داریوش شایگان (۴ بهمن ۱۳۱۳- ۲ فروردین ۱۳۹۷)

فیلسوف و هندشناس و ایران‌شناس بود. برای بازنگری دیدگاه‌های خود، از آسیا در برابر غرب تا زیر آسمان‌های جهان راهی طولانی پیمود. به شناساندن شاعران و متفکران ایرانی و فرانسوی پرداخت و در زمرۀ روشنفکرانی بود که پا در وطن سر در آسمان جهان داشت. از آثار اوست: ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، بت‌های ذهنی و خاطرۀ ازلی، آیین هندو و عرفان اسلامی، پنج اقلیم حضور، فانوس جادویی زمان (دربارۀ حضور)، جنون هشیاری (دربارۀ بودلر).

 

غلامحسین صدری افشار (۲۴ اسفند ۱۳۱۳- ۲۸ فروردین ۱۳۹۷)

فرهنگ‌نویس، مترجم، نویسنده، و پژوهشگر خستگی‌ناپذیر ایرانی بود. فرهنگ معاصر فارسی او از آثار درخور توجه و راهنمایی معتبر است. ترجمۀ تاریخ علم جورج سارتون هنوز مفصل‌ترین منبع تاریخ علم به زبان فارسی است. از دیگر آثار اوست: فرهنگ مترجم، زندگی‌نامۀ جغرافی‌دانان، فرهنگ اعلام.

 

محمدامین قانعی‌راد (۱۳۳۴ – ۲۴ خرداد ۱۳۹۷)

جامعه‌شناس برجستۀ ایرانی، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران و استاد جامعه‌شناسی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور بود. پایان‌نامۀ دکتری او با عنوان عوامل معرفتی و اجتماعی رشد و افول علم در ایران دورۀ اسلامی بود. از دیگر آثار اوست: اجتماع علمی و تولید دانش در ایران، جامعه‌شناسی تولید و کاربرد دانش در ایران، اخلاقیات شعوبی و روحیۀ علمی.

 

احسان یارشاطر (۱۲ فروردین ۱۲۹۹ – ۱۰ شهریور ۱۳۹۷)

بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامهٔ ایرانیکا، بنیان‌گذار مرکز مطالعات ایران‌شناسی، سرویراستار مجموعۀ تاریخ ادبیات فارسی، و استاد مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا نیویورک بود. از تأثیرگذارترین مدیران فرهنگی  ایران بود. بنگاه ترجمه و نشر کتاب را بنیاد گذاشت که در آن بیش‌ترین آثار ادبیات کلاسیک جهان و مجموعۀ بی‌نظیری از آثار ایران‌شناسان را منتشر کرد. از آثار اوست: داستان‌های شاهنامه،  داستان‌های ایران باستان.

محمد دبیرسیاقی (۴ اسفند ۱۲۹۸-۱۶ مهر ۱۳۹۷)

لغت‌شناس، مصحح، پژوهشگر، و استاد ادبیات فارسی بود و آخرین همکار علامه علی‌اکبر دهخدا. در مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی مشغول به کار بود و متون فراوانی تصحیح کرد که از میان آن‌ها می‌توان دیوان منوچهری دامغانی، دیوان فرخی سیستانی،  نزهه القلوب را نام برد. پس از درگذشت دهخدا، تا سال‌ها با مؤسسۀ لغت‌نامه همکاری کرد و تألیف لغت‌نامۀ فارسی را بنیاد گذاشت که تألیف آن همچنان ادامه دارد. از دیگر آثار اوست: پیشاهنگان شعر پارسی، دیوان دهخدا (گردآوری)، شاهنامه به نثر، کشف‌الابیات شاهنامه.

ناصر ایرانی (۷ مرداد ۱۳۱۶- ۲ آبان ۱۳۹۷)

نام اصلی‌اش ناصر نظیف‌پور بود.  داستان‌نویس، مترجم، نمایش‌نامه‌نویس و تاریخ‌پژوه بود. مدیریت مجموعۀ مفصلی از آثار کودکان و نوجوانان را در دفتر نشر فرهنگ اسلامی و کانون پرورش فکری به عهده داشت و بر انتشار آثار فراوانی نظارت داشت. وصیت کرده بود پیکرش را برای پژوهش علمی به دانشگاه تهران دهند. از آثار اوست: سختون، هنر رمان، مرا مس کنید، اعترافات گرگ تنها.

محسن ابولقاسمی (۱۳۱۵ـ ۱۸ بهمن ۱۳۹۷)

پژوهشگر، نویسنده، استاد زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ و زبان‌های باستانی در دانشگاه‌های تهران و آزاد اسلامی. زبان‌های فارسی نو و باستان را در دانشکدۀ مطالعات مشرق‌زمین در لندن آموخت و شاگرد استادان بنامی چون هنینگ و بویس بود. رشتۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی با پایمردی او تا امروز دوام یافته است. شاگردان بسیاری پرورد و تا بود، به تدریس مشغول بود. از آثار مهم اوست: تاریخ زبان فارسی، راهنمای زبانهای باستانی ایرانی.

یدالله ثمره (۱۳۱۱ –  ۳ اسفند ۱۳۹۷)

از برجسته‌ترین زبان‌شناسان ایرانی، استاد دانشگاه تهران، عضو پیوسته ٔفرهنگستان زبان و ادب فارسی و اولین رئیس انجمن زبانشناسی ایران بود و در حوزهٔ آواشناسی و واج‌شناسی تخصص داشت. یکی از برجسته‌ترین آثار او آواشناسی زبان فارسی بود که هنوز بهترین و آموزنده‌ترین کتاب در این زمینه است. از دیگر آثار او مقالاتی در زمینۀ زبان فارسی و زبان‌شناسی و کتاب آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان است.

لیلی آهی (۱۳۰۸ –  شهریور ۱۳۹۷)

پژوهشگر و مترجم و از مؤسسان شورای کتاب کودک  بود. نخستین مدرسۀ تابستانی را در تهران بنیاد گذاشت و از دانشگاه کلمبیا در رشتۀ ادبیات کودکان و تنظیم کتاب‌های درسی دکتری گرفت. از بنیان‌گذاران تربیت مدرن در ایران بود. از آثار اوست: بخوانیم و باسواد شویم، گذری در ادبیات کودکان، مقدمه بر آموزش مداوم (ترجمه)، هرکس خانه‌ای دارد (ترجمه).

Recommended Posts