تاریخچۀ ویرایش و تشکیل انجمن ویراستاران
با آنکه ویرایش سال‌هاست در نشر ایران شناخته‌شده و رایج است، هنوز دربارۀ تعریف و دامنۀ معنایی و مصداق‌های ویرایش اتفاق نظری صورت نگرفته و حتی برخی ناشران نیز به اهمیت آن واقف نیستند.
ویرایش، به‌معنای امروزی آن، در دهۀ ۱۳۳۰، در انتشارات نیل و اندکی بعد در مؤسسۀ فرانکلین و بنگاه ترجمه و نشر کتاب، آغاز شد و رفته‌رفته در میان برخی ناشران و نهادها و مؤسسات علمی و فرهنگی منزلتی یافت. توجه مترجمان و نویسندگانِ آگاه و توانا سبب توجه برخی ناشران به امر ویرایش و موجب بالیدن نسل اول ویراستاران شد که از میانشان می‌توان ابوالحسن نجفی، سیروس پرهام، اسماعیل سعادت، منوچهر انور، فتح‌الله مجتبایی، نجف دریابندری، کریم امامی، و احمد سمیعی (گیلانی) را نام برد. تجربه‌های برخی از این ویراستاران و تشکیل کلاس‌های آموزشی و نظام دستیاری به پرورشِ ویراستاران نسل‌های بعدی انجامید. طی سال‌ها حضورِ جدایی‌ناپذیر ویرایش در نشر، از اواخر دهه‌ی ۱۳۶۰، چند بار برای تشکیل صنف و انجمن ویراستاران تلاش‌هایی شد که متأسفانه، به علل گوناگون، بی‌سرانجام ماند.
ضرورت تشکیل این انجمن و محدودیت‌های سازمان‌های حامیِ تأسیسِ انجمن‌های علمی و فرهنگی چند تن از ویراستاران را بر آن داشت که مسیر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را برگزینند. وجودِ دو نوع انجمن صنفی کارفرمایی و کارگری در این وزارت‌خانه، و نداشتن شرایط کارفرمایی در میان ویراستاران موجب شد که نوع «کارگری» انتخاب شود؛ به‌معنای کسانی که از این حرفه درآمد کسب می‌کنند. از امتیازهای انجمن‌های زیرِ نظر وزارت کار حمایتِ بین‌المللی از آن‌هاست که با تغییر مدیریت‌های داخلی منحل نمی‌شود.
پس از طی مراحل تأسیس انجمن صنفی ویراستاران، در ۵ آبان ماه ۱۳۹۵، اولین مجمعِ آن تشکیل و اساسنامه‌اش تصویب شد و، در نتیجۀ رأی‌گیری، هیئت‌مدیرۀ آن، مرکب از پنج عضو اصلی و دو علی‌البدل، یک بازرس اصلی و یک بازرس علی‌البدل (جمعاً ۹ نفر)، انتخاب شدند. امید است این انجمن، با حمایت اعضا، بتواند جایگاه ویرایش در نشر را ارتقا بخشد و به بهبود کیفیت آثار یاری رساند.
برخی از برنامه‌ها و هدف‌های انجمن صنفی ویراستاران
- تلاش برای تدوین استانداردهای ملی در زمینۀ ویرایش؛
- برقراری ارتباط مؤثر میان ناشران، نویسندگان، مترجمان و ویراستاران؛
- تجلیل از پیش‌کسوتان عرصۀ نگارش و ویرایش؛
- کمک به ارتقا و تثبیت جایگاه حرفۀ ویرایش در نشر؛
- تلاش برای برقرای بیمه‌های ویژۀ ویراستاران؛
- پژوهش و مطالعه دربارۀ مسائل و معضلات نگارش و ویرایش و مباحث مربوط به چاپ و نشر کتاب؛
- تهیۀ بانک اطلاعاتی ویراستاران؛
- تلاش برای ارتباط با ویراستاران سایر شهرهای ایران و تشویق به تشکیل انجمن صنفی ویراستارن در شهر خود؛
- تشکیل کارگروه‌های پژوهشی برای تهیۀ بانک‌های اطلاعاتی؛
- دادنِ مشاورۀ حقوقی به ویراستاران.
چرا «وزارت کار» و چرا انجمن صنفی «کارگری»؟
همان‌طور که می‌دانید چندین سازمان و نهاد رسمی مجوز تأسیس انجمن‌های صنفی را صادر می‌کنند. پس از تحقیق‌های مفصل، دریافتیم که وزارت ارشاد، که مناسب‌ترین نهاد برای تشکیل این انجمن است، مجوز «مؤسسۀ فرهنگی ـ هنری» صادر می‌کند، نه انجمن صنفی. وزارت علوم نیز برای تشکیل انجمن‌هایش نیازمند هیئت علمی است. مراکز دیگر نیز یا شرایطشان دشوار و ناهماهنگ بود یا گرفتن مجوز از آن‌ها بسیار زمان می‌بُرد. پس، به توصیۀ چند انجمن فرهنگی دیگر، وزارت کار را انتخاب کردیم که از حمایت بین‌المللی برخوردار است و با تغییر مدیریت‌ها مجوز آن لغو نمی‌شود. این وزارت‌خانه دو نوع انجمن صنفی دارد: کارفرمایی و کارگری. صنف ویراستاران شرایط کارفرمایی را نداشت و فقط «کارگری»، به‌معنای کسانی که از این حرفه درآمد کسب می‌کنند و در این شغل کار می‌کنند، میسر بود؛ از این رو، انجمن کارگری را انتخاب کردیم و به انجام رساندیم. مدیر دایرۀ انجمن‌ها در وزارت کار خوش‌بین بود که، با تشکیل انجمن‌های فرهنگی در این وزارت‌خانه، نام «کارگر» را به جایگاه اصلی و ارزشمند آن برگردانیم و تلقّی عامه را از این صنف شریف تغییر دهیم.