون عضوگیری و  آموزش‌های حرفه‌ای ویراستاری داریم و بخشی از اهداف کریم امامی به دست ما محقق شده، این کار به‌صورت جمعی و در طول ۸ سال انجام شده است.

 

مسئولیتهای انجمن ویراستاران از نگاه کریم امامی

هومن عباسپور در ادامۀ صحبت‌هایش به بخش‌هایی از سخنرانی امامی اشاره کرد که در ۱۴ اسفند ۱۳۶۹ در جمع ویراستاران ارائه داده بود. «ویرایش جدید بیشتر از ۳۰ سال در ایران سابقه دارد. بنده خودم ۲۲ سال است که رسماً به این کار آلوده شده‌ام. عرض کردم آلوده، چون ویراستاری وقتی به شخصی سرایت کرد عادت ثانویه‌اش می‌شود و در خواب هم او را رها نمی‌کند. ویراستار در تمام ساعات روز و شب در جست‌وجوی موارد قابل اصلاح است. سر میزِ ناهار می‌خواهد غذایی را که همسرش پخته ویرایش کند. در خیابان که راه می‌رود تابلو مغازه‌ها را ویرایش می‌کند و شب که تلویزیون تماشا می‌کند، به جای آنکه با لذت به تماشای برنامه بنشیند، باز در جست‌وجوی موارد قابل ویرایش است.»

در بخش دیگری از سخنرانی امامی آمده بود: «اگر جامعۀ ویراستاران ایران هیچ کار دیگری نکند جز این که سالی یک بار اهل قلم و اهل نشر و اهل تمیز را زیر یک سقف جمع کند و فرصت اختلاط را به آن‌ها بدهد، خودش کاری خواهد بود، و ای‌بسا پاره‌ای  از مسائلی که در امور نشر وجود دارد، حل و فصل بشود. البته ما امیدواریم بیش از این‌ها بکنیم.»

 

عباسپور همچنین به مطالب دیگری از صحبت‌های امامی اشاره کرد و آن‌ها را با فعالیت‌های انجام‌شده در انجمن مقایسه کرد و گفت: برگزاری نشست فقط یکی از موارد مورد انتظار آقای امامی بود که در این سال‌ها با تلاش انجمن صنفی ویراستاران برآورده شده. عضوگیری، تعیین نرخنامه برای ویرایش، برگزاری کلاس‌های آموزشی، انتشار خبرنامه‌، ارائهٔ خدمات کارشناسی و معرفی ویراستار به ناشران و مؤلفان، قبول حکمیت در اختلافات پیش‌آمده، از موارد دیگری بود که استاد کریم امامی در اهدافِ تشکیل انجمن برای ویراستاران مطرح کرده بود و جای افتخار است که در این سال‌ها، تمام این موارد در انجمن صنفی ویراستاران محقق شده است.

استاد کریم امامی در ۱۳۸۴ درگذشت. او از افراد تأثیرگذار در حوزۀ ویرایش و ترجمه و نشر است که همچنان اهالی نشر خاطرات بسیاری از او دارند و از ایشان به نیکی یاد می‌کنند.

 

ردپای ویرایش در کتیبه

سخنران دیگر این نشست، دکتر ژاله آموزگار اسطوره‌پژوه و استاد بازنشستۀ دانشگاه تهران، گفت: من عادت ندارم خودم را نخود هر آشی کنم، مرا چه به ویراستاری! پس اجازه دهید دربارۀ ویراستاری هم به گذشته‌ها استناد کنم و به ریشه‌های ویراستاری در ایران باستان بپردازم. وی در ادامه گفت: حضور ویراستاران در دستگاه هخامنشی و بابلی کتمان‌ناپذیر است. کافی است به کتیبهٔ بیستون توجه کنیم، پنج ستون با ارتفاع ۶۰ متر، به سه زبان فارسی باستان، اکدی و ایلامی، داریوش را معرفی می‌کنند و شورش‌هایی را که در زمان او اتفاق افتاده شرح می‌کنند که مطالبی ظریف و دقیق در شیوهٔ نوشتن خود کتیبه بر آن‌ها مثبوت است. معلوم است که سنگ‌تراش به تنهایی این مطالب را در دل سنگ به‌وجود نیاورده و عقل سلیم حکم می‌کند که این مطالب بارها بررسی و ویراستاری شده‌اند تا برای ثبت در تاریخ آماده شوند.

 

آموزگار همچنین گفت: در نامه‌ای به‌جای‌مانده از آشوربانیپال می‌بینیم که او به حکمرانی در بابل دستور داده است که همراه با دبیران به جست‌وجوی لوحه‌ها برود. وظیفهٔ این دبیران انتقال متن‌ها به لوحه‌های گلی بوده است و آن‌ها در حین انجام این‌ کار ویراستاری هم می‌کردند. اگر جایی از لوحه‌ها محو شده بود، آن را خالی می‌گذاشتند، اگر مطلبی نامفهوم بود، توضیحات خود را به آن‌ها اضافه می‌کردند ولی آن‌ها این توضیحات را مستقیماً به لوحه‌های اصلی اضافه نمی‌کردند، بلکه آن‌ را بر روی موم‌ یا آجرچوب‌ می‌نوشتند و ضمیمهٔ لوحه‌ها می‌کردند و این کار همان ویراستاری است.

همچنین در کتیبهٔ شوش، که منشور احداث کاخ شوش است، حضور ویراستارانی در جمع‌آوری و تدوین مطالب، ضروری به نظر می‌رسید. در این منشور مسائل متعددی ثبت شده است، این‌که چگونه برای بنای کاخ شن ریختند و چگونه خشت زدند و ستون‌های سنگی را از ایلام آوردند و فیروزه را از خوارزم و چوب درخت صدر را از لبنان آورده‌اند. برای به دست آمدن همچین متن خوش‌آهنگ و یکپارچه‌ای که شامل مقدار زیادی از اطلاعات است، باید کسانی به بایگانی‌ها رجوع می‌کردند، اطلاعاتی را که در طی سالیان جمع‌آوری شده بود دسته‌بندی می‌کردند و آن را به شکل ویراسته و نهایی‌اش، که در دست ماست، تبدیل می‌کردند. در تولید آنچه از تمدن بشری در دست ماست، ویراستاران نقش مهمی برعهده داشتند.

دکتر آموزگار در پایان سخنرانی خود از زحمات ویراستاران در پیراستن متن‌ها قدردانی کرد و به آنان توصیه کرد که سعی کنند سلیقۀ خود را در ویرایش به نویسنده تحمیل نکنند.

 

دکتر حسن انوری

 

ویراستار باید آثار مهم و درجه اول را بخواند

دکتر حسن انوری، فرهنگ‌نگار برجسته، در صحبت‌های خود تعریفی از ویراستاری ارائه داد و گفت: نوعی از زبان وجود دارد که در آن ضعف و غلط و عنصر نامطلوب وجود ندارد. ویراستاری یعنی تبدیل متنی که این صفات را ندارد به متنی که این صفات را دارد. اما زبان معیار چگونه حاصل می‌شود؟ رفتن به کلاس ویراستاری، و مطالعهٔ «غلط ننویسم» و «فرهنگ درست نویسی» و «درست و نادرست» برای این امر کافی نیست. ویراستار باید آثار مهم و درجه اول بسیاری بخواند. مثلاً باید مقالات دکتر خانلری را، نه یکی دوبار، که ده بار خوانده باشد. در گذشته هم این کار را می‌کردند. درگذشته، به جای وزارت‌خانه، دیوان وجود داشت، از جمله دیوان رساله و دیوانه خراج که در این دیوان‌ها برای این‌که دبیرِ خوب تربیت کنند از آن‌ها می‌خواستند که آثار خوب فارسی را حفظ کنند. دبیران برای این‌که بتوانند نامه‌های خوبی بنویسند و مکاتبات حاکمان را انجام دهند، گلستان سعدی و مقامات حریری (به زبان عربی) را حفظ می‌کردند. با این کار ساخت‌های زبان معیار در ذهنشان تثبیت می‌شد. ذهن است که باید به جمله‌ها واکنش نشان بدهد. کتاب فرهنگ درستنویسی خود‌به‌خود به جمله‌ها واکنش نشان نمی‌دهد. اگر زبان معیار جزو ذهنیت شما نباشد، نمی‌توانید ویراستار خوبی باشید.

 

دکتر انوری، دربارۀ اهمیت زبان فارسی گفت: زبان فارسی از زبان‌های ظریف و خوش‌آوای جهانی است. کدام زبان را می‌شناسید که آثار برجسته‌ای چون شاهنامه، دیوان حافظ و گلستان سعدی داشته باشد؟ شاهکار‌های به‌جامانده به زبان فارسی در زمرهٔ بهترین آثار ادبی جهان‌اند.

وی دربارۀ جایگاه شاهنامه در ادبیات جهان گفت: شاهنامه در رتبۀ اول چهار اثر برتر شناخته شده در جهان است. یعنی به ترتیب رتبۀ اول: شاهنامه از فردوسی کبیر، رتبۀ دوم: ایلیاد از هومر، رتبۀ سوم: کمدی الهی دانته و در رتبۀ چهارم: مجموعه آثار شکسپیر است. این چهار اثر یادآور شکوه ادبی بشری است.

 

دکتر انوری در ادامه اضافه کرد: از هر کدام از این چهار اثر ادبی یک جمله انتخاب شده، از کتاب شاهنامه «توانا بود هر که دانا بود…»، از مجموعۀ شکسپیر «بودن یا نبودن»، از کمدی الهی جمله‌ای که زئوس در خطاب به آدمیان در سفر به جهان بعدی دارد، همچنین از ایلیاد و ادیسه این جمله مشهور که «من نیرومندترینم هر که باور ندارد بیازماید». آن‌ها، پس از خوانش این چهار جمله، جملۀ شاهنامه را از همه انسانی‌تر و درست‌تر و دارای بقای بیشتری یافتند.

دکتر انوری دربارۀ زبان فارسی گفت: زبان فارسی رشتهٔ پیوند اقوام مختلف ایرانی است و این زبان با هویت ملی ما گره خورده است. اهمیت دیگر زبان فارسی این است که گویشوران زیادی دارد. علاوه بر ایرانیان، ساکنان هرات در افغانستان و جمع کثیری از ساکنان تاجیکستان به فارسی حرف می‌زنند و سال‌هاست که کتاب‌های آموزش زبان فارسی ما در سراسر دنیا به اقلیت‌های فارسی‌زبان در کشورهای دیگر آموزش داده می‌شود. تخمین زده می‌شود که ۳۰۰ میلیون فارسی‌زبان در جهان وجود دارد. و با این توضیحات باید گفت تا زمانی که تمدن در جهان وجود دارد، زبان فارسی هم پاینده خواهد بود.

