دشواری‌های ویرایش دانشنامه‌ای و یادی از استاد اسماعیل سعادت

دشواری‌های ویرایش دانشنامه‌ای و یادی از استاد اسماعیل سعادت

دشواری‌های ویرایش دانشنامه‌ای و یادی از استاد اسماعیل سعادت

انجمن صنفی ویراستاران در دومین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴)، در سلسله‌نشست‌های انتقال تجربه، میزبان دکتر امید طبیب‌زاده و دکتر آمنه بیدگلی بود. در این نشست، دربارهٔ نگارش و ویرایش مقالات دانشنامه‌ای و وظایف نویسنده و ویراستار صحبت شد.

دکتر آمنه بیدگلی، دستیار استاد اسماعیل سعادت در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی فرهنگستان، به تجارب خود در دانشنامه و دقت‌نظر و وسواس استاد سعادت اشاره کرد و گفت: استاد سعادت به جوان‌ها فرصت می‌داد که یاد بگیرند و آن‌ها را تشویق می‌کرد که مقاله بنویسند و همین موضوع باعث شده بود که همکاران دانشنامه آرام‌آرام به مؤلفان دانشنامه تبدیل شوند. دکتر بیدگلی دربارۀ انتشار ذیل دوم دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی گفت که در این دانشنامه، از ابتدای شکل‌گیری تا انتشار دومین پیوست آن، مقالات به‌دقت ویرایش و تمام استنادهای مقالات تک‌تک وارسی ‌شده است. وی افزود با انتشار دومین «ذیل» دانشنامه در سال ۱۴۰۴، طرح دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی به اتمام رسید.

زبان معیار؛ توصیف و تجویز

دکتر امید طبیب‌زاده، زبان‌شناس و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در پاسخ به این نظر که ویرایش امری تجویزی است نه توصیفی؟ گفت: هر توصیفی به طریق اولی تجویزی به همراه دارد. در زبان مکتوب و معیار تجویز وجود دارد، ولی در مورد زبانی که معیار نیست، مثل زبان ادبی (شعر و داستان) و متن‌های نوشته‌شدۀ گویشی قاعدتاً تجویز جایی ندارد و ویراستار مجاز نیست تجویز کند یا تغییری بدهد مگر آنکه با صاحب اثر به توافق برسد. استاد طبیب‌زاده افزود: وقتی متنی به گویش خاصی نوشته شده، یعنی آن زبان به همان صورتی که صحبت می‌شود ثبت شده پس این نوشته را نباید ویرایش کرد و تغییر داد.

او دربارۀ ویرایش گفت: فقط زبان معیار است که ویرایش تجویزی دارد و دیگر گونه‌های زبان را نباید به روش تجویزی ویرایش کرد.

 

دیگر حاضران در نشست:

اصغر مهرپرور، الهه عین‌بخش، محسن عموشاهی، پیام شمس‌الدینی، سحر شهامت‌رزم، محمدرضا علی‌بخشی، مهرداد طوسی، محدثه فیضی، علی‌رضا باقری‌وند، نیما مبینی

 

پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ : عنوان نشست: «ویرایش و دانشنامه‌نگاری»

نشسته از راست: هومن عباسپور، مهناز مقدسی، امید طبیب‌زاده، اصغر مهرپرور، آمنه بیدگلی
ایستاده از راست: مهرداد طوسی، محدثه فیضی، علی‌رضا باقری‌وند، نیما مبینی، پیام شمس‌الدینی، …. ، محمدرضا علی‌بخشی، سحر شهامت‌رزم، علی‌رضا نیک‌زاد

 

سایر فعالیت‌ها

اعطای لوح عضویت افتخاری انجمن صنفی ویراستاران به استاد موسی اسوار در مراسم «از تیسفون تا بغداد»

اعطای لوح عضویت افتخاری انجمن صنفی ویراستاران به استاد موسی اسوار

از راست: هومن عباسپور، استاد موسی اسوار، اصغر مهرپرور، مهناز مقدسی، پیام شمس‌الدینی

نکوداشت استاد حسن انوری

پنج‌شنبه ۲۴ خرداد به مناسبت نکوداشت دکتر حسن انوری در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار نشستی برگزار شد. در این نشست سیدمصطفی محقق داماد، علی‌اشرف صادقی، محمد شادروی‌منش، بهرام پروین گنابادی و حیدر قمری سخنرانی کردند.

