سیمین دانشور، داستان‌نویس و مترجم و استاد دانشگاه، در هشتم اردیبهشت ۱۳۰۰ زاده شد و در ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ درگذشت. او در خانواده‌ای اهل فرهنگ در شیراز پرورش یافت. برای تحصیلات دانشگاهی به تهران رفت و تحصیلاتش را تا مقطع دکتری ادبیات فارسی در دانشگاه تهران ادامه داد و در ۱۳۲۸ با دفاع از دانشنامۀ «علم‌‌الجمال و جمال در ادبیات فارسی»  مدرک دکتری گرفت.

در ۱۳۲۹ ش، با جلال آل‌احمد ازدواج کرد. در ۱۳۳۱ ش، به امریکا رفت و طی دو سال در رشتۀ زیبایی‌شناسی در دانشگاه اِستنفورد زیر نظر والاس استگنر، داستان‌نویس و منتقد امریکایی، فوق‌‌دکتری‌‌اش را گرفت. در ۱۳۴۷ ش، به ریاست کانون نویسندگان ایران برگزیده شد و نخستین رئیس این کانون بود. یک‌ سال بعد، هم‌زمان با مرگ آل‌احمد، مشهورترین رمانش، سَووشون منتشر شد.

سووشون، او را در زمره نویسندگان طراز اولِ معاصر قرار داد. این رمان، که با نثری پخته و شفاف به توصیف زندگی اجتماعی مردم فارس، طی سال‌‌های جنگ جهانی دوم، می‌پرداخت و به  ۱۷ زبان از جمله زبان‌‌هایی چون انگلیسی، اسپانیایی، ترکی، روسی، ژاپنی، هلندی ترجمه شد و تیراژش از مرز ۴۰۰ هزار نسخه نیز گذشت.

 

درباره زندگی دانشور و نقد و بررسی آثارش بیش از ۲۵ اثر منتشر شده است. منتقدان، سبک داستان‌نویسی داستان‌های اولیۀ دانشور را تحت تأثیر سبک داستان‌نویسی اُ هنری، داستان‌نویس امریکایی، دانسته‌اند؛ و چون به‌خوبی از نمادها استفاده می‌کند، سبکش را رئالیسم نمادین نیز نامیده‌اند.

دانشور نویسنده‌ای‌ است که به گفتۀ خودش، فضاهای آثار داستانی‌اش را شخصاً تجربه کرده است. او در آثارش، به زنان جامعه، گرفتاری‌هایشان و ظلمی که بر آنان رفته است پرداخته و قهرمان داستان‌هایش را معمولاً از میان زنانی برگزیده که، با همه فرهیختگی و آمادگی برای برقراری روابط عاطفی، تنهایند. در عرصۀ داستان‌نویسی معاصر، بسیاری او را نخستین زن رمان‌نویس ایرانی می‌دانند و منتقدان با القابی چون «بانوی قصه» و «شهرزاد زمانۀ ما» از او یاد می‌کنند. دانشور کمتر در محافل فرهنگی حضور می‌یافت، ولی از جریان‌های ادبی روز دور نبود. شهرت دانشور هرگز در سایۀ شهرتِ همسرش، جلال آل‌احمد، قرار نگرفت. او در ۹۰ سالگی در منزل خود در تهران درگذشت.

آثارش:

نوشته‌ها: چهل طوطی با همکاری جلال آل‌احمد (۱۳۵۱ ش)، مسائل هنر ایران (۱۳۵۶ ش)، مجموعه مقالات شناخت و تحسین هنر (۱۳۵۷ ش)، به کی سلام کنم؟(۱۳۵۹ ش)، غروب جلال (۱۳۶۰ ش)، جزیرۀ سرگردانی (۱۳۷۲ ش)، از پرنده‌های مهاجر بپرس (۱۳۷۶ ش)، ساربان سرگردان (۱۳۸۰ ش).

ترجمه‌ها:  سرباز شکلاتی (۱۳۲۸ ش) اثر جرج برنارد شاو؛ دشمنان (۱۳۲۹ ش) نوشته آنتوان چخوف؛ رمز موفق‌زیستن (۱۳۳۲ ش) اثر دیل کارنِگی؛ باغ آلبالو (۱۳۴۷ ش) نوشته آنتوان چخوف؛ بنال وطن (۱۳۵۱ ش) اثر آلن پیتون.

 

تلخیص از فرهنگ‌نامۀ زنان ایران و جهان

انجمن صنفی ویراستاران

تدوین از سپیده پورمقدم