نوشآفرین انصاری، کتابدار، نویسنده، مدرس دانشگاه و دبیر شورای کتاب کودک. در سی‌ام شهریور ۱۳۱۸، در خانواده‌ای فرهنگی در سیملا، یکی از شهرهای هند، به دنیا آمد. پدرش، عبدالحسین مسعود انصاری، کارمند وزارت امور خارجه بود. به سبب شغل پدر، دوران مدرسه را در کشورهایی چون سوئد، هلند، انگلیس، پاکستان، افغانستان، مسکو و چند شهر ایران چون رشت، اصفهان، شیراز گذراند و زبان‌های انگلیسی، فرانسه، روسی را آموخت. رفت‌وآمد شخصیت‌های نامدار سیاسی – فرهنگی و ادبی، همچون جواهر لعل نهرو، ایندیرا گاندی (نهرو)، یوری گاگارین، سعید نفیسی، غلامرضا تختی، به خانۀ آن‌ها و بهره‌گیری از دانش و تجربۀ آنان در شکل‌گیری شخصیت فرهنگی او نقش داشت.
در ۱۳۳۸، به پیشنهاد محمدعلی جمالزاده، نویسندۀ معاصر، برای تحصیل در رشتۀ کتابداری وارد دانشگاه ژنو شد و فوق‌دیپلم کتابداری گرفت و مدتی در کتابخانۀ تخصصی یکی از چشم‌پزشکان مشهور سوئیس مشغول به کار شد. در ۱۳۴۲، به ایران بازگشت. در همین سال، با دکتر مهدی محقق ازدواج کرد که حاصل آن دو فرزند است. او در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران مسئول راه‌اندازی بخش فنی کتابخانه شد که نخستین تجربۀ او در مدیریت بود. در همین سال، به عضویت شورای کتاب کودک در آمد و همکاری خود را با توران میرهادی آغاز و برای جمعی از پایه‌گذاران آنجا کارگاه کتابداری برگزار کرد. همچنین، در کتابخانۀ پارک شهر نیز، کارگاه آموزش کتابداری برای کتابداران کتابخانه‌های عمومی دایر کرد. او شخصاً، کتابخانۀ سیار را به بیمارستان روانی می‌برد و برای بیماران کتاب می‌خواند. با شکل‌گیری طرح کتابخانه در روستاها، انصاری به بازدید از روستاهای اطراف تهران پرداخت و در ۱۳۴۳، برای دوره‌های سپاه دانش، تربیت‌معلم و کارآموزی آموزگاران تشکیل کتابخانه در روستاها را نوشت. در ۱۳۴۴، همراه خانواده‌اش به کانادا رفت و در دانشگاه مک‌گیل در رشتۀ کتابداری ادامۀ تحصیل داد. سه سال بعد، با مدرک کارشناسی ارشد به ایران بازگشت. در همین سال، به ریاست کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران منصوب شد. او در ساختار کتابخانه تحول ایجاد کرد و اندیشه‌های نوین کتابداری را به کار بست و به تدریس پرداخت. از ۱۳۵۰، نیز مدیر گروه کتابداری شد. در ۱۳۵۵، به‌قصد تکمیل تحصیلاتش بار دیگر عازم کانادا شد و از دانشگاه تورنتوی کانادا مدرک دکتری گرفت. پس از بازگشت به ایران، به تدریس و راهنمایی پایان‌نامه‌ها پرداخت. با وقوع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، زمانی را به نوشتن اختصاص داد که حاصل آن ترجمۀ کتاب مدخل تاریخ شرق اسامی اثر ژان سوواژ بود که از مراجع مهم تاریخ تمدن و فرهنگ اسامی است. این کتاب در ۱۳۶۶ ، برندۀ جایزۀ بهترین کتاب سال شد. در ۱۳۵۷، سمت دبیری شورای کتاب کودک را به عهده گرفت و تلاش بیشتری را در زمینۀ پیشرفت ادبیات کودکان و نوجوانان مبذول داشت.
در بزرگ‌داشتی که به همت مجلۀ بخارا در سال ۹۶، به نام «شب نوشآفرین انصاری» برگزار شد از تلاش‌های او قدردانی شد. در این مراسم مهدی محقق از همسرش به عنوان الگوی زنان و دختران امروزی یاد کرد و از خاطرات زندگی پنجاه‌وپنج ساله‌شان گفت.
برخی دیگر از سمت‌ها و فعالیت‌های اوست: عضو هیئت‌مدیرۀ دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، ریاست کمیتۀ کشورهای درحال‌توسعه، تلاش برای حضور پر ثمر شورای کتاب کودکان ایران در جمع داوران هانس کریستین اندرسون و پژوهشگران کتابخانۀ بین‌المللی مونیخ، حضور در کنگره‌های ادبیات کودکان و کمک به شکل‌گیری نهادهایی چون مؤسسۀ پژوهشی مادران امروز و کانون توسعۀ فرهنگی، مشاور فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان که همچنان در حال تألیف است. در ۱۳۸۹ ش، در سی‌ودومین کنگرۀ بین‌المللی ادبیات کودکان در اسپانیا، عضو افتخاری دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان بود و لوح تقدیر به وی اعطا شد. از انصاری بیش از ۸۰ مقاله تألیفی و ترجمه‌ای، به‌ویژه در زمینۀ کتابداری و کتابخانه‌های کودکان و بزرگسالان، و مجموعه مقالاتی با نام کتاب و کتابداری ( ۱۳۵۴ ش) منتشر شده است. حوزۀ فعالیتی انصاری پژوهش در تأسیس کتابخانه در روستاها و اردوگاه‌های پناهندگان افغانی و عراقی و ایجاد نوعی شبکۀ ارتباطی میان دانشجویان نابینا برای تهیه و دست‌یابی آسان‌تر آنان به منابع درسی است. تدریس درس خدمات ویژۀ کتابداری و راه‌اندازی کتابخانۀ فراگیر برای کودکان و نوجوانان باهدف «کتاب برای همه» وام‌دار تلاش‌های نوشآفرین انصاری است.
آثار:
کتاب و اج‍ت‍م‍اع، نوشآفرین انصاری (محقق)،تهران، بی‌تا.
کتاب و کتابداری: مجموعه م‍ق‍الات، نوشآفرین انصاری، تهران: توس، ۱۳۵۴.
مدخل تاریخ شرق اس‍لام‍ی: ت‍ح‍ل‍ی‍ل‍ی ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اخ‍ت‍ی، ژان س‍واژه، ت‍ح‍ری‍ر ج‍دی‍د ب‍ر م‍ب‍ن‍ای ویرایش دوم به اه‍ت‍م‍ام ک‍ل‍ود ک‍اه‍ن، ترجمۀ نوشآفرین انصاری، تهران: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی، ۱۳۶۶.
برای این بانوی فرهیخته آرزوی طول عمر و سلامتی می‌کنیم.
تلخیص از فرهنگنامۀ زنان ایران و جهان، جلد اول، تهران، انتشارات ارتباط نوین، ۱۳۹۴.
روابط عمومی انجمن صنفی ویراستاران
