زادروز سیمین دانشور را گرامی می‌داریم

سیمین دانشور در هشتم اردیبهشت ۱۳۰۰ درخانواده‌ای فرهنگی به‌دنیا آمد. نخستین مجموعه داستانش را با نام آتش خاموش در ۱۳۲۷ منتشر کرد. در ۱۳۲۸ از رساله‌اش با عنوان «علم‌الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم» دفاع کرد و مدرک دکتری ادبیات فارسی گرفت. او از معدود فارغ‌التحصیلان دکتری ادبیات بود که، به جای تحقیق و تفحص در نسخ خطی و تصحیح آن، به داستان‌نویسی روی آورد و به‌جای کاوش در آثار دیگران، خود اثرآفرین شد. در ۱۳۳۱ موفق به دریافت هزینۀ تحصیلی از دانشگاه استنفورد امریکا در رشتۀ زیبایی‌شناسی شد و به آنجا سفر کرد. پس از بازگشت به ایران در هنرستان هنرهای زیبای پسران و دختران تدریس کرد. سال‌ها در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران «تاریخ هنر» تدریس می‌کرد و به درخواست خودش، در ۱۳۵۸ بازنشست شد.

دانشور از نخستین زنان جدی در نویسندگی در ادبیات معاصر است. او در عصری که ادبیات عموماً مردانه بود، دربارۀ زنان نوشت. در سال ۱۳۸۲ «جایزه مهرگان» را برای یک عمر تلاش در عرصه نوشتن و در ۱۳۸۶ جایزه ویژه مسابقۀ «قلم زرین زمانه» را دریافت کرد.

از دیگر آثار اوست: مجموعه داستان‌های شهری چون بهشت (۱۳۲۰)، جزیره سرگردانی (۱۳۷۳)، ساران سرگردان (۱۳۸۰)، به کی سلام کنم؟ (۱۳۵۹؛ برندۀ لوح زرین و دیپلم افتخار جایزه بیست سال ادبیات داستانی انقلاب اسلامی)، از پرنده‌های مهاجر بپرس (۱۳۷۶).

دانشور را با معروف‌ترین اثرش، یعنی سووشون، می‌شناسند. این اثر جایگاه او را در ادبیات معاصر تثبیت کرد.

این نویسندۀ چیره‌دست در ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ درگذشت. یادش گرامی و آثارش ماندگار باد!

از شمار خـرد هزاران بیش

سال ۱۳۹۷ را با هزاران امید آغاز کردیم و مانند تمامی سال‌ها ده‌ها آرزو کردیم؛ سلامتی اهل خانواده و اهل فرهنگ را طلبیدیم، رونق فرهنگی و اقتصادی را خواستار شدیم و دوری از غم و غصه را از ته دل آرزو کردیم.

افسوس که در همان ابتدای سال، در دوم فروردین با خبر درگذشت استاد داریوش شایگان در غم فرورفتیم و از خود پرسیدیم، آیا داریوش شایگان دیگری خواهیم یافت؟ باری، تا از غم رفتن این عزیز اندکی التیام یافتیم، در پایان همین ماه و در ۲۸ فروردین خبر درگذشت استاد غلامحسین صدری افشار ما را در بهت و حیرت فروبرد. آیا استاد صدری افشار هم زمان رفتنش رسیده بود؟

۲۴ اسفند بود که برای زادروزش در انجمن صنفی ویراستاران مطلبی تهیه کردیم و به حرمتِ زندگی پرفرازونشیبش و تلاش بی‌وقفه‌ای که در عرصۀ فرهنگ داشت سرتعظیم فرودآوردیم. بارها و بارها در نشست‌ها و جلسات فرهنگی، حضور آرام و متین او را شاهد بودیم. سخت‌گیری‌اش بر حفظ زبان فارسی و حرمت‌گذاردن بر پیش‌کسوتان بر هیچ‌کس پوشیده نیست. قدر و قیمت آثارش بر هیچ اهل پژوهش و ویراستاری اندک نیست، و صد افسوس که اکنون دیگر او در میان ما نیست.

