| نرخنامۀ ویرایش از نگاه ویراستاران |
گزارش نشست هم‌اندیشی با اعضا، ۳۱ خرداد ۱۴۰۱ |
الهام اشجع | عضو پیوستۀ انجمن صنفی ویراستاران
تلاش چندین‌ماهۀ اعضای کارگروه نرخنامۀ انجمن صنفی ویراستاران و برگزاری جلسات متعدد به تدوین نرخ‌نامه‌ای منتهی شد که از چندی پیش در وبگاه انجمن قرار گرفت. این نرخ‌نامه یک‌بار در نمایشگاه کتاب به نقد و نظر گذاشته شد و بار دیگر، در نشستی با برخی ناشران، دربارۀ آن صحبت شد و این بار در جمع اعضای انجمن مطرح شد و اعضای کارگروه به پرسش‌های اعضا در جلسه‌ای مجازی پاسخ دادند؛ جلسه‌ای که در 31 خرداد برگزار شد.
در بخش اول نشست، نخست مهناز مقدسی، دبیر انجمن، دربارۀ جایگاهی که انجمن در میان انجمن‌های فرهنگی و صنفی به‌دست آورده گفت و از کسانی که در این پیشرفت‌ها سهم داشتند قدردانی کرد و حضور خانم گلی امامی را در سمت رئیس هیئت‌مدیره افتخاری برای انجمن خواند. سپس استاد مهرپرور، عضو هیئت‌مدیره و خزانه‌دار انجمن، دربارۀ زحمات و تلاش‌های دبیرخانۀ انجمن و حمایت‌های بی‌دریغ انتشارات همیشه برای حفظ و اعتلای انجمن گفت. وی به مشکل مالی انجمن اشاره کرد و اینکه انجمن با حق عضویت‌های اندکی که دریافت می‌کند نمی‌تواند روی پای خود بایستد و نیاز به جذب حمایت‌های مالی دارد. مهرپرور افزود که شاید تلقی بشود اعضای هیئت‌مدیره حقوق می‌گیرند درحالی‌که هیئت‌مدیره و دبیر انجمن هیچ‌گونه دریافتی‌ای ندارند و حتی در زمان‌هایی کمک مالی هم می‌کنند. وی در ادامه گفت کم بودن همکاری داوطلبانۀ اعضای انجمن موجب شده که تمام زحمات بر دوش عدۀ اندکی باشد و این برای بقای انجمن کافی نیست. مهرپرور از همۀ اعضای انجمن درخواست کرد که برای حل مشکلات انجمن همراهی کنند و چاره‌ای بیندیشند.
جواد رسولی، رئیس کمیسیون امور صنفی، به حمایت معنوی شخصیت‌های سرشناس فرهنگی از انجمن اشاره کرد و گفت بسیاری از ناشران فعال و مطرح تهران این انجمن را در جایگاه تشکلی علمی و فرهنگی به رسمیت می‌شناسند و برای نظرخواهی و معرفی ویراستار از انجمن کمک می‌خواهند. او از همۀ اعضای انجمن خواست در حد توان خود به پیشرفت انجمن کمک کنند.
در ادامه، هومن عباسپور، نایب‌رئیس انجمن، با اشاره به نزدیک بودن مجمع عمومی امسال برای انتخاب اعضای جدید هیئت‌مدیره گفت اعضای انجمن به‌جز شرکت در انتخابات لازم است که انجمن خود را یاری کنند و تأکید کرد که اگر هریک از اعضا فقط پنج‌درصد وقتشان را برای انجمن بگذارند، دیگر لازم نیست عدۀ کمی 95درصد وقتشان را به کارهای انجمن اختصاص دهند.
پس از آن، مقدسی با برشمردن کارهایی که اعضا در یاری انجمن می‌توانند انجام دهند گفت معرفی و شناساندن انجمن به مراکز فرهنگی و انتشاراتی و تشویق آن‌ها برای دریافت خبرنامۀ انجمن و اطلاع‌رسانی کارهای انجمن و کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی از جمله کارهای کوچکی است که اعضا می‌توانند برای انجمن خودشان بکنند.
نازنین خلیلی‌پور، مدرس دوره‌های ویرایش انجمن، نیز وجود انجمن صنفی را برای ویراستاران امری ضروری دانست و با برشمردن موفقیت‌های انجمن، پیگیری امور بیمه‌ای اعضا و اختصاص بن کتاب و به رسمیت‌شناختن ویراستار در صفحۀ حقوقی کتاب را حاصلِ داشتنِ صنف خواند و گفت که این انجمن در طول این سال‌ها توانسته کارهای پیوسته و هدف‌داری انجام دهد و بدون حاشیه و در فضایی دوستانه مسیر خود را طی کند.
