سه‌شنبه، ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، نشست ویرایش و داستان‌نویسی با حضور شهرام اقبال‌زاده، مسعود بربر و رؤیا کیانی و به دبیری هومن عباسپور در غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران برگزار شد.
در این نشست، که با حضور جمعی از اعضا و دانشجویان دوره‌های انجمن برگزار شد، در ابتدا مسعود بربر، داستان‌نویس، با اشاره به نسبت ویرایش و داستان گفت: مقدمهٔ تکراری این است که ویراستاران مشهوری در جهان داریم که ویراستارانشان در تغییر یا حذف بخش‌هایی از داستان اختیار کامل داشته‌اند. خوش‌خوان بودن و دستور خط و روان کردن متن از وظایف اصلی ویراستار است ولی این تمام ماجرا نیست. البته بخش اقتصادی قضیه مهم است ولی موارد دیگری هم هست؛ مثل اینکه ویراستار باید آموزش درست ببیند و ویراستار و به‌ویژه ویراستار داستان باید ابزار و زبانی را که در داستان از آن استفاده می‌شود بشناسد و آموزش دیده باشد. ما حتی داستان‌نویسانمان آموزش درست ندیده‌اند چه برسد به ویراستاران داستان. طبیعتاً وقتی ویراستار داستان بنیان داستان را نمی‌شناسد نمی‌تواند به نویسنده مشاوره بدهد و متن را ساختاری و محتوایی اصلاح کند.
نکتهٔ دیگر اینکه در ویرایش داستان تناقضی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. ویراستار باید در داستان غرق شود و صدا و بیان آن را درک کند و جایی که صدا و زبان عوض می‌شود بتواند آن‌ها را به سوی صدا و بیان اصلی داستان هدایت کند. از آن سو باید همچون منتقد در بیرون داستان بایستد و جدای از لذتی که از متن می‌برد آن‌قدر غرق داستان نشود که دیگر ایرادهای آن را نبیند و در نتیجه بتواند آن را نقد کند. کمتر کسی می‌تواند در هر دو جایگاه بایستد و داستان را از دو سو ببیند. این سه موضوع اقتصاد و آموزش و تعارض ذاتی ویرایش داستان کار را برای ویراستاران داستان دشوار می‌کند و گاهی او را وامی‌دارد به ویرایش زبانی و صوری قناعت کند.
در ادامه، رؤیا کیانی، ویراستار داستان، گفت اساساً هر چیزی که با نوشتن سروکار دارد موضوع زبان در آن مطرح است. او با اشاره به سخن استاد سمیعی (گیلانی) که می‌گوید نویسندگی کاربرد سازندهٔ زبان و هنر پروراندن مطلب است ادامه داد: در واقع ویراستار به این به کار بردن سازندهٔ زبان کمک می‌کند و به همین سبب باید از زبان شناخت کافی داشته باشد. اساساً فرق ویراستار و نویسنده این است که نویسنده باید دید کلی‌تری داشته باشد ولی ویراستار این فرصت را دارد که جزئی‌تر نیز به متن بپردازد و دقیق‌تر آن را ببیند.
شهرام اقبال‌زاده، مترجم و منتقد ادبیات کودک و نوجوان، در ابتدا از هومن عباسپور و مهناز مقدسی بابت زحماتی که در انجمن صنفی ویراستاران می‌کشند تشکر کرد و سپس گفت: ویرایش هنوز در ایران به عنوان یک حرفهٔ رسمی شناخته نشده است و ویراستاران بیشتر برای عشقی که به ویرایش دارند ویراستاری می‌کنند نه برای درآمدی که بتوان با آن ارتزاق کرد. و ما باید بتوانیم آن را به عنوان یک حرفه جا بیندازیم. ناشران ما در ایران معمولاً سازوکار ویراستاری صحیح و واحد ویرایش ندارند و ناشران معدودی به این موضوع پرداخته‌اند. او با اشاره به اینکه انجمن ویراستاران توانسته آموزش ویرایش را نهادینه کند گفت: ما در ایران حتی رشتهٔ دانشگاهی ویراستاری نداریم و این انجمن است که آموزش آن را بر عهده گرفته است. او تأکید کرد که ویراستار داستان باید حرفه‌ای آموزش دیده باشد و حتی عناصر داستانی را بهتر از نویسنده بشناسد. او همچنین بر اختیار قائل شدن برای ویراستار داستان تأکید کرد و گفت: درست است که هیچ ویراستاری جای نویسنده را نمی‌گیرد اما آن‌قدر باید قدرت و مهارت داشته باشد که بتواند متن را تا حد اعلا برکشد. ویراستار باید بینش، دانش، مهارت و نیز خلاقیت بالایی به‌ویژه در ویرایش داستان و شعر داشته باشد.