شایسته است غبطه خوریم بر این همه تلاش و استقامت، شایسته است بیاموزیم از این بزرگان عرصۀ فرهنگ و فراهم کنیم فضایی که مانند آنان پرورده شوند و شایگان و صدری افشارهایی برای آینده بیابیم.

انجمن صنفی ویراستاران عمیقاً درگذشت از دو بزرگوار و به‌ویژه فرهنگ‌نگار و پژوهشگر و مترجم عزیز، استاد غلامحسین صدری افشار را به همۀ اهل قلم و ویراستاران تسلیت عرض می‌کند.

روحش شاد و یادش گرامی!

 

از تو می‌آموزیم بی‌حاشیه زندگی‌کردن و در اوج بودن را

 

کامران فانی در ۲۵ فروردین ۱۳۲۳ در قزوین به‌دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در قزوین گذراند و در ۱۳۴۱ در کنکور دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد، دو سال بعد، از پزشکی انصراف داد و مجدداً در کنکور شرکت کرد و به دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران راه یافت. در دوران تحصیلش از استادانی چون دکتر مظاهر مصفا، جعفر شهیدی، دکتر لطفعلی صورتگر، دکتر شیری بیانی و سیمین دانشور آموخت. تسلطش بر زبان انگلیسی‌ موجب همکاری‌اش با چند ناشر و ترجمۀ چند کتاب شد. در حدود سال ۱۳۴۵، به خدمت سربازی رفت و در جنگ ایران و عراق نیز شرکت کرد. پس از پایان سربازی، برای ادامۀ تحصیل به انگلیس رفت تا در رشتۀ ادبیات انگلیسی تحصیل کند، اما به عللی آن را رها کرد و به ایران بازگشت. در ۱۳۵۳ که اولین دورۀ آزمون کارشناسی ارشد کتابداری برگزار شد، به این رشته روی آورد.

فانی از ۱۳۵۹ به کتابخانۀ ملی پیوست و سمت‌های متعددی را عهده‌دار شد، از جمله عضو هیئت علمی، مشاور ریاست و عضو شورای عالی مشاوران کتابخانۀ ملی، عضو هیئت امنای کتابخانۀ مجلس و عضو شورای عالی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی. او در طول فعالیت‌های مستمر علمی و فرهنگی‌اش سرویراستار و مشاور چندین اثر مرجع دانشنامه‌ای بوده است، از جمله دایرۀالمعارف تشیع، دانشنامۀ دانش‌گستر، دایرهالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.

استاد فانی در میان اهل قلم و در بین کتابداران ایران جایگاهی ویژه دارد و شهرتش به کتاب‌خوانی و تسلطش بر انواع علوم تجربی و انسانی است. او را «جامع‌العلوم» و «پدر علم کتابداری» خوانده‌اند و همه به اتفاق از حسن سلوک و مثبت‌اندیشی او سخن‌ می‌رانند.

استاد عزیز سلامت باشید و حضورتان پردوام!

 

از ترجمه‌های اوست.

  • آدم‌های ماشینی: روبات‌ها، کارل چابک، ترجمۀ کامران فانی، ۱۳۴۹٫
  • خطابه پوشکین، داستایوفسکی، ترجمۀ کامران فانی و سعید حمیدیان،
  • مرغ دریایی، آنتوان چخوف، ترجمۀ کامران فانی، تهران. ۱۳۵۱
  • سلوک روحی بتهوون، سالیوان، ترجمۀ کامران فانی، تهران.۱۳۶۸
  • علم در تاریخ، جان برنال، ترجمۀ کامران فانی، امیرکبیر، ۱۳۵۶-۱۳۵۴٫
  • زرتشت، سیاستمدار یا جادوگر؟، وال‍ت‍ر ب‍رون‍و ه‍ن‍ی‍ن‍گ‌، ترجمۀ کامران فانی، نشر پرواز، ۱۳۸۳٫

