نشست ویرایش و شعر با حضور مهشید نونهالی، دکتر نسرین‌دخت خطاط و دکتر فهیمه شانه در غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران برگزار شد.
مهشید نونهالی، مترجم زبان فرانسوی، با اشاره به اینکه از نوجوانی به ادبیات علاقه‌مند بوده و در همهٔ این سال‌ها دوره‌های خوانش‌ ادبیات کهن و معاصر را دنبال کرده‌ و هم‌اکنون هم روزی یک ساعت سعدی می‌خواند، گفت مترجم، چه مترجم شعر باشد، چه داستان، چه متون فاخر یا عامیانه، باید پیوسته و مکرر ادبیات کهن و معاصر را بخواند و به زبان فارسی که زبان مقصد است مسلط باشد و ابراز تأسف کرد که نسل جوان‌ به ‌غیر از معدودی در ادبیات فارسی بسیار ضعیف‌اند و باید آن را تقویت کنند.
او در ادامه به وزن شعر در ترجمه تأکید کرد و دربارهٔ اهمیت قافیه‌پردازی در ترجمهٔ شعر به فارسی گفت و به تجربه‌های خود در ترجمهٔ مولیر و تارتوف و راسین اشاره کرد. مهشید نونهالی با مثال‌هایی از تارتوف که زبان روزمرهٔ فرانسوی است از تفاوت زبان‌ او با تراژدی‌های قرن هفدهم که زبان فاخری دارند و مولیر گفت و ادامه داد: زبان شعر به تبع وزن تغییر می‌کند و بهتر است در صورت نیاز مترجمان بر اساس زبان مقصد وزن‌ ابداع کنند؛ البته نزدیکی‌ فرهنگی هم در ترجمه و وزن شعر تأثیر دارد و از این لحاظ ظرفیت ادبی زبان فارسی بسیار بالاست.
پس از آن، دکتر نسرین‌دخت خطاط، مترجم زبان فرانسوی و استاد دانشگاه، به متونی که مهشید نونهالی ترجمه کرده اشاره کرد و گفت ترجمه‌های ایشان در فارسی خوش می‌نشیند و این معجزهٔ زبان فارسی است که می‌توان اشعار را از زبان‌های دیگر به آن ترجمه کرد. او در ادامه از تمثیل قهوه‌خانهٔ دوردست استفاده کرد و گفت زبان مقصد همان مسافرخانه‌ای است که مسافران خسته در آن به دنبال لختی آسایش‌اند؛ زبان فارسی نیز همان مسافرخانهٔ غریب‌نواز است. پذیرفتن شاعرانگی به نزدیک بودن زبان‌ها بستگی دارد؛ مثلاً دانته به ایتالیایی بسیار زیبا ترجمه شده که به‌علت نزدیکی دو زبان فرانسه و ایتالیایی است.
در ادامه، مهدی قنواتی، پژوهشگر و مدرس ویرایش، دو نکتهٔ کلی را مطرح کرد: اول آنکه ساختارشکنی در ترجمهٔ شعر کمتر اتفاق می‌افتد و مترجمان ساختار و صورت زبان را تغییر نمی‌دهند و معمولاً جملات را به‌ صورت طبیعی ترجمه می‌کنند و دیگر آنکه شعر در زبان مبدأ، چه فاخر، عامیانه یا معیار باشد، در ترجمه در ساختار و صورت زبان معیار (زبان مقصد) ترجمه می‌شود و این موضوع در شعر کودک هم چنین است و شعر‌های ترجمه‌شده از لحاظ ادبی غنی‌ترند. او گفت گاهی باید ساختارهای صرفی را در ترجمه تبدیل کنیم؛ در ترجمه مقولهٔ متناظر نداریم و اگر لازم است باید مقوله عوض شود.
دکتر فهیمه شانه، ویراستار متون کودک و نوجوان و مدرس ویرایش، به شعرهایی که برای کودکان سروده‌شده پرداخت و بیان کرد: برعکس پیچیدگی‌های ظاهری شعر بزرگ‌سال، شعر کودک امری سهل به نظر می‌رسد اما این‌طور نیست؛ شعر و نیز برای کودکان نوشتن امری سهل و ممتنع است. زبان در ترانه گفتاری و ساده است ولی شعر علاوه بر تخیل وزن و قافیه نیز دارد و دایرهٔ واژگان مخاطب نیز اهمیت دارد. برای کودکان نمی‌توانیم از دایرهٔ واژگان وسیع استفاده کنیم؛ به همین خاطر، برای کودک بیشتر ترانه سروده می‌شود و این در ترجمه برای مخاطب کودک نیز اهمیت دارد. ترجمهٔ نثر و شعر برای کودک ساده نیست و شاید متن انتخاب‌شده قابلیت ترجمه به زبان فارسی یا هر زبان مقصد دیگری را نداشته باشد. مترجمان در این مواقع، برای شعر، داستان می‌سازند و برعکس، و به نوعی آفرینش جدیدی اتفاق می‌افتد. نکتهٔ مهم در شعر کودک سن است. در حوزهٔ کودک از انگلیسی و فرانسوی به فارسی بسیار ترجمه شده است که گاهی مترجمان شعر را به ‌صورت ترانه ترجمه می‌کنند چون ترانه از اقبال بیشتری برخوردار است.
در پایان این نشست، دربارهٔ حدودوثغور ویرایش شعر و اینکه در حدی باید انجام شود که متن خلاقه آسیب نبیند و معنا و موضوع تغییر نیابد گفت‌وگو شد.
دیگر حاضران در نشست:
مهناز مقدسی، لیلا اثناعشری، علی‌رضا نیک‌زاد، مهدی قنواتی، محبوبه قاسمی، جلال حجتی فهیم، مهراب فتوحی روزبهانی، طناز حسینی، فاطمه سرکانی، نفیسه صادقپور، خانم صفیری، محمدحسین حاجیوند

سایر فعالیت‌ها
دعوت از دکتر علی رواقی برای حضور در نمایشگاه و میزبانی ایشان در غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران

 

ویرایش و شعر

نشسته از راست: نسرین‌دخت خطاط، مهشید نونهالی، فهیمه شانه
ایستاده از راست: آرام مسعودی، طیبه شهرابی فراهانی، یاسمن صفری، محبوبه قاسمی، مهناز مقدسی، نفیسه صادقپور، سحر شهامت‌رزم، لیلا اثناعشری، امیرعلی پزشکی، ثمین سجادی

 

Recommended Posts