 

مهناز مقدسی

 

دستاوردهای انجمن

مهناز مقدسی، دبیر انجمن و سخنران بعدی این نشست، دربارۀ گرفتن مجوز این انجمن از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: این انجمن که مجوز خود را از وزارت کار دریافت کرده، توانست با مکاتبه و پیگیری و همکاری با سایر انجمن‌ها، زمینه را برای عقد تفاهم‌نامه‌ای میان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فراهم کند که به‌استناد این تفاهم‌نامه، انجمن‌هایی که فعالیت آن‌ها در حوزهٔ فرهنگ، هنر و رسانه باشد، بتوانند مطابق با شیوه‌نامه‌ای جدید فعالیت‌ کنند. انجمن صنفی ویراستاران به‌موجب این تفاهم‌نامه در سال ۱۴۰۰ کشوری شد، اما با تغییر دولت، این تفاهم‌نامه و مجوز کشوری انجمن ویراستاران ملغی شد و به ناچار این انجمن فقط توانست حوزهٔ جغرافیایی خود را از شهر تهران به استان تهران تغییر دهد. مقدسی اظهار امیدواری کرد که با تلاش‌هایی که صورت گرفته امید است دوباره این تفاهم‌نامه به جریان بیفتد و انجمن صنفی سراسری ویراستاران احیا شود.

مقدسی با اشاره به تأکید رئیس هیئت‌مدیره، خانم گلی امامی، بر توسعۀ امر آموزش، اعلام کرد که بخش آموزش به مدیریت آقای مهدی قنواتی تاکنون بیش از ۹۰۰ دانشجو را آموزش داده است. این دانشجویان در مجموع در هفت دورۀ جامع نگارش و ویرایش و سه دورۀ جامع نگارش و ویرایش متون کودک و نوجوان و چندین کارگاه جنبی آموزش دیده‌اند.

مقدسی در پایان به مهم‌ترین فعالیت‌ها و دستاوردهای انجمن اشاره کرد از جمله تعیین نرخ‌‌نامۀ ویرایش و قراردادن آن در وبگاه انجمن، تهیۀ نمونۀ قرارداد برای ویراستاران و ناشران، انتشار خبرنامه، انتشار ویژه‌نامۀ روز ویراستار، تأسیس رادیو ویرایش، انتشار چند جشن‌نامه و یادنامه و نیز سه نوبت اهدای کتاب به کتابخانه‌ها.

او افزود هر سال که پیام تبریک دانش‌آموزان مدرسۀ دخترانۀ طیبۀ نصیرآباد به انجمن می‌رسد خوشحال می‌شویم که توانسته‌ایم حدود ۱۳۰۰ عنوان کتاب را در سال ۱۴۰۰ به این مدرسه اهدا کنیم.

 

خانم گلی امامی، رئیس هیئت‌مدیره، در ادامۀ جلسه، با تبریک روز ویراستار به حاضران و تشکر از اعضای انجمن و برگزارکنندگان نشست، به تلاش‌های این انجمن برای شغلی که چند سال پیش اصلاً شناخته‌شده نبود اشاره کرد و گفت با  ثبتِ روز ویراستار می‌توان گفت روزگاری نجف دریابندری می‌گفت اگر جوانی به خواستگاری دختری برود و بگوید ادیتور و ویراستار است، کسی شغل او را به رسمیت نمی‌شناسد اما امروز همه این شغل را می‌شناسند پس مبارک است این روز به همۀ ویراستاران که در تقویم نیز ثبت شده‌اند.

 

اصغر مهرپرور

 

اصغر مهرپرور، عضو هیئت‌مدیرهٔ انجمن با یادکرد تلاش‌های کریم امامی گفت: «من ۵۹ سال خدمت‌گذار نشر ایران بوده‌ام و بیش از پنجاه سال شاگرد استاد امامی بوده‌ام و بسیار از ایشان آموخته‌‌ام. خانم امامی چند سال پیش ساعت استاد امامی را به من هدیه داد، ساعتی که ۵۰ سال دست آقای امامی بوده و من هر روز این ساعت را به یاد ایشان در دست می‌کنم. مهرپرور از خادمان نشر قدردانی کرد و گفت که ما قدردان زحمات کسانی چون کریم امامی هستیم.

 

تقدیر از پیشکسوتان ویرایش

 

تقدیر از پیش‌کسوتان نشر و ویرایش

هیئت‌مدیرۀ انجمن ویراستاران در بخش انتهایی این نشست از پنج پیش‌کسوت حوزۀ نشر و ویرایش قدردانی کرد. این قدردانی سومین مراسم قدردانی از پیش‌کسوتان بود که در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ اولین و دومین مراسمِ آن برگزار شده بود.

در این مراسم از استادان حسن انوری، ژاله آموزگار، فریبرز مجیدی، ع. پاشائی، محمدرضا شیروانی تقدیر شد و جوایزی از طرف انجمن و مؤسسۀ فرهنگان و ایران کتاب به آنان اهدا شد.

 

برنامه‌های دیگر روز ویراستار

در مراسم روز ویراستار فیلم مستندی از کریم امامی نشان داده شد. این فیلم بخشی از مستند یک ساعته‌ای بود با نام از پست و بلند ترجمه که در سال ۱۳۷۸ به‌‌ همت امیرحسین بهبهانی تهیه شده ولی اکران نشده بود. همچنین چند گزارش تصویری «تاریخچۀ ویرایش»، «مروری بر فعالیت‌های انجمن»، «گزیدۀ عکس‌های کریم امامی» (که ایشان از چهره‌های فرهنگی و جلسات کتاب امروز عکاسی کرده بود) به نمایش درآمد.

 

در این نشست بیش از ۲۲۰ ویراستار، مترجم، نویسنده، ناشر و اعضای هیئت‌مدیرۀ پیشین و کنونی انجمن و دانشجویان دوره‌های انجمن حضور داشتند.

برخی شخصیت‌های سرشناس که در این مراسم شرکت کردند بدین قرارند: آقایان و خانم‌ها: اسماعیل جنتی، سام گیوراد، بهروز صفرزاده، مهشید نونهالی، نرگس پرویزی، نورالله مرادی، محبوبه مهاجر، ایران گرگین، شهناز خانلو، فرخنده آقایی، اکرم سلطانی، فهیمه شانه، مزدک انوشه، محمد تقی‌زاده، دکتر گلشنی، شهلا انتظاریان، محمدرضا مرعشی‌پور، حمیدرضا مهاجرانی، زینب یونسی، محسن صلاحی‌راد، پوریا گل‌شناس، حامد ارم‌جو، ارسلان فصیحی، فرمهر منجزی.

 

از ناشران و مرکز فرهنگی: مسعود کازری (نشر خورشید)، منصور کازری (نشر مهناز)، آقای رئیس دانا (نشر نگاه)، آقای رامسری (نشر معین)، آقای فخری‌زاده (نشر روزنه)، کامران خسروی (سایت آوانگارد)، فتح‌الله فروغی (نشر شورا)، عاطفه محمدی و مجید شاه‌بداغی (کوئیک استودیو)، اشکان محمدی (ایران کتاب)، سیمه خاتونی (خبرگزاری ایبنا)، وحید شایسته (مدیر شهر کتاب اردیبهشت)، عسل ریحانی (نشر چامه)، سمانه رزاقی (نشر نفیر)، محمدعلی مدنی (انتشارات تصمیم)، نیلوفر تیموریان (انتشارات ایران باد)، احمدرضا حجارزاده (خبرنگار)، محمد صابری (خبرنگار)، پژمان موسوی (سردبیرمجلۀ تجربه)، آقای مختارپور (از مدیران مؤسسه فرهنگان)، آقای صادقیه (مدیر منابع انسانی ایران کتاب)

 

شعر استاد بهاءالدین خرمشاهی برای انجمن ویراستاران

از فرانکلین سنت ما شد به ما آموخته

داده شد آموزش این سنت به چند آموزگار

از چراغی می‌شود روشن بلی صد‌ها چراغ

چون تو یاری پروری، او پرورد بسیار یار

چندسالی کمتر از سال هزار و چارصد

مجمع ویراستاران هودجی شد راهوار

تا که علم و فن ویرایش شود مردم‌پسند

هر به سالی یا دو سالی دوره‌ای شد برگزار

بیست‌ونهمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

بیست‌ونهمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

بیست‌ونهمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران منتشر شد.

در این شماره مطالبی دربارۀ نشست هشتمین سالگرد تأسیس انجمن صنفی ویراستاران، نقد و مرور کتاب خطۀ ویراستاران، برگزاری نشست یادبود میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی، گلگشت ترجمه و ویرایش ترجمه یک هفته با خشایار دیهیمی، گزارش کمیسیون‌ها و روابط عمومی و برنامه‌های رادیو ویرایش آمده است.

متن کامل خبرنامه را اینجـــــا مطالعه کنید.

دومین رویداد هفتۀ تایپ تهران

دومین رویداد هفتۀ تایپ تهران

رویداد ملی طراحی تایپ فارسی

مراسم افتتاحیه اولین رویدادهفتۀتایپ تهران در دو بخش نشست‌ها و نمایشگاه روز جمعه دوم آذر ماه ۱۴۰3 با حضور پیشکسوتان این حوزه در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در این مراسم افرادی چون اسدالله چهره‌پرداز؛ کامران انصاری؛ بهرام کلهرنیا، رئیس هیئت‌مدیرۀ انجمن صنفی طراحان گرافیک؛ سعید باباوند، نایب رئیس انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران؛ علیرضا وکیلی ورجوی، عضو هیئت مدیره انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، امراله فرهادی، هومن عباسپور و مهناز مقدسی، نایب رئیس و دبیر انجمن صنفی ویراستاران؛ ناصر آذرشب، مدیر مسئول نرم‌افزاری مریم؛ مسلم ابراهیمی، مدیر مسئول فونت ایران؛ عاطفه محمدی، دبیر رویداد؛ اعضای شورای مشاوران و برنامه‌ریزی اجرایی رویداد حضور داشتند. همچنین جمع کثیری از طراحان قلم و علاقه‌مندان به این حوزه در این برنامه شرکت کردند.

جلسات سخنرانی این رویداد، علاوه بر حضوری، به صورت برخط (آنلاین) ارائه شد. شرکت‌کنندگان این رویداد از شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، همدان، رشت، نیشابور، تبریز، قزوین، یزد، لرستان، قم، نوشهر، اهواز، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کردستان و کاشان بودند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

رویداد با حضور هم برگزارکنندگان؛ انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، انجمن صنفی ویراستاران، مدرسه ویژه و کوییک‌استودیو آغاز شد. عاطفه محمدی، دبیر رویداد، گفت: دومین رویداد هفتۀ تایپ تهران با قصد فراهم‌آوردن فضایی برای نشر تجارب طراحان و توسعه‌دهندگان و نیز نتایج پژوهش‌های پژوهشگران و برقراری ارتباط بین فعالان حوزۀ تایپ فارسی، ناشران، نویسندگان، ویراستاران، طراحان گرافیک، طراحان محصولات دیجیتال، توسعه‌دهندگان و پژوهشگران رشته‌های مرتبط با آن، چون علوم شناختی و عصب‌شناسی، توان‌بخشی و بهزیستی، طراحی، زبان‌شناسی و جامعه‌شناسی برگزار می‌شود.