سه خواهر، آنتوان چخوف، ترجمۀ کامران فانی با همکاری سعید حمیدیان،  قطره، ۱۳۸۳٫

 

گردآورنده: سپیده پورمقدم

 

 

زادروز فرهنگ‌نگاری برجسته را گرامی می‌داریم

غلامحسین صدری‌افشار، فرهنگ‌نویس، نویسنده، مترجم و پژوهشگر در ۲۴ اسفند ۱۳۱۳ در ارومیه و در خانواده‌ای فرهنگی زاده  شد، اما حوادثی او را از خانواده جدا کرد. در سه سالگی مادر و در هشت سالگی پدرش را از دست داد. چند ماهی با یکی از عموهایش زندگی کرد، اما پس از ۶ ماه، به پیشنهاد خودش، به پرورشگاه ارومیه رفت و تا نوجوانی در ‌آنجا بود. در ۱۳۲۶ وقتی محمدرضا پهلوی در بازدید از ارومیه به پرورشگاه سر ‌زند، صدری‌افشار متنی را ‌خواند که توجه شاه را جلب کرد و دستور داد که او را به دربار بیاورند. دو ماه از این ماجرا گذشت و اقدامی نشد تا این‌که اشرف پهلوی در سفرش به ارومیه او را به تهران و کاخ سعدآباد برد. مدتی در آنجا ‌ماند. وقتی در شهر تفاوت‌ طبقاتی مردم شهر تهران با مردمان شهرش را مشاهده کرد، تاب نیاورد و به ارومیه بازگشت. سال ۱۳۲۷ برای روزنامه‌ای در تبریز مقاله‌ای نوشت که صاحب روزنامه از او خواست که در خانۀ او زندگی کند. صدری‌افشار پذیرفت و در همان دفترِ روزنامه و در خانۀ صاحب‌ روزنامه ماند و در تبریز درسش را ادامه داد. در ۱۳۳۰ وارد جریان‌های سیاسی آن روزها شد. با سخنرانی برای خلع شرکت نفت دستگیر و به شش ماه زندانی محکوم شد. پس از آن به تهران رفت، اما شش سال بعد (در ۱۳۳۶)، به شهر خود بازگشت و در کتابخانۀ ملی ارومیه کتابدار شد.

در ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۸ در سمتِ ویراستار با ماهنامۀ سخن علمی  همکاری داشت و بعد از مدتی، مقاله‌نویس ماهنامه شد. در ۱۳۴۸ انتشار این مجله متوقف شد. از همان سال تا ۱۳۵۹ مسئول انتشارات علمی وزارت علوم بود. او هم‌زمان از ۱۳۴۵ در بنیاد فرهنگ ایران، با فیش‌نویسی از کتاب مخزن‌الادویه، به حوزۀ فرهنگ‌نویسی وارد شد که مسیر زندگی او را تغییر داد. از ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۱ نیز سردبیر و مدیر مسئول ماهنامۀ علمی و فرهنگی هدهد بود.

سال‌ها همکاری با فرهنگ‌نویسان و تحقیق و پژوهش و ترجمه زمینۀ تألیف فرهنگ معاصر فارسی را فراهم آورد که  معروف‌ترین اثر اوست و در ۱۳۷۷ برندۀ جایزۀ کتاب سال شد. او با همکاری نسترن حکمی و نسرین حکمی فرهنگی‌نویسی را ادامه داد و در آثاری که منتشر کرد از کمک این دو پژوهشگر بهره‌مند شد.

