دیدار با گروه ویرایش دایرةالمعارف بزرگ اسلامی
یکشنبه 95/10/24
حاضران در جلسه: استاد محمد خاکی (عضو بخش ویرایش و مؤلف شیوه‌نامۀ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی)، دکتر رسول شایسته (عضو بخش ویرایش، فرهنگ‌نگار)، آقای علی فرزانه (عضو بخش ویرایش)، خانم مهتاب صالح (مدیر بخش ویرایش و چاپ)، خانم مهناز مقدسی (دبیر انجمن ویراستاران)، آقای هومن عباسپور (نایب رئیس انجمن).
خانم مقدسی ضمن اظهار قدردانی از تشکیل این جلسه و حضور همکاران گروه ویرایش در این گفت‌وگو، نخست انجمن ویراستاران و اهداف و برنامه‌های آن را معرفی کرد و از استادان درخواست کرد که پیشنهادها و دیدگاه‌هایشان را در مورد فعالیت‌های این انجمن مطرح کنند.
استاد خاکی تشکیل این انجمن را قدمی ارزشمند دانست و پیشنهاد کرد که انجمن باید از اعضای فعال بهره بگیرد و پیشنهادهای اعضا را جمع‌آوری و بررسی کند. بهتر است در بخش آموزش به پرورش ویراستاران تخصصی در حوزه‌های گوناگون بپردازد. استاد خاکی اشاره کرد که ویراستاران مجرب با سال‌ها تلاش و کار مداوم توانمندی خود را بالا برده‌اند و آموزش بدون کار مداوم نتیجه نخواهد داد. وی افزود که شیوه‌نامۀ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی که در سال 1391 منتشر شده حاصل تجاربی است که گروه ویرایش طی سال‌ها به دست آورده‌اند. ایشان به اهمیت تدوین شیوه‌نامه‌ها، با توجه به نیاز مراکز و مؤسسات فرهنگی، اشاره کرد.
دکتر شایسته عضویت و تشویق افراد برای عضویت را امری مهم دانست و اینکه انجمن بتواند امتیازهایی برای اعضا در نظر بگیرد که اعضا علاقه‌مند به همکاری شوند. ایشان به اهمیت ویرایش در کتاب‌های مرجع اشاره کرد که گاه اطلاعات نادرستی در مقالات پیدا می‌شود که براثر چند بار ویرایش رخ داده و ویراستار نهایی باید به تمام این حذف‌ها و افزوده‌ها توجه دقیق کند، گاه نیز مؤلف خطاهایی می‌کند که فقط ویراستاران متخصص متوجه این خطا می‌شوند. وی به اهمیت ویراستاران توانمند و مأخذشناسی و کتاب‌خوان در بخش‌های ویرایش کتاب‌های مرجع اشاره کرد که متأسفانه تعداد این نوع ویراستاران در نشر ایران اندک است.
خانم صالح به حجم کار ویرایش در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی اشاره کرد که حدود 20 اثر در حال انتشار دارد و همۀ این آثار علاوه بر اینکه در گروه‌های مجزا بررسی و ارزیابی و ویرایش اولیه می‌شوند، به گروه ویرایش و چاپ می‌آیند و پس از تأیید، به سرویراستار و سپس به چاپ سپرده می‌شوند. گروه ویرایش 19 نفر همکار دارد. مراحل ویرایش در این مرکز بدین صورت است که مقاله در بخش علمی، ویرایش علمی می‌شود، سپس حروف‌چینی می‌شود و همراه با پروندۀ علمی به بخش ویرایش می‌آید. در این قسمت همۀ مطالب مقاله اعم از استنادات، ضبط اسامی، تاریخ‌ها، عنوان مدخل، مدخل‌های مرتبط، ارجاعات داخل متن و مآخذ، صحت داده‌های اطلاعاتی بررسی و اصلاح می‌شود. مراحل ویرایش یک مقاله گاه چند ماه طول می‌کشد. مقالات تخصصی به افراد متخصص واگذار می‌شود که محتوا را بررسی و ویرایش و تأیید کنند. در نهایت، مسئولیت مقاله به عهدۀ مدیر علمی و سرویراستار است.
از راست: مهتاب صالح، علی فرزانه، اکبر شایسته، محمد خاکی، هومن عباسپور
در این نشست پیشنهادهای زیر برای فعالیت کمیسیون آموزش در انجمن صنفی ویراستاران مطرح شد:
- استفاده از تجربه‌های مراکز و مؤسسات و توجه به نیازهای آنها برای پرداختن به آموزش‌های حرفه‌ای؛
- نیروسازی با آموزش و کار در کنار ویراستاران مجرب در مؤسساتی که بخش ویرایش دارند؛
- تشکیل نشست‌های حرفه‌ای با ویراستاران و مراکز فرهنگی و انتشاراتی؛
- تشکیل کلاس‌های ویرایش متون برای پرورش ویراستاران متخصص در حوزه‌های گوناگون مانند هنر، حقوق، فلسفه، علوم.
- بهره‌گیری از نظام دستیاری برای نوآموزان ویرایش و فراهم کردن امکان کارآموزی برای آنها در یکی از مراکز فرهنگی.
در پایان این جلسه از همکاران بخش ویرایش درخواست شد فرصت‌هایی را در اختیار انجمن ویراستاران قرار دهند که بتوان از تجارب آنها بهره گرفت و در نشست‌های تخصصی حضور به هم رسانند. ضمناً درخواست شد استادان این بخش، عضویت افتخاری انجمن ویراستاران را بپذیرند. همچنین زندگی‌نامه و سوابق فرهنگی ویراستاران بخش ویرایش در اختیار انجمن قرار گیرد تا در وبگاه ویراستاران قرار داده شود.