کمبود منابع آموزشی به‌خصوص در زمینۀ قلم‌های غیرلاتین، مانند فارسی، همواره مانع بزرگی برای طراحان در مسیر رشد در این حوزه ساخته است و به نظر می‌رسد یکی از راه‌های تولید منابع آموزشی و پژوهشی هم‌افزایی دانش فعالان این حوزه و کاربران آن باشد؛ چرا که هر یک از ما منبعی غنی از تجارب و فعالیت‌های علمی و پژوهشی هستیم که لازم است آن‌ها را مدون و ثبت و منتشر کنیم. امسال نیز همچون سال گذشته، نمایشگاهی از آثار یک سال اخیر طراحان تایپ فارسی دایر کرده‌ایم تا آثار طراحان تایپ فارسی در یک سال اخیر نیز همچون سال گذشته ثبت شود تا فرصتی باشد برای ثبت مسیر تاریخی تایپ فارسی و به نمایش درآمدن تحولات آن و مهم‌تر از آن، ارتباط بیشتر طراحان با یکدیگر و شناساندن آثارشان به مخاطبان و کاربران. کتاب رویداد؛ مجموعه‌ای از فعالیت‌های این طراحان که شامل دو بخش حرفه‌ای (آثار منتشرشده) و تجربی (آثار منتشرنشده) است.

وی هم چنین افزود: با توجه به نیت دومین رویداد هفته تایپ تهران، رویکرد سخنرانی‌ها را انتقال تجربه در نظر گرفتیم تا بیشتر با نتایج فعالیت‌های طراحان و نیازهای کاربران فونت آشنا شویم. با توجه به این هدف برای ارتباط بیشتر شرکت‌کنندگان در این رویداد با یکدیگر و ساخت ارتباطات جدید، یک بازی با همکاری مجموعه فونت ایران ترتیب داده شد تا با تکمیل روند این بازی، فرصتی برای گفتگو افراد با یکدیگر فراهم شود.

 

در این مراسم جمعاً پنج سخنرانی و دو میزگرد همراه با پرسش و پاسخ برگزار شد. ازجمله موضوعات مطرح‌شده در این گفت‌وگوها می‌توان به پیاده‌سازی اپتیکال سایز در فونت‌ها، کلید تشخیص یا خوانایی حروف، طراحی تایپ‌های بیانگر برای بهبود خواندن در افراد نوخوان، مسیر طراحی تایپ‌های سفارشی، بررسی روند تحولات فونت فارسی در چند سال اخیر و گفت‌وگوی کاربران و طراحان قلم فارسی اشاره کرد.

 

 

بخش افتتاحیۀ این مراسم با معرفی برگزیدگان بخش تجربی طراحان قلم فارسی به پایان رسید. بهرام کلهرنیا، امراله فرهادی، مهناز مقدسی و اسداله چهره‌پرداز برای اهدای تندیس و تقدیرنامه‌ها به روی صحنه رفتند. این بخش سه اثر برگزیده و سه اثر شایسته تقدیر داشت.

در طول مراسم، از برگزارکنندگان و مشاوران و نیز حمایت‌های خانه هنرمندان ایران، اتحادیه ناشران و کتاب فروشان، نرم‌افزاری مریم، فونت ایران، مجموعه تبلیغاتی داتیس، روزرنگ و دیگر افرادی که در شکل‌گیری و برنامه‌ریزی و اجرای برنامه شرکت داشتند قدردانی شد.

هم‌زمان با رونمایی از این نمایشگاه کتابی به همین نام «هفتۀ تایپ تهران» منتشر شد که انجمن صنفی ویراستاران در ویرایش این کتاب با این مجموعه همکاری داشت.

در روز سوم آذر ماه دو نشست تخصصی با موضوعات معیارهای سنجش و داوری فونت‌های فارسی و فونت‌های آزاد و مسائل حقوقی آن‌ها، با همراهی داوران بخش تجربی نمایشگاه رویداد، مدیران فروشگاه‌های فونت؛ نرم‌افزاری مریم و فونت ایران و همچنین حضور نمایندگان انجمن صنفی ویراستاران و نیز عضو هیئت مدیره آزادی‌های دیجیتال، در مدرسه ویژه برگزار شد.

نمایشگاه رویداد از چهارم تا هفتم آذر در خانه هنرمندان ایران؛ گالری استاد مرتضی ممیز برپا است.

دومین رویداد «هفته تایپ تهران» در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

دومین دوره رویداد تخصصی «هفته تایپ تهران» از دوم تا هفتم آذر ۱۴۰۳ در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. این رویداد شامل یک روز نشست‌های فشرده تخصصی با پنج نشست و یک پنل گفتگو همراه با پرسش و پاسخ از ساعت ۸ تا 17  و با افتتاحیه نمایشگاه آثار تا ساعت ۲۰ ادامه یافت. در این نشست‌ها، موضوعات متنوعی در حوزه طراحی، توسعه و مسائل فونت فارسی با حضور چهره‌های بنام این حوزه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. ازجمله موضوعات مطرح‌شده در این گفت‌وگوها می‌توان به پیاده سازی اپتیکال سایز در فونت ها، کلید تشخیص یا خوانایی حروف، طراحی تایپ‌های بیانگر برای بهبود خواندن در افراد نوخوان، مسیر طراحی تایپ‌های سفارشی، بررسی روند تحولات فونت فارسی در چند سال اخیر و گفت‌وگوی کاربران و طراحان قلم فارسی اشاره کرد. این رویداد با اهدای تندیس و لوح افتخار به آثار برگزیده و با حضور پیشکسوتان و متخصصان این عرصه، گامی مهم در شناسایی و تقدیر از طراحان برتر برداشت. همچنین؛ در روز سوم آذر دو نشست تخصصی و میان‌ رشته‌ای با موضوعات «معیارهای سنجش فونت فارسی» و «فونت آزاد و مسائل حقوقی آن» در مدرسه ویژه برگزار شد.


بخش نمایشگاهی با ارائه ۵۰ اثر از ۳۷ طراح در دو بخش منتشرشده و منتشرنشده، طی یک سال گذشته، ثبت روند تاریخ طراحی تایپ فارسی را ادامه داد. از آثار برگزیده می‌توان به فونت «براش» از کریم شاهین، «جاود» از جاوید صفدری و «آینده» از امیر دهقان‌زاده اشاره کرد. همچنین، فونت‌های «تیزی» از سبحان شفیعی، «گوزن» از کریم شاهین و «حافظ» از حسین بادزهره شایسته تقدیر شناخته شدند. بازدید از نمایشگاه از دوم تا هفتم آذر، در گالری استاد مرتضی ممیز  واقع در خانه هنرمندان ایران، از ساعت ۱۳ تا ۲۰ برای عموم آزاد است. این رویداد، با مشارکت نهادهای تخصصی همچون انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، انجمن صنفی ویراستاران، مدرسه ویژه، کوییک استدیو و حمایت خانه هنرمندان ایران، اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان، نرم‌افزاری مریم، فونت ایران و آژانس تبلیغاتی داتیس و سایت روزرنگ برگزار شد.

«هفته تایپ تهران»، به عنوان یکی از مهمترین و تاثیرگزارترین رویدادهای تخصصی تایپ فارسی در ایران، بیش از 1۵۰ مخاطب در سالن استاد جلیل شهناز و بیش از ۱۰۰ نفر در محوطه سالن را به خود جذب کرد. همچنین، پخش زنده این رویداد طیف گسترده‌ای از علاقه‌مندان، شامل طراحان، توسعه‌دهندگان، ناشران، روزنامه‌نگاران و کاربران فونت فارسی را پوشش داد. بنیان‌گذاران این رویداد، عاطفه محمدی و مجید شاه‌بداغی، به همراه تیم اجرایی با همکاری شورای مشاوران و برنامه‌ریزی و دبیر علمی، با هدف ایجاد جامعه‌ای متخصص و همدل برای پیشبرد اهداف تایپ فارسی فعالیت کردند. این رویداد که افق فرامرزی دارد، با حمایت مالی بخش خصوصی، می‌تواند به ارتقای جایگاه جهانی تایپ فارسی دست یابد.

 

فراخوان مطلب و مقاله برای ویژه‌نامۀ روز ویراستار (۱۱ بهمن 1403)

فراخوان مطلب و مقاله برای ویژه‌نامۀ روز ویراستار (۱۱ بهمن 1403)

| آخرین فرصت ارسال مطالب: ۳۰ آذر ۱۴۰۳ |

 

موضوعات

  • لزوم وجود تشکل‌های صنفی و تأثیر فعالیت آن‌ها
  • مسئولیت‌ها و وظایف تشکل‌های صنفی در ایران/جهان
  • اقتصاد ویرایش؛ فرصت‌ها و کاستی‌ها

 

  • مروری بر آثار ویرایشی دههٔ ۱۳۹۰
  • مروری بر شیوه‌نامه‌های زبان فارسی (عمومی/اختصاصی؛ کهن/معاصر؛ …)
  • ویرایش ترجمه و مسائل آن
  • ویرایش متون کودک و نوجوان؛ بایستگی‌ها و شایستگی‌ها
  • تصویرویرایی

 

  • ویرایش در حوزهٔ تبلیغات (بیلبوردهای تبلیغاتی/ شعارهای تبلیغاتی/ …)
  • ویرایش در حوزهٔ خبر
  • ویرایش در حوزهٔ سینما
  • ویرایش در حوزهٔ رسانه‌های شنیداری (پادکست/کتاب صوتی/…)
  • ویرایش در فضای مجازی

 

  • ویرایش و نسبت آن با زبان‌شناسی
  • گونه‌ها و مراتب زبانی در زبان فارسی
  • ساخت‌های نحوی زبان گفتار و تفاوت آن با ساخت‌های نحوی زبان معیار
  • وظیفهٔ ویراستار در مواجهه با ممیزی/ کتاب‌سازی/ مسائل اجتماعی همچون زبان جنسیت‌زده و…)

 

  • نرم‌افزارهای ویراستاری و و کارکرد آن‌ها برای ویراستاران
  • هوش مصنوعی و ویرایش

 

شرایط و قوانین

۱. حجم هر مطلب حداقل ۵۰۰ و حداکثر ۱۵۰۰ کلمه باشد؛

۲. هر شخص حداکثر می‌تواند دو مطلب ارسال کند؛

۳. هر مطلب، جداگانه، در یک فایل ورد تایپ شود؛

۴. چنانچه مطلب نیاز به تصویر داشته باشد، تصویر باکیفیت ضمیمه شود؛

۵. مطلب باید ساختار مناسب با محتوا داشته باشد و پاکیزه و بدون ایرادهای ویرایشی باشد.

