دشواری‌های ویرایش دانشنامه‌ای و یادی از استاد اسماعیل سعادت

انجمن صنفی ویراستاران در دومین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴)، در سلسله‌نشست‌های انتقال تجربه، میزبان دکتر امید طبیب‌زاده و دکتر آمنه بیدگلی بود. در این نشست، دربارهٔ نگارش و ویرایش مقالات دانشنامه‌ای و وظایف نویسنده و ویراستار صحبت شد.

دکتر آمنه بیدگلی، دستیار استاد اسماعیل سعادت در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی فرهنگستان، به تجارب خود در دانشنامه و دقت‌نظر و وسواس استاد سعادت اشاره کرد و گفت: استاد سعادت به جوان‌ها فرصت می‌داد که یاد بگیرند و آن‌ها را تشویق می‌کرد که مقاله بنویسند و همین موضوع باعث شده بود که همکاران دانشنامه آرام‌آرام به مؤلفان دانشنامه تبدیل شوند. دکتر بیدگلی دربارۀ انتشار ذیل دوم دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی گفت که در این دانشنامه، از ابتدای شکل‌گیری تا انتشار دومین پیوست آن، مقالات به‌دقت ویرایش و تمام استنادهای مقالات تک‌تک وارسی ‌شده است. وی افزود با انتشار دومین «ذیل» دانشنامه در سال ۱۴۰۴، طرح دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی به اتمام رسید.

زبان معیار؛ توصیف و تجویز

دکتر امید طبیب‌زاده، زبان‌شناس و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در پاسخ به این نظر که ویرایش امری تجویزی است نه توصیفی؟ گفت: هر توصیفی به طریق اولی تجویزی به همراه دارد. در زبان مکتوب و معیار تجویز وجود دارد، ولی در مورد زبانی که معیار نیست، مثل زبان ادبی (شعر و داستان) و متن‌های نوشته‌شدۀ گویشی قاعدتاً تجویز جایی ندارد و ویراستار مجاز نیست تجویز کند یا تغییری بدهد مگر آنکه با صاحب اثر به توافق برسد. استاد طبیب‌زاده افزود: وقتی متنی به گویش خاصی نوشته شده، یعنی آن زبان به همان صورتی که صحبت می‌شود ثبت شده پس این نوشته را نباید ویرایش کرد و تغییر داد.

او دربارۀ ویرایش گفت: فقط زبان معیار است که ویرایش تجویزی دارد و دیگر گونه‌های زبان را نباید به روش تجویزی ویرایش کرد.

 

دیگر حاضران در نشست:

اصغر مهرپرور، الهه عین‌بخش، محسن عموشاهی، پیام شمس‌الدینی، سحر شهامت‌رزم، محمدرضا علی‌بخشی، مهرداد طوسی، محدثه فیضی، علی‌رضا باقری‌وند، نیما مبینی

 

پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ : عنوان نشست: «ویرایش و دانشنامه‌نگاری»

نشسته از راست: هومن عباسپور، مهناز مقدسی، امید طبیب‌زاده، اصغر مهرپرور، آمنه بیدگلی
ایستاده از راست: مهرداد طوسی، محدثه فیضی، علی‌رضا باقری‌وند، نیما مبینی، پیام شمس‌الدینی، …. ، محمدرضا علی‌بخشی، سحر شهامت‌رزم، علی‌رضا نیک‌زاد

 

سایر فعالیت‌ها

اعطای لوح عضویت افتخاری انجمن صنفی ویراستاران به استاد موسی اسوار در مراسم «از تیسفون تا بغداد»

اعطای لوح عضویت افتخاری انجمن صنفی ویراستاران به استاد موسی اسوار

از راست: هومن عباسپور، استاد موسی اسوار، اصغر مهرپرور، مهناز مقدسی، پیام شمس‌الدینی

Recommended Posts