دبیر انجمن صنفی ویراستاران، مهناز مقدسی، نیز به نمایندگی از انجمن صنفی ویراستاران متنی را در باب شخصیت استاد و خدمات ایشان به زبان و ادبیات فارسی قرائت کرد:

 

چند کلمه در بزرگداشت استاد حسن انوری

امروز برای بزرگداشت استاد حسن انوری گرد آمده‌ایم تا از انسانی والا تقدیر کنیم: دانشمندی فروتن، دریادلی نستوه، کوشنده‌ای بی‌خستگی، مهربان و شاگردنواز. بسیاری نویسندگان و مترجمان و پژوهندگان و همۀ ویراستارانِ برجسته مدیون فرهنگ سخن‌اند. سعادت کم‌یابی است که حاصل کار پژوهشگری در کتابخانۀ همۀ اهل قلم قرار داشته باشد. این سعادت را نه دهخدا در زمان حیاتش یافت و نه معین.

استاد انوری در فهم و تحلیل متون کهنِ فارسی توان کم‌نظیری دارند. با ذهن وقاد و نظر انتقادی و صراحت بیان خویش در لمحه‌ای مشکل متن را تشخیص می‌دهند و به جای آنچه در متنِ تصحیح‌شدهِ آمده صورت درستِ کلمه را حدس می‌زنند. کلیات سعدی به تصحیح و تدقیق ایشان حاوی نکات اصلاحیِ فراوانی در تصحیح فروغی‌ست و اختلاف این دو متن، خود می‌تواند مبنای یک پژوهش دانشگاهی قرار گیرد.

استاد انوری قلم‌آموختۀ سعدی است و میراث‌دار دهخدا و صاحبِ نثری است دل‌نشین. نوشته‌های ایشان در کتاب‌های درسی و دیگر آثارشان سرمشقی‌ است برای کسانی که می‌خواهند سالم و پاکیزه بنویسند. نثری روان، شفاف، دقیق، موجَز، تأثیرگذار. استاد در نوشته‌های خود این را نیز نشان داده‌اند که هر چیزی اهمیت تأمل را دارد و دربارۀ هر چیزی می‌توان اندیشید و نوشت.

استاد انوری انسانی‌ است به‌غایت سخت‌کوش. حتی در سن‌وسالی که بیشترِ هم‌سالانشان دوست‌تر دارند استراحت کنند، استاد نه‌تنها خود را خسته نمی‌دانند، بلکه جلوتر از جوانانِ همکارِ خود پیش می‌روند و بیش از آنان مشتاقِ تکمیل‌شدنِ کارند.

استاد انوری میهن‌پرستی تمام‌عیار به معنای پسندیدۀ آن است. همۀ فعالیت‌های استاد با هدف اعتلای فرهنگ ایران و پیشرفت دانش و افزایش آگاهی ایرانیان بوده است.

در کنار احترام و ارادت به استاد، باید گفت استاد حسن انوری را نمی‌توان دوست نداشت: انسانی شریف، آداب‌دان، صمیمی، اهل معاشرت، مردم‌دار، اهل طنز و خاطره‌گویی.

بسیاری از بزرگان فرهنگ ما زندگی‌نامۀ خود را، چندان که سرمشقی برای آیندگان باشد،‌ به قلم نیاورده‌اند. اما جای شکر دارد که استاد انوری زندگی‌نامۀ خود را با قلمِ خواندنی خود در اختیارِ جوان‌ترها و نسل‌هایِ بعد گذارده‌اند و یقیناً فرهیختگانِ نسل‌هایِ بعد از زندگی‌نامۀ خودنوشتِ استاد الگو خواهند گرفت.

انجمن صنفی ویراستاران به خود می‌بالد که، در همان سال‌های آغاز کار، استاد انوری عضویت افتخاری انجمن را پذیرفتند و با اجرای یکی از طرح‌های پژوهشی خود در دل این انجمن ما را مرهون لطف خود قرار دادند.