 

توجه

۱) هنگام ذخیرۀ فایل نام فایل به این صورت نوشته شود:

عنوان مطلب ـ نام نویسنده ـ تاریخ

نمونه: نرخ ویرایش و تورم ـ سمیه احمدی ـ ۲۰-۱۰-۱۴۰۲

۲) مطالب از طریق رایانامهٔ anjoman.virastar@gmail.com به دبیرخانه ارسال شود؛

۳) بعد از ارسال، چنانچه پیام اعلام‌وصول دریافت نشد با دفتر انجمن تماس گرفته شود (۰۲۱۸۸۵۱۴۶۱۳)؛

۴) آخرین فرصت ارسال مطالب ۳۰ آذر ۱۴۰۳ است؛

۵) این فراخوان محدود به اعضا نیست اما مطالب اعضای پیوستۀ انجمن صنفی ویراستاران در اولویت است.

۶) دبیرخانه در ویرایش مطالب آزاد است.

 

انجمن ویراستاران سالگرد تأسیس خود را جشن گرفت

خطه ویراستاران

 هشتمین سالگرد تأسیس انجمن

و

نشست رونمایی و نقد کتاب خطۀ ویراستاران

انجمن صنفی ویراستاران در تاریخ پنجم آبان 1395 تأسیس شد. هشت سال از تأسیس آن می‌گذرد و طی این سال‌ها فعالیت‌های متعددی انجام گرفته که حاصل تلاش‌های هیئت‌مدیره و اعضای این انجمن بوده است. نشستی که در تاریخ سه‌شنبه هشتم آبان 1403 برگزار شد شامل سه بخش بود:

  1. گزارش دستاوردهای هشت‌سالۀ انجمن
  2. رونمایی و نقد کتاب خطۀ ویراستاران، نوشته‌ها و گفته‌ها
  3. دیدار دانشجویان و استادان دورۀ جامع نگارش و ویرایش انجمن

بخش اول: ارائۀ گزارش هیئت‌مدیره

 

هومن عباسپور، نایب‌رئیس انجمن صنفی ویراستاران، در ابتدای نشست متنی را به نمایندگی از هیئت‌مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران قرائت کرد:

گزارشی برای هشتمین سالگرد تأسیس انجمن صنفی ویراستاران

تاریخچه و سپاس‌نامه

در اردیبهشت ۱۳۹۲، در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، در همایشی در زمینۀ ویرایش و نشر، هومن عباسپور در طی سخنرانی خود از لزوم تأسیس انجمن صنفی ویراستاران سخن گفت و پس از آن سخنرانی، آقایان مهندس پایدار و یحیی دهقانی و خانم صفاییان (هر سه ناشر) ما را تشویق کردند که مراحل تأسیس انجمن صنفی را از طریق وزارت کار پی‌گیری کنیم. از همان زمان آقای مهدی قنواتی، که پیش‌تر اقداماتی برای تأسیس انجمن در وزارت علوم و وزارت کشور کرده بودند، و خانم مهناز مقدسی مراحل تأسیس انجمن صنفی آغاز کردند.

استاد منوچهر انور نخستین فردی بود که به عنوان نفر سوم اعضای مؤسس در نظر داشتیم ولی ایشان به علت نداشتن لیسانس معذور بودند اما همواره وجود انجمن صنفی را برای ویراستاران لازم می‌دانستند و پیشنهاد کردند که برای این امر خطیر از استاد سیروس پرهام کمک بخواهیم.

استاد کامران فانی از لحظۀ فکر تأسیس انجمن همراه و راهنمایمان بودند و استاد پرهام را تشویق کردند که سومین عضو مؤسس انجمن شوند و در اولین مجمع، که به تأسیس انجمن انجامید، سخنرانی کردند و در تصویب اساسنامه و رأی‌گیری شرکت کردند.

استاد سیروس پرهام بزرگوارانه پذیرفتند که در کنار خانم مهناز مقدسی و آقای مهدی قنواتی عضو مؤسس انجمن باشند و نامشان برای همیشه زینت‌بخش انجمن صنفی ویراستاران کردند.

هومن عباسپور نایب رئیس انجمن صنفی ویراستاران

پیش از تأسیس انجمن، استاد موسی اسوار وظیفۀ اول انجمن را تدریس درست ویرایش دانستند و موضوع رتبه‌بندی ویراستاران را پیشنهاد کردند.

استاد رضا رضایی در مورد مفاد اساسنامۀ انجمن تذکرات سودمندی دادند.

زنده‌یاد استاد احمد سمیعی (گیلانی) ما را در تأسیس انجمن تشویق کردند و گفتند که به تأسیس چنین انجمنی خوش‌بین‌اند.

زنده‌یاد استاد اسماعیل سعادت، پس از تأسیس انجمن، ما را تشویق کردند که تربیت ویراستار را، افزون بر دوره‌های آموزشی، به صورت نظام دستیاری انجام دهیم.

زنده‌یاد استاد میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی به محض شنیدن خبر تأسیس انجمن تبریک گفتند و آرزو کردند که مسئولیت بزرگ پیشِ رو خسته‌مان نکند.

استاد بهاءالدین خرمشاهی همواره ما را به ادامۀ کار تشویق کردند و بزرگوارانه طرح تألیف شیوه‌نامۀ ملی انجمن را دادند و خود پذیرفتند که بر آن نظارت کنند. همچنین استاد خرمشاهی انتشار مجله‌ای ویژۀ ویرایش را سودمند دانستند که فعلاً آن را به صورت خبرنامه منتشر می‌کنیم.

زنده‌یاد استاد حسن ذوالفقاری ما را تشویق کردند که طرحی مبنی بر میزان سوابق ویراستاران و اختصاص بیمه به آنان اجرا کنیم.

استادان حسن انوری، فتح‌الله مجتبایی، و جلال خالقی مطلق گه‌گاه با تماس‌های تلفنی یا قرارهای حضوری پیشرفت انجمن را پی‌گیری می‌کنند.

استادان هرمز همایون‌پور و مجید رهبانی، با حضور خود در جلسات انجمن ما را مورد لطف خود قرار داده‌اند.

استادان سیدعلی آل‌داود،‌ عباس حسینی‌نیک، و محمدحسین ساکت همواره مورد مشورت کمیسیون حقوقی انجمن بوده‌اند.

استاد مهشید نونهالی همواره حضورشان در جلسات انجمن و راهنمایی‌هایشان مایۀ دلگرمی اعضای هیئت‌مدیره بوده است.

استاد فریبرز مجیدی بزرگوارانه پذیرفتند که در هیئت‌مدیرۀ اول انجمن نامزد شوند و سپس با اتفاق آرای اعضای هیئت‌مدیره به ریاست این هیئت برگزیده شدند و همواره در همۀ مراحل کار همراهمان بودند.

پس از انصراف استاد فریبرز مجیدی برای شرکت در هیئت‌مدیرۀ دوم، به یاد استاد کریم امامی که خود بنیان‌گذار جامعۀ ویراستاران بودند، از همسر گرامی‌شان سرکار خانم گلی امامی درخواستیم که برای عضویت در هیئت‌مدیرۀ نامزد شوند و پس از مجمع دوم تا امروز افتخار دادند که ریاست هیئت‌مدیرۀ انجمن را عهده‌دار باشند و همواره انجمن زیر سایۀ ایشان و با راهنمایی‌های روشنگرانه و صریح و مادرانۀ ایشان پیش رفته است.

 استاد اصغر مهرپرور،‌ افزون بر مدیریت کمیسیون حقوقی، همواره مجدانه در جلسات هیئت‌مدیره شرکت می‌کنند و ما را با بیش از نیم قرن تجارب منحصربه‌فردشان راهنمایی می‌کنند.

استاد مهدی قنواتی با مدیریت کمیسیون آموزش تحول بزرگی در پیشبرد اهداف انجمن به وجود آورده‌اند و به همت ایشان و دیگر استادانِ دوره‌های انجمن گروهی از ویراستاران بااستعداد وارد عرصۀ نشر شده‌اند.

استاد جواد رسولی همواره مشاور بی‌دریغ انجمن بوده‌اند و حضور گرمشان همواره اعضای هیئت‌مدیره را دلگرم کرده است.

استاد مهناز مقدسی با صرف وقت شبانه‌روزی و بدون دریافت دستمزد در طول این هشت سال انجمن را پیش برده‌اند.

…و استاد عبدالحسین آذرنگ راهنمای همیشگی ما، از پیش از تأسیس تا امروز بوده‌اند.

البته در این راه همه به یک اندازه لطف نداشتند و برخی از ویراستاران باسابقه صنف ویراستاران را فاقد صلاحیت داشتن تشکل صنفی دانستند و ویراستار بنام دیگری تشکیل انجمن صنفی را امری عبثی دانست.

* * *

باری، اگر در این هشت سال فقط توانسته باشیم اثبات کنیم که ویراستاران هم، مانند دیگر صاحبان مشاغل، صلاحیت دارند که تشکلی صنفی داشته باشند،‌ به مقصود خود رسیده‌ایم.

ما در انجمن صنفی ویراستاران میراث‌دار گروهی از ویراستارانی بوده‌ایم که پیش از ما به فکر تشکیل سندیکا و اتحادیه بوده‌اند. راهی را پیموده‌ایم که پیش از ما دست‌کم دو بار آغاز شد: یک بار به همت زنده‌یاد کریم امامی که مدتی به بار نشست و یک بار به همت کارمندان مرکز نشر دانشگاهی که در همان مراحل آغازین متوقف شد. در این انجمن، دست‌کم به خودمان اثبات کردیم که، بر خلاف نظر رایج، در ایران می‌توان کارِ گروهی کرد. امیدواریم در ادامۀ راه،‌ همچنان با راهنمایی پیش‌کسوتانِ این صنف، و البته به کمک جوان‌تران، به سلامت و توانمندی و صمیمیت انجمن ادامه دهیم.

بخش دوم: مرور و نقد کتاب خطۀ ویراستاران

خطۀ ویراستاران، کتابی که به تازگی و به همت جواد رسولی منتشر شده، ما را با فعالیت‌های فرهنگی، به‌ویژه شغل ویراستاری، در خارج از پایتخت و در مرکز فرهنگی خراسان یعنی مشهد آشنا می‌کند.

این نخستین بار است که کتابی با این موضوع و با تفکیک منطقه‌ای منتشر می‌شود. پیش‌تر کتاب‌هایی دربارۀ ویراستاران تهران منتشر شده و مصاحبه‌های متعددی در نشریات در این زمینه به چاپ رسیده بود.

خطۀ ویراستاران مطالب متعددی دارد و رسالتش آن است که به نشرپژوهان یاری رساند تا حوزۀ پژوهش خود را وسیع‌تر کنند و حصار تمرکز‌گرایی پایتخت‌نشینان را بشکنند.

