گفت‌وگویی کوتاه با بهروز صفرزاده
آشنایی ویراستاران را با زبان عربی چه‌قدر لازم می‌دانید؟
با توجه به آمیختگی دیرین دو زبان عربی و فارسی و پیشینۀ طولانی تأثیر و تأثر آن‌ها، آشنایی ویراستاران با عربی کاملاً ضرورت دارد. اما متأسفانه می‌بینیم که عربی‌ندانی، و گاه عربی‌ستیزی، وجه مشترک عموم ویراستاران امروزی است. معلوم نیست چرا ویراستاران آشنایی با زبان انگلیسی را، که بیش از یک قرن سابقۀ نفوذ در فارسی ندارد، به‌مراتب ضروری‌تر از آشنایی با زبان عربی می‌دانند که بیش از یازده قرن سابقۀ نفوذ در فارسی دارد. به این عزیزان توصیه می‌کنم که عرصۀ زبان را عرصۀ عقده‌گشاییِ سیاسی و عقیدتی ندانند و حساب این دو مقوله را از هم جدا کنند. بخشی از ضعف ویراستارانِ امروزی ناشی از عربی‌ندانی آن‌هاست، و در این میان اگر ویراستاری عربی‌دان باشد، بر هم‌صنفان خود پیشی می‌گیرد. متأسفانه فضای دانشگاهی ما در رشتۀ زبان‌شناسی انگلیسی‌زده است و اثری از عربی‌آموزی در آن نیست. عموم زبان‌شناسان ما آشنایی لازم و کافی را با عربی ندارند و ضرورت آن را احساس نمی‌کنند.
ظاهراً شما نخستین مدرس درس «عربی در فارسی» در دوره‌های آموزش ویرایش هستید. چه مباحثی را در کلاستان مطرح می‌کنید؟
البته فضل تقدم در این زمینه ازآنِ استاد موسی اسوار است که سال‌ها قبل در مرکز نشر دانشگاهی چنین درسی را تدریس می‌کردند. من در کلاس «عربی در فارسی»، آن بخش‌هایی از صرف (ساخت‌واژۀ) عربی را که در فارسی کاربرد و مصداق دارند مطرح می‌کنم، مثلاً انواع جمع، وزن‌های صرفی و کارکردهاشان، اشتقاق، و تنوین. آشنایی با این مقولات موجب تسلط هرچه بیش‌ترِ ویراستار بر کار خود می‌شود. یکی از منابع اصلی درس هم کتاب تحول آوایی واژه‌های عربی در فارسی، تألیف این‌جانب است. بدیهی است که کلاسِ من کلاس آموزشِ زبان عربی نیست.
مصاحبه از: سمیه حسنی