این فرهنگ‌نویس سرشناس و پرتلاش دربارۀ خود می‌گوید: «با اینکه از بدو تولد چشم سالمی نداشتم و از محبت پدر و مادر محروم بودم، اما به‌دلیل آشنایی با چهره‌های سرشناس، همچون دکتر خانلری و احمد آرام، که تلاششان برای بهتر‌شدن زندگی معنوی و درک و شعور بهتر زیستن مردم بوده، خوشبخت هستم.»

آثارش:

تألیفات: فرهنگ مترجم، تاریخ در ایران (۱۳۴۵)، سرگذشت سازمان‌ها و نهادهای علمی و آموزشی در ایران (۱۳۵۰)، کتابنامۀ علوم ایران (۱۳۵۰)، تاریخ ریاضیات (۱۳۵۶) مقدمه، واژه‌نامۀ فنی (۱۳۶۶)، فرهنگ معاصر اعلام (۱۳۸۳)، فرهنگ معاصر فارسی (۱۳۸۸)، فرهنگ معاصر کوچک فارسی (۱۳۷۰)، فرهنگ مترجم (۱۳۶۳)، فرهنگ مشاغل سنتی (۱۳۹۴)، کتاب کوچه (دایره المعارف فرهنگ مردم)، (۱۳۷۷)

ترجمه‌ها: مقدمه بر تاریخ علم (نوشتۀ جرج سارتن، ۱۳۵۳-۱۳۵۷، ۶ جلد)؛ تاریخ ادبی ایران، از سنایی تا سعدی (نوشتۀ ادوارد براون، ۱۳۵۱)؛ تاریخ ریاضیات (اثر دیوید اسمیت، ۱۳۵۶، ۲ جلد)؛ معماری ایران (اثر آرتور پوپ، ۱۳۴۶)؛ کاکل طاووس: ریشه‌های غیراروپایی ریاضیات (اثر جورج گورگیس، ۱۳۸۵)؛ انگلستان در ایران (اثر ریچارد رایت، ۱۳۸۳)؛ مطالعۀ تاریخ ریاضیات و تاریخ علم (جرج سارتن، ۱۳۵۷، توکا)؛ گفتارها در تاریخ علم، تاریخ ادبیات ایران (اثر ادوارد گرانویل براون، ۱۳۶۶)؛ قانون‌های خلاقیت در شوخی، هنر و علم (اثر آرتور کستلر، ۱۳۹۳)؛ کورزاد: داستان‌های پهلوانی کوراغی (۱۳۵۷)؛ معماها: برای ارزیابی هوش، دقت و نیروی استدلال (اثر مندوزا فرناندز، جورج سامرز، نورمن ویلیامز، ۱۳۹۵).

برخی از ویرایش‌ها: مآثر سلطانیه، دو سند از انقلاب مشروطه، دانش برای همه (۱۳ جلد)، فیزیکدان از زبان فیزیکدانان (۱۳۹۵)

مجموعه شعر: ابرهای سرگردان (۱۳۶۶)، آوای جان (۱۳۳۷)، نیایش (۱۳۳۹)

تولد این استاد عزیز را گرامی می‌داریم و برایش سلامتی و طول عمر آرزو می‌کنیم.

انجمن صنفی ویراستاران

سپیده پورمقدم

زادروز پایه‌گذار سازمان کتاب‌های درسی در ایران

دکتر محمود بهزاد در ۲۲ اسفند ۱۲۹۲ در رشت به‌‌دنیا آمد. او را «پدر زیست‌شناسی نوین ایران» یا «آسیموف ایران» لقب داده‌اند. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذارند و جزو اولین دیپلمه‌های گیلان بود. سپس، به دانش‌سرای عالی راه یافت و در ۱۳۱۴ در رشتۀ علوم طبیعی و تربیتی فارغ‌التحصیل شد. پس از گذراندن دورۀ نظام‌وظیفه مدت پنج سال در کرمانشاه ساکن شد و بعد از آن به رشت بازگشت.