در این کتاب ۱۲ مصاحبه، ۱ میزگرد، و ۱۵ مقاله است به قلم و گفتۀ ۳۲ تن از ویراستاران و ناشران استان خراسان با تمرکز بر مشهد. گفته‌ها و نوشته‌ها ذیل چند تقسیم‌بندی آمده: پیشکسوتان، ناشران خصوصی، دانشگاه فردوسی، آستان قدس رضوی، مطبوعات، صداوسیما، ویراستاران آزادکار.

در این نشست این کتاب از زبان کارشناسان نقد و بررسی شد.

خطۀ خراسان و ادبیات فارسی

نخستین سخنران این نشست، دکتر بهرام پروین‌گنابادی بود که صحبت‌هایش را در دو بخش ارائه داد: بخش اول این‌که «چرا خراسان انتخاب شده است؟» و بخش دوم ویژگی‌های کتاب.

وی در مورد انتخاب خراسان و شهر مشهد به دیباچۀ خانم گلی امامی برای این کتاب اشاره کرد که در آن نوشته شده: برای من جای تعجب داشت که آیا می‌شود ویراستاران را بر مبنای جغرافیا تقسیم‌بندی کرد؟ آیا این کار امکان‌پذیر است؟ در ادامۀ نوشتۀ ایشان باید پرسید اگر تقسیم بندی ویراستاران براساس جغرافیا انجام شود، باید پرسید که چرا شهر مشهد؟

دکتر پروین‌گنابادی سپس به تفصیل به موقعیت فرهنگی و ادبی شهر مشهد پرداخت و گفت: شهر مشهد در دورۀ تجدد جایگاه ویژه‌ای داشت که البته ارتباط پایگاه‌های روسیِ مستقر در شهر مشهد نیز دلیلی بر ورود عوامل تجدد در این شهر شد. در شهر مشهد از دوران ناصری کسی نظیر حاج میرزا ادیب خراسانی وجود داشت؛ مجتهدِ ادیبِ فرانسه‌دانی که اولین نفر در روحانیون بود که مشروطه را پذیرفت. جوی که ادیب خراسانی در شهر مشهد ایجاد کرد، باعث شد که ادبا بتوانند راحت‌تر فعالیت کنند.

من بر این نظرم که تمام دانشکده‌های ادبیاتی که امروزه درحال فعالیت‌اند درواقع زیر مجموعه‌های ادیب نیشابوری (خراسانی) هستند. چون شاگردهای ادیب نیشابوری بودند که دانشگاه‌های تهران، فردوسی، تبریز، اصفهان را تأسیس کردند؛ یعنی بدیع‌الزمان فروزانفر، مدرس رضوی، سید احمد خراسانی، علی اکبر فیاض، محمد پروین گنابادی، و ادیب نیشابوری دوم؛ همچنین شاگردان آنها نظیر شفیعی کدکنی و آقای محقق که تمام دانشکده‌های ادبیات از دل آن‌ها درآمد. از این حیث خطۀ خراسان و شهر مشهد جایگاه خاصی در ادبیات کشورمان دارد.

گنابادی

 

دکتر پروین گنابادی سپس به نقد و بررسی کتاب پرداخت و اشاره کرد که آقای رسولی در این کتاب از ویراستارانی نام برده‌ است که هم کتاب را می‌نوشتند و هم صفحه‌بندی و ویراستاری را انجام می‌دادند، زیرا آن‌ها در زمان خود ادیب بودند. من این کتاب را با لذت خواندم و بسیار از آن آموختم. از دل این مصاحبه‌ها مسائلی درمی‌آید که بسیار ارزشمند است. از دقت استاد یوسفی و زنده‌یاد علی‌اکبر فیاض شگفت‌زده می‌شوید، چون آقای دکتر یوسفی تعصبی روی زبان فارسی داشت و آن را به دانشجویان خود منتقل کرد و باعث تقویت این موضوع شد. اگر امروزه دانشگاه‌‌ها و مدارس ما در زمینۀ ادبیات و زبان فارسی ضعف دارند، بخشی از آن به ما آموزگاران این حوزه بر‌می‌گرددوی افزود: موضوع ویرایش موضوع قابل تأملی است؛ شما در ویرایش زمانی موفق هستید که فقط به آموزش تکیه نکنید. ذوق و تسلط بر زبان فارسی می‌تواند به شما کمک کند که ویراستاری موفق شوید. در کتاب خطۀ ویراستاران به تجارب ویراستارانی که آموزش ندیدند اما ذوق و تسلط بر زبان فارسی داشتند اشاره شده. خاطرات استاد ناظران‌پور در این کتاب خواندنی است و در آن به ورود دستگاه‌های چاپ از روسیه اشاره شده که همراه با این دستگاه‌ها واژه‌ها و اصطلاحات روسی نیز در بین اهالی چاپ رواج پیدا کرده بود.همچنین خاطراتی از افرادی که در انتشارات فرانکلین همکاری داشتند در این کتاب آمده است که شاید چندان به مشهد ربطی نداشته باشد.

در این کتاب به موضوع ویرایش کتاب‌های فارسی‌زبانان افغانستان و ویرایش شعر اشاره شده که قابل تأمل است.

دکتر پروین گنابادی در پایان به چند نکته اشاره کرد که مطالب کتاب در عین حال که ارزنده است کمبودهایی دارد و برخی افراد را می‌شد اطلاعات بیشتری از آن‌ها به دست آورد مثل آقای ناظران‌پور که از پیش‌کسوتان نشر در مشهد است.

اهمیت تدوین تاریخ شفاهی

دومین سخنران این نشست مهناز مقدسی بود که مطالب خود را در سه بخش ارائه داد:

  1. موضوع تاریخ شفاهی و اهمیت آن و جایگاه این کتاب در دستۀ تاریخ شفاهی
  2. اطلاعات مستقیم و غیرمستقیم در حوزۀ ویرایش که از این کتاب می‌توان به دست آورد (دستاوردهای این کتاب)
  3. نکته‌هایی که می‌توانست باشد و نیست

وی در ابتدای سخنش گفت که جالب است که ناشر و  پدیدآورندۀ این کتاب هر دو اهل مشهدند و در شغل ویراستاری و نشر تجارب ویژه‌ای دارند و هر دو از مشهد به تهران آمده‌اند.

مقدسی به اهمیت ثبت تاریخ شفاهیِ نشر در شهرها و شهرستان‌های ایران اشاره کرد و گفت در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ در نشستی که انجمن ویراستاران در نمایشگاه کتاب تهران برگزار کرده بود ده نفر از اعضا گزارش‌هایی از وضعیت نشر و ویرایش در شهرهای خود ارائه دادند، از جمله از قم، رشت، استان مازندران، لار، اصفهان، شیراز. در همان جلسه انجمن اعلام آمادگی کرد که برای این کار با اعضای خارج از تهران همکاری می‌کند که اطلاعات شهر و استان خود را ثبت کنند. جای بسی خوشحالی است که بعد از آن نشست، کتابی در این زمینه تدوین و منتشر شده است.

مهناز مقدسی دبیر انجمن صنفی ویراستاران

 

وی دربارۀ اهمیت تاریخ شفاهی گفت:در چند دهۀ اخیر دستاوردهای تاریخ شفاهی کمک بزرگی به پژوهشگران حوزۀ علوم انسانی به‌ویژۀ تاریخ و تاریخ‌نگاری کرده است. تاریخ شفاهی چشم‌انداز جدیدی است در عرصۀ تحقیق و پژوهش که طی آن موضوعات و وقایع و حوادث و زوایای پنهان و پیدای آنها از منظری نو نگریسته می‌شود. در تاریخ شفاهی از ابزاری چون ضبط صوت، دوربین فیلم‌برداری و عکاسی استفاده می‌شود. با ثبت تاریخ شفاهی اطلاعات مستقیم و غیرمستقیمی حاصل می‌شود. مستقیم آن یافته‌هایی است که در راستای هدف شکل‌گیری آن تاریخ شفاهی است و غیرمستقیم یافته‌هایی است که در حاشیۀ اطلاعات اصلی به دست می‌آید.

کتاب خطۀ ویراستاران تاریخ شفاهی است چون یادداشت‌ها خاطرات و گفته‌های افرادی در آن ثبت شده. هستۀ اصلی کتاب مقالۀ «تاریخچۀ شفاهی ویراستاری در مؤسسات فرهنگی آستان قدس رضوی است» که در سال ۱۳۹۲ پدیدآورندۀ کتاب و آقای محمدجواد شکوری انجام داده بودند و از پنج نفر از مدیران و کارکنان پرسابقه در این سازمان پرسش کرده بودند: حسن عطایی راد، محمدرضا مروارید، اصغر ارشاد سرابی، حمیدرضا نویدی مهر، امیر سلمانی رحیمی. این گفت‌وگو 36 صفحه از کتاب را به خود اختصاص داده است و در آن سازوکار مجموعۀ معظم مؤسسات آستان قدس و نظام تولید کتاب و آماده‌سازی، با تأکید بر ویراستاری و چاپ و پخش مطرح شده است.

نقطۀ طلایی نشر و ویرایش در مشهد همین مجموعۀ آستان قدس است که در بیشتر صحبت‌ها به بخش بنیاد پژوهش‌های آن اشاره می‌شود. در این کتاب روش کار بخش‌های متعدد این مجموعه و نوع کارشان آمده است و می‌‌بینیم که در سال ۱۳۶۳ عنوان شغلی ویراستاری در حکم استخدامی بیناد پژوهش‌ها وارد شده است.

افراد بسیاری در این کتاب سهم داشته‌اند در حدود ۳۲ نفر مستقیم محل مراجعۀ پدیدآورنده بودند و باقی افراد که فکر کنم حدود ۸۰ یا ۹۰ نفر باشند در این کتاب نام برده شده‌اند.

مراودات فرهنگی و رفت‌وآمدهای شخصیت‌های فرهنگی بنامی را می‌خوانم که از مشهد به تهران که مرکز فرهنگی و انتشاراتی است می‌آیند مثل: محمدرضا حکیمی، جلال متینی، شفیعی کدکنی، احمدعلی رجایی بخارایی، باقر معین، محسن مدیرشانه‌چی، و از طرف دیگر کسانی که از تهران به مشهد می‌روند و ادامۀ کارشان در بیناد پژوهش‌ها یا روزنامۀ خراسان یا رادیو و تلویزیون خراسان است مثل محمد تقی‌زاده، جواد کامیابی، مهدی جامی.

مقدسی در ادامۀ مرور کتاب به این نکات اشاره کرد که در خطۀ ویراستاران به سواد حروف‌چین‌ها اشاره شده که آنان با دانشی که داشتند گاه خودشان ویرایش و اصلاح را در زمان چاپ کتاب انجام می‌دادند.