مسعود بربر در تکمیل مباحث شهرام اقبال‌زاده گفت: ویراستار داستان باید از زبان شناخت کافی داشته باشد و بداند جایی که بحث خلاقیت و هنر مطرح است باید چطور با متن روبه‌رو شود و فضا و حسی را که در متن جریان یافته کاملاً درک کرده باشد.
موضوع تعامل ویراستار و پدیدآور یکی دیگر از مواردی بود که دربارهٔ آن گفت‌وگو شد. شهرام اقبال‌زاده اشاره کرد: باید تفاوت‌ها را درک کنیم و در ویرایش اهل گفت‌وگو باشیم. باید بتوانیم با پدیدآور گفت‌وگو کنیم. در تأیید همین موضوع، مسعود بربر ادامه داد: تعامل بین داستان‌نویس و ویراستار بسیار مهم است و در آن باید به سه نکته توجه کرد. اول آنکه بدانیم ویراستار و نویسنده در یک گروه قرار دارند و قرار نیست رودرروی یکدیگر بایستند. این دو باید با هم کار کنند تا بتوانند محصول بهتری را به مخاطب عرضه کنند. دوم آنکه باید هر دو شیوهٔ گفت‌وگو را بشناسند و بدانند چطور به حرف دیگری گوش بدهند و چطور با او سخن بگویند. سوم اینکه به جای آنکه شخص را در نظر بگیرند روی متن تمرکز کنند و هر دو بر متن مسلط باشند. آگاهی و دانش و تسلط بر موضوع بسیار مهم است.
در پایان نشست، مهناز مقدسی، دبیر انجمن، و هومن عباسپور، نایب‌رئیس هیئت‌مدیرهٔ انجمن، مبحث رتبه‌بندی ویراستاران را مطرح کردند و اشاره کردند که این موضوعی است که در سند نرخ‌نامه آمده است و سال‌ها دربارهٔ آن تحقیق شده است و ابراز امیدواری کردند برای ویراستاران داستان نیز بتوان رتبه‌هایی را در نظر گرفت.
دیگر حاضران در نشست:
مهناز مقدسی، لیلا اثناعشری، علی‌رضا نیک‌زاد، محمدحسین حیدری، محمد صبری، زهره دودانگه، سپیده صالحی، زهرا فرهادی‌مهر، میثم شربیانی، مرجان مهدی‌پور، محبوبه قاسمی، سیدمحمدحسین موسوی‌نسب، فاطیما فارسی، مهدیه دین‌پناه
سایر فعالیت‌ها
گفت‌وگو با دکتر عبدالامیر نبوی در غرفهٔ انجمن برای همکاری با انجمن‌های علمی
ایستاده از راست: مونا شفیعی، محبوبه قاسمی، شکوفه جودکی، شهلا انتظاریان، سلاله حقی، هومن عباسپور، مرجان مهدی‌زاده، …، محمد صبری، …، سیدمحمدحسین موسوی‌نسب، …، سحر شهامت‌رزم، فریبا رحمانی، لیلا اثناعشری، مژگان منشی‌زاده، سپیده صالحی، مهناز مقدسی