افتخار می‌کنیم که معاصر استاد حسن انوری هستیم و از روزگار شاکریم که سایۀ ایشان همچنان بر سر ماست.
سال‌هاست آموخته‌ایم که اهل فضل را در زمانِ حیاتشان بزرگ بداریم. امیدواریم استاد انوری سال‌های سال بزیَند و هر سال به احترامشان گرد هم بیاییم تا احترام و ارادت خود را در محضرِ ایشان بیان کنیم.

هیئت‌مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران
گلی امامی، اصغر مهرپرور، هومن عباسپور، مهدی قنواتی

 

 

آموزگاران، یادنامۀ استاد اسماعیل سعادت

 

یادنامۀ استاد اسماعیل سعادت، ضمیمۀ خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران منتشر شد.
استاد اسماعیل سعادت در عمر طولانی و پربرکت خود موفق شد کارهای دشوار و سترگی را به انجام برساند. او مترجمی بی‌نظیر و ویراستاری بی‌بدیل بود. استاد سعادت از پیش از تأسیس انجمن صنفی ویراستاران همراه انجمن بودند و پس از تأسیس عضو افتخاری انجمن شدند. جای بسی خرسندی است که در دومین مراسم «تقدیر از پیش‌کسوتان ویرایش» در نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۷) فرصتی فراهم شد که اعضای هیئت‌مدیرۀ انجمن از این استاد گرانمایه تقدیر کنند. استاد همیشه یاری‌رسان و راهنمای انجمن بودند و از هیچ‌گونه کمکی دریغ نمی‌کردند. بنابراین، دبیرخانۀ انجمن تصمیم گرفت به پاس‌داشت استاد، در سالروز تولدشان (ششم مهرماه)،ویژه‌نامه‌ای منتشر کند و از دوستان، نزدیکان و همکاران ایشان درخواست کرد که خاطرات و دانسته‌های خود را از استاد در مقاله‌ای کوتاه به دفتر انجمن بفرستند تا در ویژه‌نامۀ مذکور گنجانده شود.
در این یادنامه مطالب زیر را خواهید خواند:
به یاد استاد اسماعیل سعادت (اصغر مهرپرور)
در شناخت اسماعیل سعادت
سعادت تا ابد (ناصر فکوهی)
غروب آفتاب سعادت (آمنه بیدگلی)
درگذشت مترجم و ویراستار بی‌جانشین (سیدعلی آل‌داود)
کوشنده‌ای تمام وقت برای فرهنگ ایران (ایران گرگین)
به یاد استاد اسماعیل سعادت (مهشید نونهالی)
سیمای استاد سعادت در مروارید اندیشه (پیمانه صالحی)
حافظان روح زبان فارسی (انسیه جلالوند)
آموزه‌های سعادت (مهناز مقدسی)
مادح خورشید (جواد رسولی)
سعادتِ دیگران (هومن عباسپور)
سی سال یا پنجاه سال؟ (کوشا وطن‌خواه)
ویرایش و ترجمه از زبان اسماعیل سعادت
چند نمونه‌ از ترجمه‌های اسماعیل سعادت
دو مقاله از استاد سعادت:
زبان فارسی ممیِّز ذیروح از غیرذیروح
مقالۀ «را»ی بعد از «یا»ی نکره
مرور خاطرات به روایت تصویر

 

برای دریافت یادنامه اینجا کلیک کنید.

 

 

 

 

 

 

#یادنامه #اسماعیل_سعادت #سعادت #اصغر_مهرپرور #ناصر_فکوهی #آمنه_بیدگلی #سیدعلی_آل_داود  #ایران_گرگین #مهشید_نونهالی #پیمانه_صالحی #انسیه_جلالوند #مهناز_مقدسی #جواد_رسولی #هومن_عباسپور #کوشا_وطن‌خواه #انجمن_ویراستاران #انجمن_صنفی_ویراستاران #انجمن_صنفی #انجمن_صنفی_ویراستاران_ایران #آموزگاران #ویرایش #خبرنامه #ویژه_نامه_استاد_سعادت #سمیه_حسنی #شناخت_سعادت #مروارید_اندیشه #همای_سعادت #قاصد_مرکز_نشر_دانشگاهی #جشن_نامه_استاد_سعادت