در جای دیگر کتاب دربارۀ کلاس‌های آموزش ویراستاری اشاره شده که اولین کارگاه و کلاس را آقای تقی‌زاده در بیناد پژوهش‌ها در سال ۱۳۶۶ تشکیل داده و در آن دستور زبان و ویرایش تدریس کرده است. بعد از آن می‌بینیم که تمام آموزش‌های ویراستاری براساس نظام دستیاری یا دانش فردی یا جلسات دیدار با افرادی که از تهران دعوت می‌شدند مثل آقای سمیعی، خرمشاهی صورت می‌گرفته است.

مقدسی همچنین به خاطرات جذاب افرادی چون علی خزاعی‌فر، باقر معین و عبدالله کوثری در این کتاب اشاره کرد که هم جالب و آموزنده است و هم مفرح.

مقدسی در پایان صحبت‌هایش به چند نکته دربارۀ کتاب اشاره کرد از جمله این‌که اسامی بسیاری در این کتاب آمده که شاید برای اهالی مشهد شناخته شده باشند، اما برای مخاطب غیربومی ناشناخته‌اند؛ بهتر بود این افراد در جایی، ولو به کوتاهی، معرفی می‌شدند. اگرچه هدف این کتاب معرفی افراد نبوده اما این اشخاص فقط در همین کتاب آمده‌اند و جا دارد در جایی مثل همین کتاب به معرفی آنها پرداخته شود.

برخی پرسش و پاسخ‌ها در این کتاب حرفه‌ای و دقیق بود، اما چند گفت‌وگو مثل گفت و گو با آقای ناظران‌پور (ص ۱۹) ناقص است و گویا بازچاپ مطالبی است که قبل و نیز گفت‌وگو با آقای سید خلیل حسینی عطار (ص ۲۷).

مقدسی افزود اگرچه پدیدآورنده به ویرایش و نشر در دهۀ ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ نظر داشته ولی در پایان موضوع را جلوتر برده و به تأسیس انجمن صنفی ویراستاران و تجارب شخصی خود در سال‌های اخیر اشاره کرده است. تلاش‌های پدیدآورنده برای توسعۀ این حرفه در مشهد جای تحسین دارد.

 

سمیعی فرد مدیر انتشارات کلهر

 

ویرایش هزینه نیست بلکه سرمایه‌گذاری است

 

علی‌اصغر سمیعی‌فرد، ناشر کتاب، در بخش دیگری از این نشست صحبت کرد. وی ضمن تشکر از حاضرات و انجمن ویراستاران و مؤسسۀ فرهنگان گفت: انتظار چنین استقبالی را نداشتیم. مدیون زحمات دکتر جواد رسولی هستم و توصیه‌ای به عزیزان ویراستار دارم که این پژوهش را در استان‌های دیگر ادامه بدهند. تاریخ شفاهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید به دست افرادی که در این حوزه‌اند نگاشته شود.

وی در ادامه از اهمیت نقش ویراستار سخن گفت و افزود: جامعۀ نشر باید بیشتر به ویرایش توجه کند چرا که ویراستاری هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری است و برای رشد جامعه بسیار ارزشمند است.  علاوه بر این، اثری که از کیفیت بالا برخوردار است مخاطب بیشتری را جذب خواهد کرد و خواننده عمق مطلب را بهتر و بیشتر درک خواهد کرد و از همین طریق، سطح فهم و دانش جامعه افزون خواهد شد.

در بخش دیگر این نشست، گلی امامی به جای سخنرانی، مطلب دیباچۀ کتاب را قرائت کرد و نکاتی را دربارۀ اهمیت ویرایش گفت.

 

 

پرهیز از پایتخت‌گرایی

 

جواد رسولی، پدیدآورندۀ کتاب، در پایان این نشست دربارۀ علت تدوین این کتاب و مشکلاتی که در این راه داشته صحبت کرد. وی گفت که نگاشتن تاریخ شفاهی امری ضروری است. در مورد حرفۀ ویراستاری این امر از نظرم ضروری  بود چرا که در جاهایی که من حضور داشتم و دربارۀ تاریخ نشر و ویرایش سخن می‌گفتند صحبتی از شرق ایران نمی‌شد و همین امر موجب شد که به حفظ میراث ناملموس فرهنگی کمکی کنم. انگیزۀ دیگری که برای گردآوری این کتاب بود پرهیز از پایتخت‌گرایی و تحریف تاریخ بود و ثبت و نشر ناگفته‌های از تاریخ نشر برای اهل نظر. کتاب‌هایی که در حوزۀ نشر و ویرایش نوشته شده هیچ اشاره‌ای به خارج از تهران نمی‌کنند. قرار بود در  این کتاب به پیشینۀ ویرایش در خراسان قبل از 1370 اشاره شود اما به ضرورت‌هایی به زمان‌های جلوتر نیز اشاره شده است.

رسولی در ادامه به نحوۀ گردآوری گفت‌وگوها و مشکلاتی که در این مسیر داشته اشاره کرد و خاطراتی شنیدنی نیز نقل کرد. وی افزود: من به زحمت زیاد مطالب را جمع‌آوری کردم. عده‌ای وقتی برای مصاحبه نداشتند و در قالب پیام صوتی با من گفت‌وگو می‌کردند و تعدادی نیز با تردید پاسخ می‌دادند.

رسولی افزود: گاهی از می‌پرسند که چرا از عده‌ای در کتاب سخن گفته‌ام از عده‌ای دیگر خیر. پاسخ من این است: که اگر عزیزی کتاب را بخواند و نقدی کند قطعاً آن را خواهم پذیرفت، اما بدون خواندن کتاب و به صرف دیدن چند نام نمی‌توان قضاوت درستی کرد.

رسولی در پایان یادداشتی از محمود ناظران‌پور بعد از چاپ کتاب دریافت کرده بود را برای حضار قرائت کرد:

گوهری درخشنده که در تاریکی می‌درخشید و تلألویی خیره‌کننده داشت. در دل به کاربرد این همه خبرگی و کاردانی احسنت گفتم. جلدی استثنایی، کمربندی چشم‌نواز، با صحافی از نوعی که خودم از همه بیشتر دوست‌ می‌داشتم. با جاناخنی شکیل  و به‌ویژه رنگ‌افشانی سه مقطع کتاب و… حظی وافر بردم. آن قدر کتاب جذاب است که گذاشتن و گذشتن از آن را نتوانستم و ناهارم سرد شد.

جواد رسولی
خطۀ ویراستاران


دیدار دانشجویان کلاس‌های مجازی با استادان انجمن

پس از سخنرانی‌های این نشست، گروهی از دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن با استادان صحبت کردند و دربارۀ همکاری با کمیسیون آموزش و پژوهش مشورت کردند و عکس گرفتند.

در این نشست، که  به همت انجمن صنفی ویراستاران، انتشارات کلهر و فرهنگان پاسداران برگزار شد، بیش از 60 تن از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های انجمن حضور داشتند.

خردِ ناب، به یاد میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی

خردِ ناب، به یاد میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی

میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی زبان‌شناس، منطق‌دان، پزشک، مترجم، و نویسنده در ۲۰ مهرماه ۱۴۰۲، پس از سال‌ها تلاش برای اعتلای فرهنگ و دانش، چشم از جهان فروبست. ادیب‌سلطانی فراتر از یک پزشک و زبان‌دان و فلسفه‌پژوه بود و نبوغ ویژه‌ای در بسیاری عرصه‌ها داشت. این نکته‎‌ای است همۀ کسانی که او را می‌شناسند به آن اذعان دارند. در طی یک سال گذشته، نشست‌ها و جلسات متعددی به احترام ایشان برگزار شد که وجوه دیگری از شخصیت و دانش و منش او را به نسل جوان  و کسانی که کمتر او را می‌شناختند نشان داد.

 

به مناسبت یکمین سال درگذشت استاد میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی، در روز سه‌شنبه 24 مهر، نشستی به همت انجمن صنفی ویراستاران، خانوادۀ استاد ادیب‌سلطانی، انتشارات هرمس و فرهنگان پاسداران برگزار شد.

نخستین سخنران این نشست، استاد مصطفی ملکیان، ضمن گرامی‌داشت یاد استاد ادیب‌سلطانی بهترین راه قدردانی از ایشان را پیروی از دقت، جدیت و احاطه و جامع‌نگری و از همه مهم‌تر اخلاق ایشان دانست.

این فیلسوف و مترجم در ادامۀ سخنانش به مرور و بررسی کتاب On Relativism: An Apologia (دفاع از نسبی‌انگاری) پرداخت که به مناسبت این نشست و به همت انتشارات هرمس منتشر شده بود. وی گفت: برای داوری دربارۀ هر اثری باید از اصطلاحات و سلسله موضوعات مرتبط با آن باخبر باشیم چه موافق باشیم و چه مخالف. سپس توضیحاتش را در سه بخش ارائه داد: قسمت اول مدعیات دکتر ادیب‌سلطانی که در آغاز کتاب آمده، قسمت دیگر تقسیم‌بندی نسبی‌انگاری است که در آثار فلسفی به نسبی‌انگاری شناختی و اخلاقی تقسیم می‌شود. نسبی‌انگاری شناختی یعنی اینکه دربارۀ جهان واقع، جهان خارج هیچ سخن جهان‌شمول و عالم‌گیری نمی‌توان گفت. هر سخنی دربارۀ عالم عینی خارجی رنگی از نسبیت دارد و سخن مطلقی نمی‌شود گفت که در هر مکان و هر زمان و هر وضع و حالی صادق باشد. در برابر، نسبی‌انگاری اخلاقی می‌گوید که هیچ حکم اخلاقی نیست که اعتبار جهان‌شمول و همیشگی داشته باشد.

 

 

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: در این کتاب یک‌سلسله نکاتی گفته شده که نامتعارف است، به این معنا که برای کسی که در فلسفۀ اخلاق کار می‌کند عجیب‌وغریب به نظر می‌آید، البته نه به این معنا که غلط است. برخی احکام و نکات این کتاب را من در هیچ کتاب فلسفه اخلاق و معرفت‌شناسی ندیده‌ام.

ملکیان در پایان گفت: هر وقت نام ایشان را می‌شنیدم از خودم شرمنده می‌شدم که اگر او فرهنگ است من و امثال من چه هستیم.

* * * *

دومین سخنران نشست، دکتر محمد کریمی زنجانی اصل، استاد فلسفه و از بنیان‌گذاران و معاون علمی «موسسۀ ابن‌سینا برای تاریخ معنوی» در آلمان، سخن خود را با این پرسش آغاز کرد که  آیا استاد شادروان فرهنگ ایرانی، ادیب‌سلطانی، در سالی که جهان ما را پشت سر نهاده است، برای ما دستاوردی داشته است؟ سپس ادامه داد: در نگر من، ادیب‌سلطانی، نه‌تنها از میان ما رخت سفر برنبسته است، بلکه با گذارش از میان ما، آنچه را به‌تنهایی و یکتایی انجام داده بر ما گشوده داشته است و اکنون این ماییم که بر متن‌های بگشودۀ او می‌توانیم بنگریم. متن‌هایی که در ورای ظاهر آرام آن‌ها، سرکشی و شوریدگی پنهانی نهفته است.