بهزاد در ۱۳۲۸ دورۀ دکتری رشتۀ داروسازی را به‌ پایان رساند و هم‌زمان با همکاری علی زرگری و صادق مبین یک دوره، شامل یازده جلد کتاب‌ درسی برای دوره‌های اول تا ششم دبیرستان، تدوین کرد. در همین دوره، با احمد بیرشک در گروه فرهنگی هدف همکاری کرد و با عنوان ویراستار و مترجم به مؤسسۀ فرانکلین راه یافت.

در ۱۳۳۹، برای ترجمۀ کتاب سرگذشت زمین، تألیف جورج گاموف، برندۀ جایزۀ سلطانی شد، جایزه‌ای که بنیاد فرهنگی به کتاب‌های برتر اهدا می‌کرد. از سال ۱۳۴۰ علوم طبیعی را به زبان فرانسه در دبیرستان فرانکوپرسان (رازی کنونی) تدریس کرد. در همین دهه، به‌عنوان ویراستار ارشد با دانشگاه آزاد ایران (دانشگاه پیام‌نور کنونی) نیز همکاری کرد.

آشنایی او با سه زبان انگلیسی و آلمانی و فرانسه موجب شد که در علومی چون زیست‌شناسی و فیزیولوژی و ژنتیک آثاری را ترجمه کند. او از پرکارترین نویسندگان و مترجمان کتاب‌های علمی در ایران در دورۀ خود است. ۸۰ عنوان کتاب تألیفی و ترجمه‌ای در پزشکی، داروسازی و زیست‌شناسی و بیش از ۲۰۰ مقاله ترجمه‌ای و تألیفی حاصل فعالیت‌های فرهنگی اوست. او همچنین بیش از ۹۰ عنوان کتاب را در رشته‌های مرتبط ویرایش کرد و ویراستار تخصصی این رشته‌ها محسوب می‌شد. درس‌نامۀ پزشکی پیشگیری و پزشکی اجتماعی از جمله ویرایش‌های اوست.

آثارش را ناشران معتبری چون بنگاه ترجمه و نشر کتاب، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، امیرکبیر، خوارزمی، نیل، کتاب‌فروشی مرکزی و نیز انتشارات دانشگاه‌ها منتشر کرده‌اند.

بهزاد پایه‌گذار و مدیر سازمان کتاب‌های درسی و نیز از گسترش‌بخشان علوم جدید در ایران بود. کتاب‌هایی که او در این سازمان تألیف کرد یا بر تألیف آنها نظارت داشت تا سال ۱۳۵۲ در تمام مدارس کشور تدریس می‌شد، برخی از آنهاست: بهداشت، گیاه‌شناسی، جانورشناسی، تشریح و فیزیولوژی جانوری و زمین‌شناسی. او همچنین با همکاری احمد خواجه نصیرطوسی و شادروان هوشنگ شریف‌زاده سه جلد کتاب علوم تجربی دورۀ راهنمایی را، همراه با راهنمای معلم، تألیف کرد که مشابه آنها در آموزش و پرورش کشور وجود نداشت.

 

بهزاد همچنین نخستین کسی است که برای حروف‌نگاری ارقام صفر پیشنهاد جدیدی دارد. تا آن زمان به جای صفرهای جلو اعداد نقطه می‌گذاشتند که به پیشنهاد ایشان به صورت دایره‌های تو خالی تغییر پیدا کرد.

دکتر محمود بهزاد در ۸ شهریور ۱۳۸۶ به‌علت بیماری سرطان معده در منزل شخصی خود در رشت درگذشت.

انجمن صنفی ویراستاران زادروز این ویراستار گرانقدر را گرامی و یادش را زنده نگاه می‌دارد.

نگارش: سپیده پورمقدم

به یاد و احترامِ پدر کتاب‌شناسی ایران

ایرج افشار، کتاب‌شناس، پژوهشگر ایران‌شناسی، پایه‌گذار کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و کسی که به «پدر کتاب‌شناسی ایران» شهرت یافت. او در ۱۶ مهر ۱۳۰۴ به‌دنیا آمد و در ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ درگذشت.