در بخش دوم نشست، سیدحمید حیدری‌ثانی، از اعضای کارگروه نرخ‌نامه، دربارۀ چگونگی تدوین آن صحبت کرد و گفت ایدۀ اولیۀ تدوین نرخ‌نامه از تیر 1400 مطرح شد و پس از آن کارگروهی متشکل از خانم‌ها اثناعشری، فرهادی‌مهر، مقدسی و آقایان رسولی، شمس‌الدینی، صفری، عباسپور و خود ایشان یکشنبه‌ها به‌طور پیوسته جلسه برگزار کرد و نهایتاً در 17 بهمن 1400 سند نهایی روی وبگاه انجمن قرار گرفت. او این نرخ‌نامه را ابزار مناسبی برای اقناع سفارش‌دهندگان کار و به نفع هر دو طرف قرارداد دانست. او در پاسخ به این پرسش که اگر متون علمی برای مخاطب عام نوشته شود آیا در ردیف ویرایش‌های تخصصی قرار می‌گیرد گفت این مطلب بسیار ظریف است و شاید بد نباشد در کارگروه به جزئیات مواردی از این دست توجه شود و در ویراست بعدی به آن اشاره شود.
عباسپور در پاسخ به پرسشِ مهسا مهدیلو، که اگر اصرار ناشر بر این باشد که ویراستار فقط متن فارسی ترجمه‌شده را ویرایش کند و به متن اصلی مراجعه نکند، گفت این ویرایش قطعاً با مشکلاتی روبه‌روست و ویراستار می‌تواند این نوع ویرایش را نپذیرید یا اگر پذیرفت از ناشر بخواهد که نامش را به‌عنوان ویراستار درج نکند.
حیدری‌ثانی در پاسخ به درخواست دلبر یزدان‌پناه، که انجمن نرخ‌نامه را به ناشران معرفی کند و از آنان بخواهد که طبق همین تعرفه عمل کنند، گفت اعضای هیئت‌مدیره از هر فرصتی برای این کار استفاده کرده‌اند و می‌کنند، اما لازم است که همۀ اعضا نیز در این امر همراه باشند و آقای رسولی افزود اگر اعتماد میان ویراستار و سفارش‌دهنده و انجمن باشد، انجمن می‌تواند در جایگاه حَکَم در قرارداد یا ناظر قرارداد قرار بگیرد و از منافع ویراستار حمایت کند.
مقدسی در پاسخ پرسش محمدحسن پزشگی به نرخ‌گذاری ویرایش پایان‌نامه‌ها و مقاله‌های علمی‌ـ پژوهشی گفت در ویرایش این نوع متون اگر ویراستار متخصص آن حوزه باشد و ویرایش تخصصی کند، نرخ ویرایش بر مبنای متون تخصصی خواهد بود. اما چون در پایان‌نامه نام ویراستار ذکر نمی‌شود، طبیعتاً سابقه‌ای برای ویراستار محسوب نخواهد شد.
لیلا اثناعشری دربارۀ نرخ ویرایش متون تحت وب که پرسش یکی دیگر از اعضا بود گفت متون تحت وب هیچ فرقی با دیگر متن‌ها ندارد و با درنظرگرفتن تعداد کلمات می‌توان از همین نرخ‌نامه استفاده کرد.
لیلا صمدی، دربارۀ تعریف ویراستار در نرخ‌نامه گفت با این تعریف من ویراستار محسوب نمی‌شوم، چون در نرخ‌نامه ویرایش مجلات و مطبوعات ذکر نشده است. مقدسی در پاسخ گفت ملاک خانۀ کتاب تعداد کتاب است اما انجمن در تلاش است که ویراستاران مجلات و خبرگزاری‌ها و دیگر متن‌ها را نیز به آن بیفزاید، البته این کار نیاز به همراهی ویراستاران این مجموعه‌ها دارد تا با کمک انجمن معیارهایی برای تعیین کمّی و کیفی ویرایش آن‌ها تعیین و به خانۀ کتاب یا صندوق اعتباری هنر ارائه شود.
ونوس قدیمی گفت بر اساس تعریف ویراستار در نرخ‌نامه من ویراستار نیستم، چون اسمم در شناسنامۀ کتاب نمی‌آید و همیشه در حال آماده‌کردن مطالب دیگران برای نشر هستم. مقدسی در پاسخ گفت از نظر ما همۀ مشاوران نشر و مدرسان ویرایش و سرویراستاران ویراستارند و باید تلاش کنیم که نام آن‌ها در شناسنامۀ کتاب‌ها بیاید و چقدر خوب است که کلمۀ ویراستار با تعیین کارش در صفحۀ حقوقی ذکر شود نه اینکه فقط کلمۀ ویراستار بیاید و معلوم نباشد که چه کاری انجام داده است.
در پایان، جواد رسولی پیشنهاد کرد این نشست‌ها را می‌شود به‌صورت مرتب با اعضای انجمن برگزار کرد. در این نشست حدود 50 تن از اعضا حضور داشتند و اکثر آن‌ها در گفت‌وگوها مشارکت کردند.