 

 

زنجانی در ادامه دربارۀ کتاب دفاع از نسبی‌انگاری گفت: ادیب‌سلطانی در واپسین نگاشتۀ منتشرشده‌اش کوشیده است نشان دهد میان نسبی‌گرایی معرفتی و مطلق‌‌گرایی اخلاقی چه نسبتی می‌توان برقرار کرد. بازگشت او به کانت و زردشت همچون فیلسوفانی با اخلاق مطلق‌گرا نیز در چنین رویکردی ریشه دارد. یادکرد او از توجه کانت به زردشت و خواست و برنامۀ کانت برای نگارش دو تک‌­نگاری فلسفی دربارۀ زردشت از خواندنی‌‌ترین فرازهای این کتاب است؛ و اینکه آشکارا از زردشت به‌عنوان متفکری بزرگ و فیلسوفی نژاده و اصیل یاد می‌کند، برانگیزانندۀ درنگ‌های نویی بر میراث فلسفی ایران تواند بود.

وی سخن خود را این‌گونه پایان داد: ادیب‌سلطانی برای پاسداشت و بزرگداشت میراث زبانی بر خود تعهد داشت. او ایستادند تا برنمایند که زبان پارسی تاب دریافت ژرف‌‌ترین و دشوارترین آموزه‌‌های کلاسیک و مدرن را دارد، به شرط آنکه توانش تاریخی و مفهومی‌­اش را دریابد و از هماوردی با آنچه رویارویش می‌‌نهند نهراسد. هم از این روست من او را شرف زبان و اندیشۀ پارسی می‌‌دانم.

* * * *

بخش ویژۀ این نشست پخشِ صوتی سخنرانی استاد ادیب‌سلطانی، همراه با تصویر دست‌نوشته‌شان، بود که حضور ایشان را برای حاضران زنده کرد. این سخنرانی به مناسبت انتشار کتاب فرهنگنامۀ تاریخی مفاهیم فلسفه در مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه، در بهمن 1389، ارائه شده بود.

نوشتۀ کوتاه کیانا صفایی، نوۀ دکتر ممتاز ادیب‌سلطانی، در یادکرد دکتر ادیب‌سلطانی و دلتنگی از نبود ایشان، در بخش دیگری از نشست قرائت شد.

هومن عباسپور، نایب‌رئیس انجمن ویراستاران، که اجرای این برنامه را به عهده داشت، در میان برنامه‌ها خاطراتی از استاد ادیب‌سلطانی بیان کرد. وی به نحوۀ آشنایی با دکتر ادیب‌سلطانی و ویژگی‌های شخصیتی و علمی منحصربه‌فرد ایشان اشاره کرد و در توصیف آداب‌دانی و نزاکت ایشان گفت: وقتی کتابی منتشر می‌شد که کتاب چندان خوبی نبود یا ایرادهایی داشت، استاد به جای اینکه صراحتاً نقدی به کتاب وارد کند یا ایرادی از آن بگیرد این جملۀ ویژه را بیان می‌کرد: «این کتاب چیزهایی را برای آرزو کردن باقی گذاشته است.» عباسپور به ارتباط نزدیکش با استاد ادیب‌سلطانی اشاره کرد و اینکه گاه ایشان نقاشی‌هایشان را به منزل ما می‌آوردند و از ما نظر می‌خواستند بگوییم که این نقاشی چه حسی را در ما ایجاد می‌کند.

* * * *

بخش پایانی این نشست با خواندن چند روایت دربارۀ دکتر ادیب‌سلطانی، از میان نوشته‌های و یادداشت‌هایی که دربارۀ ایشان منتشر شده بود، ادامه یافت.

روایت نخست از نوشتۀ خانم دکتر ممتاز ادیب‌سلطانی، خواهر دکتر ادیب‌سلطانی، بود که در توصیف شخصیت ایشان و خاطراتشان از کودکی ایشان نوشته شده بود. در این روایت آمده بود که: شمس‌الدین هر زبانی را بدون معلم فرامی‌گرفت و در تمامی دروس نیز نبوغی ویژه داشت. هنگامی که در زمانۀ مدرن و پر امکانات امروزِ ما نداشتن امکانات و کمبود وقت را برای عدم پیشرفت علمی خود بهانه می‌آوریم، چگونه می‌شود که یک فرد می‌تواند در اتاق سادۀ خودش زبان‌های مختلف جهان را بدون معلم و تنها با اتکا به ارادۀ خودش بیاموزد؟ و باز باید با خودمان فکر کنیم، در همین زمانی که برای همۀ ما یکسان است، چگونه یک فرد، می‌تواند فرصت پیدا کند، پزشک شود، تدریس کند، مطالعه کند، نقاشی را یاد بگیرد و بکشد، مترجم باشد، نویسنده شود، فرصت کند ویولن که یکی از سخت‌ترین سازهای موسیقی است را فرابگیرد، ریاضی و فلسفه و منطق بیاموزد و سخت‌ترین متون و کتاب‌های ادبی و فلسفی جهان را از زبان یونانی زمان ارسطو و آلمانی زمان امانوئل کانت به زبان فارسی برگرداند. این روایت گزیده را مهناز مقدسی قرائت کرد.

 

 

خلاصه‌ای از مطلب منتشرشدۀ کاوه لاجوردی، پژوهشگر حوزۀ فلسفه و مترجم، با بیان حدیثه عقیلی برای حاضران خوانده شد که در آن آمده بود: هیچ خاطره‌گویی‌ای از ادیب‌سلطانی بی ذکرِ زبان‌دانی‌اش کامل نیست. آن‌قدری که من می‌فهمم، انگلیسی‌اش کم‌نظیر بود. در بحث‌ها می‌دیدم که یادداشت‌هایش به آلمانی است. فرانسه‌حرف‌زدنش را یک بار شنیدم. روسی‌حرف‌زدنش با ریاضیدانانِ روس را می‌دیدم، و بعداً از یکی از آنان شنیدم که ادیب نه‌فقط واژگانِ روسی‌اش غنی است بلکه لهجه‌اش هم بسیار خوب است. وی در جای دیگری نوشته بود: میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی مردی بود بافرهنگ، بسیار بافرهنگ. ظریف و طنّاز بود. آماده بود برای صرفِ وقت در پاسخ به هر پرسشی، زبانی و غیرزبانی، پرسنده را بشناسد یا نشناسد. به‌غایت سخت‌کوش بود، و به نظرم وصفِ بجایی بود از خودش وقتی که در پیشگفتارِ راهنمای آماده‌ساختن کتاب و در پیشگفتارِ ترجمۀ سنجش خرد ناب خودش را صنعتگری قرون‌وسطایی خواند. دوستِ فوق‌العاده‌ای بود برای دوستانش. وارسته و درویش‌مسلک بود، و آداب‌دان و جنتلمن و جوانمرد بود.

* * * *

در سال ۱۳۹۵ در مجلۀ اندیشۀ پویا مطلب مفصلی از چندین صاحب‌نظر دربارۀ دکتر ادیب‌سلطانی نوشته شده بود که قسمت‌هایی از آن در توصیف شخصیت و منش و رفتار و دانش و توانایی ایشان بود. بخش‌هایی از مطالب آن در این جلسه و از زبان لیدا شجاعی برای حاضران خوانده شد. در این روایت خاطره‌ای از گلی امامی آمده بود که: روزی به کلمه‌ای برخوردم که معنی آن را نمی‌دانستم. باید به کتابخانۀ مرجع می‌رفتم و در دیکشنری‌ها به دنبال معنی‌اش می‌گشتم. این کار را نکردم و به جایش شمارهٔ داخلی ادیب‌سلطانی را گرفتم. از او با احتیاط پرسیدم معنی آن کلمه چه می‌شود؟ گفت به من چند دقیقه وقت بدهید. بعد از ده دقیقه، دکتر ادیب‌سلطانی را دیدم که با چهار فرهنگ باز روی دست وارد اتاقم شد. می‌خواستم از خجالت آب شوم. شرمنده شدم. دکتر نشست و با صبوری توضیح داد که این لغت، با این ریشه، این‌گونه تلفظ می‌‍‌شود و در این کانسِپت این معنی را می‌دهد. آن روز ادیب‌سلطانی درسی به من داد؛ درسی به همۀ ویراستاران داد که برای ترجمه کردن باید تحقیق کرد، لغت‌ها را ریشه‌یابی کرد و سرسری از ترجمۀ یک لغت نگذشت.

در روایتی از محمد حیدری ملایری، از همکاران استاد در فرانکلین و از پیروان مکتب او در ترجمه، آمده بود: وقتی در کنار ادیب‌سلطانی دربارۀ اصطلاحات سنجش خرد ناب سروکله می‌زدیم، او معتقد بود که می‌شود برای توانایی بخشیدن به زبان علمی فارسی از زبان‌های اوستایی و پهلوی استفاده کرد. او برای نخستین بار در ترجمۀ کارهای فلسفی از زبان‌‌های باستانی و پهلوی استفاده می‌کرد.

محمدرضا اصلانی نیز در توصیف توانمندی ادیب‌سلطانی در نقاشی و در ترجمه و زبان‌دانی جمله‌ای بیان کرده بود که پایان‌بخش آخرین روایت دربارۀ دکتر ادیب‌سلطانی بود: «میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی یکی از نوادر روزگار است که زودتر از زمان خودش متولد شد؛ همچون نهنگی در یک حوض کوچک.»

در پایان این نشست، کتاب On Relativism: An Apologia (دفاع از نسبی‌انگاری) رونمایی شد. کتاب خرد ناب، که به همت انجمن صنفی ویراستاران و نشر همیشه و به مناسبت همین نشست آماده شده بود به حاضران هدیه شد.

 

 

این نشست با حضور حدود ۱۲۰ تن از دوستان و بستگان و دوستداران استاد ادیب‌سلطانی، خانوادۀ محترم استاد، اعضای انجمن صنفی ویراستاران و تنی چند از شخصیت فرهنگی از جمله ع. پاشایی، دکتر شاهد طباطبایی، دکتر کاوه لاجوردی، دکتر رحمانی‌زادۀ دهکردی، دکتر ملیحه کرباسیان، دکتر صبا لطیف‌پور، ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیۀ ناشران،حضور داشتند.

 

بیست‌وهشتمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

بیست و هفتمین شمارهٔ خبرنامهٔ انجمن صنفی ویراستاران منتشر شد. در این شماره مطالبی دربارۀ نشست بانوی گل سرخ، زادروز گلی امامی، اعلام پاتوق ویراستاران، شفافیت در همکاری برای ویرایش، تشکیل رشتۀ دانشگاهی نگارش و ویرایش در دانشگاه آزاد اسلامی، گزارش کمیسیون‌ها و روابط عمومی، معرفی کتاب خطۀ ویراستاران و برنامه‌های رادیو ویرایش آمده است.