افشار در خانواده‌ای اصالتاً یزدی در تهران زاده شد. در ۱۳۲۸ش از دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران در رشتۀ قضایی فارغ‌التحصیل شد. در ۱۳۳۰ش به دانشگاه تهران منتقل و در کتابخانۀ دانشکدۀ حقوق، که بزرگ‌ترین کتابخانۀ دانشکده‌ای ایران در آن سال‌ها بود، به کتابداری مشغول شد. پنج سال بعد، به فرانسه سفر کرد و در دوره‌ای آموزشی، که یونسکو بانی آن بود، با فن کتابداری جدید و موازین نوین و مبانی نظری علم کتاب‌شناسی آشنا شد.

پس از بازگشت به ایران، از ۱۳۴۲ش، فعالیت‌های گسترده‌ای انجام داد، از جمله تدریس کتابداری جدید در دانش‌سرای عالی، مدیریت و سردبیری مجلۀ راهنمای کتاب، تأسیس باشگاه کتاب با همکاری احسان یارشاطر، که با نام «انجمن کتاب» شهرت یافت، انتشار نشریۀ نسخه‌های خطی با همکاری محمدتقی دانش‌پژوه، و مدیریت مرکز تحقیقات کتاب‌شناسی دانشگاه تهران. در ۱۳۴۸، جلد نخست فهرست مقالات فارسی، حاوی داده‌های کتاب‌شناختی ۶۰۰۰ مقاله به زبان فارسی، مندرج در نشریه‌های ایران‌شناسی و فرهنگی، انتشار یافت. این اثر از ابتکارهای افشار بود که با گذشت زمان جایگاه خود را در مطالعات ایران‌پژوهشی تثبیت کرد.

از ۱۳۴۸ به مدت ده سال در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران درس اسناد تاریخی و تاریخ‌های محلی ایران را برای دانشجویان رشتۀ تاریخ تدریس کرد و برای دانشجویان کتابداری نیز درس شناخت نسخه‌های خطی را آموزش می‌داد. او طی همین ده سال حدود نُه کنگرۀ پیاپی تحقیقات ایرانی برگزار کرد. فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی، تصحیح و انتشار اسناد و متون تاریخی و تحقیق و پژوهش در تاریخ معاصر ایران، از قاجار تا انقلاب مشروطه و به بعد، حاصل سال‌ها تلاش اوست. او سال‌ها عضو شورای عالی مرکز دایرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی بود.

افشار پراثرترین پژوهشگر معاصر ایران است. کمتر حوزه‌ای در پژوهش‌های فرهنگی است که رد پای او را نتوان یافت: سردبیری چندین نشریۀ فرهنگی یا همکاری با آنها، کتابداری، فهرست‌نگاری، تصحیح متون، نسخه‌شناسی، تدریس دانشگاهی در داخل و گاه در خارج از کشور، مطالعات ایران‌شناسی، قاجارپژوهی، همکاری با نهادهای متعدد پژوهشی و ایران‌شناسی و کتابخانه‌ها و مراکز نسخه‌های خطی گوشۀ اندکی از تلاش‌های ستودنی این بزرگ مرد است. او به معنای حقیقی پژوهشگر بود.

دربارۀ افشار و آثارش کتاب‌ها و مقالات متعددی منتشر شده است، از جمله ارج‌نامۀ ایرج (تهران: ۱۳۷۷) و مجموعه‌‌ای با نام ایران و مطالعات ایرانی که در بزرگداشت خدمات و آثار او نگاشته شده است. در هفتمین سالروز درگذشت استاد افشار کتاب‌شناسی موضوعی تاریخی از چاپ‌کرده‌ها و نوشته‌های ایرج افشار رونمایی شد که حاوی دستاورهای عظیم انتشاراتی این مرد بزرگ است.