متن کامل خبرنامه را اینجـــــا مطالعه کنید.

روز گلی امامی و اعلام «پاتوق ویراستاران»

گرامی‌داشت زادروز خانم گلی امامی 

و 

عقد تفاهم‌نامه با فرهنگان پاسداران برای فعالیت‌های مشترک فرهنگی

 

این نشست با همکاری انجمن ویراستاران، فرهنگان پاسداران، انتشارات ققنوس برگزار شد.

 

جمعی از دوستان، همکاران، اعضای هیئت‌مدیرۀ انجمن ویراستاران، مدیران فرهنگان، مدیران نشر ققنوس، خورشید، کتاب پنجره، عصر شنبه ۱۶ تیر در کتابفروشی فرهنگان پاسداران گرد آمدند تا ارادت خود را به بانوی تأثیرگذار در عرصۀ فرهنگ بیان کنند. در این نشست، هر یک از شرکت‌کنندگان گوشه‌ای از فعالیت‌های خانم امامی و نقش او در فعالیت‌های فرهنگی و چگونگی ارتباطشان با خانم امامی و کتاب‌هایش را بیان کردند. در این جلسه از جایگاه و خدمات مرحوم کریم امامی نیز یاد شد.

در ادامۀ مراسمِ تولد خانم گلی امامی، تفاهم‌نامه‌ای میان انجمن صنفی ویراستاران و مؤسسۀ فرهنگان (شعبۀ پاسداران) به امضا رسید که از این پس، فرهنگان پاسداران میزبان نشست‌ها و جلسات نقد کتاب و جلسات مجامع رسمی انجمن ویراستاران باشد. مفاد تفاهم‌نامه به‌زودی در وبگاه انجمن قرار خواهد گرفت.


گرامی‌داشت زادروز خانم گلی امامی و عقد تفاهم‌نامه با فرهنگان پاسداران برای فعالیت‌های مشترک فرهنگی

بیست‌وهفتمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

بیست و هفتمین شمارهٔ خبرنامهٔ انجمن صنفی ویراستاران منتشر شد. در این شماره مطالبی دربارۀ دورۀ جامع نگارش و ویرایش، دورۀ جامع ویرایش متون کودک و نوجوان، گزارش کمیسیون‌ها و روابط عمومی، نکوداشت دکتر حسن انوری و برنامه‌های رادیو ویرایش آمده است.

متن کامل خبرنامه را اینجـــــا مطالعه کنید.

 

نکوداشت استاد حسن انوری

پنج‌شنبه ۲۴ خرداد به مناسبت نکوداشت دکتر حسن انوری در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار نشستی برگزار شد. در این نشست سیدمصطفی محقق داماد، علی‌اشرف صادقی، محمد شادروی‌منش، بهرام پروین گنابادی و حیدر قمری سخنرانی کردند.

دبیر انجمن صنفی ویراستاران، مهناز مقدسی، نیز به نمایندگی از انجمن صنفی ویراستاران متنی را در باب شخصیت استاد و خدمات ایشان به زبان و ادبیات فارسی قرائت کرد:

 

چند کلمه در بزرگداشت استاد حسن انوری

امروز برای بزرگداشت استاد حسن انوری گرد آمده‌ایم تا از انسانی والا تقدیر کنیم: دانشمندی فروتن، دریادلی نستوه، کوشنده‌ای بی‌خستگی، مهربان و شاگردنواز. بسیاری نویسندگان و مترجمان و پژوهندگان و همۀ ویراستارانِ برجسته مدیون فرهنگ سخن‌اند. سعادت کم‌یابی است که حاصل کار پژوهشگری در کتابخانۀ همۀ اهل قلم قرار داشته باشد. این سعادت را نه دهخدا در زمان حیاتش یافت و نه معین.

استاد انوری در فهم و تحلیل متون کهنِ فارسی توان کم‌نظیری دارند. با ذهن وقاد و نظر انتقادی و صراحت بیان خویش در لمحه‌ای مشکل متن را تشخیص می‌دهند و به جای آنچه در متنِ تصحیح‌شدهِ آمده صورت درستِ کلمه را حدس می‌زنند. کلیات سعدی به تصحیح و تدقیق ایشان حاوی نکات اصلاحیِ فراوانی در تصحیح فروغی‌ست و اختلاف این دو متن، خود می‌تواند مبنای یک پژوهش دانشگاهی قرار گیرد.

استاد انوری قلم‌آموختۀ سعدی است و میراث‌دار دهخدا و صاحبِ نثری است دل‌نشین. نوشته‌های ایشان در کتاب‌های درسی و دیگر آثارشان سرمشقی‌ است برای کسانی که می‌خواهند سالم و پاکیزه بنویسند. نثری روان، شفاف، دقیق، موجَز، تأثیرگذار. استاد در نوشته‌های خود این را نیز نشان داده‌اند که هر چیزی اهمیت تأمل را دارد و دربارۀ هر چیزی می‌توان اندیشید و نوشت.

استاد انوری انسانی‌ است به‌غایت سخت‌کوش. حتی در سن‌وسالی که بیشترِ هم‌سالانشان دوست‌تر دارند استراحت کنند، استاد نه‌تنها خود را خسته نمی‌دانند، بلکه جلوتر از جوانانِ همکارِ خود پیش می‌روند و بیش از آنان مشتاقِ تکمیل‌شدنِ کارند.

استاد انوری میهن‌پرستی تمام‌عیار به معنای پسندیدۀ آن است. همۀ فعالیت‌های استاد با هدف اعتلای فرهنگ ایران و پیشرفت دانش و افزایش آگاهی ایرانیان بوده است.

در کنار احترام و ارادت به استاد، باید گفت استاد حسن انوری را نمی‌توان دوست نداشت: انسانی شریف، آداب‌دان، صمیمی، اهل معاشرت، مردم‌دار، اهل طنز و خاطره‌گویی.

بسیاری از بزرگان فرهنگ ما زندگی‌نامۀ خود را، چندان که سرمشقی برای آیندگان باشد،‌ به قلم نیاورده‌اند. اما جای شکر دارد که استاد انوری زندگی‌نامۀ خود را با قلمِ خواندنی خود در اختیارِ جوان‌ترها و نسل‌هایِ بعد گذارده‌اند و یقیناً فرهیختگانِ نسل‌هایِ بعد از زندگی‌نامۀ خودنوشتِ استاد الگو خواهند گرفت.

انجمن صنفی ویراستاران به خود می‌بالد که، در همان سال‌های آغاز کار، استاد انوری عضویت افتخاری انجمن را پذیرفتند و با اجرای یکی از طرح‌های پژوهشی خود در دل این انجمن ما را مرهون لطف خود قرار دادند.

افتخار می‌کنیم که معاصر استاد حسن انوری هستیم و از روزگار شاکریم که سایۀ ایشان همچنان بر سر ماست.
سال‌هاست آموخته‌ایم که اهل فضل را در زمانِ حیاتشان بزرگ بداریم. امیدواریم استاد انوری سال‌های سال بزیَند و هر سال به احترامشان گرد هم بیاییم تا احترام و ارادت خود را در محضرِ ایشان بیان کنیم.

هیئت‌مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران
گلی امامی، اصغر مهرپرور، هومن عباسپور، مهدی قنواتی

 

 

هم‌اندیشی اعضای انجمن صنفی ویراستاران

اولین جلسهٔ هم‌اندیشی اعضای انجمن، روز یکشنبه ۲۰ خرداد از ساعت ۱۹:۰۰ تا ۲۱:۰۰، به‌صورت برخط و در بستر وبینارپلاس برگزار شد. در این جلسه دربارهٔ نرخ‌نامۀ ویرایش و قرارداد ویرایش گفت‌وگو شد و شرکت‌کنندگان نظرات خود را مطرح کردند.

نرخ‌نامهٔ ویرایش از بهمن ۱۴۰۰ روی وبگاه انجمن قرار گرفته و هر سال با تصمیم اعضای کارگروه نرخ‌نامه درصدی به نرخ‌ها افزوده می‌شود. قرارداد ویرایش نیز بهمن ۱۴۰۲ منتشر شد. 

در پایان این جلسه از شرکت‌کنندگان خواسته شد نظراتشان را به‌صورت مکتوب نیز به رایانامهٔ انجمن ارسال کنند. 

 

برای شنیدن صوت کامل این نشست به پیوند زیر مراجعه کنید:

https://live136.webinarplus.online/playback/video/acf5f489ae13ce7c726d3d847bfeefb827289dca-1717943692059/

ویژه‌‌نامهٔ روز ویراستار و روز زبان فارسی

ویژه‌‌نامهٔ روز ویراستار و روز زبان فارسی
ویژه‌نامهٔ روز ویراستار و روز زبان فارسی منتشر شد.
برای دسترسی به این ویژه‌نامه از پیوند زیر استفاده کنید.

***

 چرا دیر شد؟
ویژه‌نامۀ روز ویراستار باید ۱۱ بهمن منتشر می‌شد، اما ۲۵ اردیبهشت منتشر می‌شود. عوامل متعددی باعث این تأخیر شد که مهم‌ترین آن وسواس گروه ویراستاران این ویژه‌نامه بود که چندین بار آن را خواندند و اصلاح کردند. از سوی دیگر، شاید اگر تعهد هیئت‌تحریریۀ این ویژه‌نامه بر انتشار تمامی مقالات دریافتی نبود، که برخی از آن‌ها با تأخیر به دستمان رسید، می‌توانستیم آن را مدتی بعد از روز ویراستار منتشر کنیم، اما بر خود وظیفه دانستیم که همۀ مقالات را منتشر کنیم و اگر حک و اصلاح و تغییراتی نیاز دارد فرصتی به نویسنده بدهیم که اصلاح کند و ما نیز در آن اندکی دست ببریم تا به شکل کنونی درآید.
ناگفته نماند که فکر کردیم از شلوغی ماه اسفند و تعطیلات نوروز دور شویم و فرصت مناسب دیگری را بیابیم و «روز زبان فارسی» مناسبت‌ترین بود، زیرا هدف همۀ فعالان زبان فارسی حفظ زبان و کمک به پویایی آن است و نهادی چون انجمن صنفی ویراستاران نیز در همین مسیر قدم برداشته‌ است و امیدواریم گام‌های مؤثری برداریم.

بیست‌وششمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

بیست‌وششمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران

بیست‌وششمین خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران منتشر شد.

در این شماره مطالبی دربارۀ گزارش عملکرد انجمن در ۱۴۰۲، جلسۀ هیئت‌مدیره، نکوداشت استاد احمد سمیعی گیلانی، کتابخانۀ مدرسۀ نصیرآباد، ویرایش ترجمه در بوتۀ نقد، کارگاه مبانی ویرایش می‌خوانید. برای ملاحظۀ متن کامل خبرنامه از پیوند زیر استفاده کنید.

متن کامل خبرنامه را اینجـــــا مطالعه کنید.