روانش شاد و یادش همواره گرامی باد!

 

انجمن صنفی ویراستاران

تدوین از سپیده پورمقدم

به یاد بانوی داستان‌نویس

سیمین دانشور، داستان‌نویس و مترجم و استاد دانشگاه، در هشتم اردیبهشت ۱۳۰۰ زاده شد و در ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ درگذشت. او در خانواده‌ای اهل فرهنگ در شیراز پرورش یافت. برای تحصیلات دانشگاهی به تهران رفت و تحصیلاتش را تا مقطع دکتری ادبیات فارسی در دانشگاه تهران ادامه داد و در ۱۳۲۸ با دفاع از دانشنامۀ «علم‌‌الجمال و جمال در ادبیات فارسی»  مدرک دکتری گرفت.

در ۱۳۲۹ ش، با جلال آل‌احمد ازدواج کرد. در ۱۳۳۱ ش، به امریکا رفت و طی دو سال در رشتۀ زیبایی‌شناسی در دانشگاه اِستنفورد زیر نظر والاس استگنر، داستان‌نویس و منتقد امریکایی، فوق‌‌دکتری‌‌اش را گرفت. در ۱۳۴۷ ش، به ریاست کانون نویسندگان ایران برگزیده شد و نخستین رئیس این کانون بود. یک‌ سال بعد، هم‌زمان با مرگ آل‌احمد، مشهورترین رمانش، سَووشون منتشر شد.

سووشون، او را در زمره نویسندگان طراز اولِ معاصر قرار داد. این رمان، که با نثری پخته و شفاف به توصیف زندگی اجتماعی مردم فارس، طی سال‌‌های جنگ جهانی دوم، می‌پرداخت و به  ۱۷ زبان از جمله زبان‌‌هایی چون انگلیسی، اسپانیایی، ترکی، روسی، ژاپنی، هلندی ترجمه شد و تیراژش از مرز ۴۰۰ هزار نسخه نیز گذشت.

 

درباره زندگی دانشور و نقد و بررسی آثارش بیش از ۲۵ اثر منتشر شده است. منتقدان، سبک داستان‌نویسی داستان‌های اولیۀ دانشور را تحت تأثیر سبک داستان‌نویسی اُ هنری، داستان‌نویس امریکایی، دانسته‌اند؛ و چون به‌خوبی از نمادها استفاده می‌کند، سبکش را رئالیسم نمادین نیز نامیده‌اند.

دانشور نویسنده‌ای‌ است که به گفتۀ خودش، فضاهای آثار داستانی‌اش را شخصاً تجربه کرده است. او در آثارش، به زنان جامعه، گرفتاری‌هایشان و ظلمی که بر آنان رفته است پرداخته و قهرمان داستان‌هایش را معمولاً از میان زنانی برگزیده که، با همه فرهیختگی و آمادگی برای برقراری روابط عاطفی، تنهایند. در عرصۀ داستان‌نویسی معاصر، بسیاری او را نخستین زن رمان‌نویس ایرانی می‌دانند و منتقدان با القابی چون «بانوی قصه» و «شهرزاد زمانۀ ما» از او یاد می‌کنند. دانشور کمتر در محافل فرهنگی حضور می‌یافت، ولی از جریان‌های ادبی روز دور نبود. شهرت دانشور هرگز در سایۀ شهرتِ همسرش، جلال آل‌احمد، قرار نگرفت. او در ۹۰ سالگی در منزل خود در تهران درگذشت.

آثارش:

نوشته‌ها: چهل طوطی با همکاری جلال آل‌احمد (۱۳۵۱ ش)، مسائل هنر ایران (۱۳۵۶ ش)، مجموعه مقالات شناخت و تحسین هنر (۱۳۵۷ ش)، به کی سلام کنم؟(۱۳۵۹ ش)، غروب جلال (۱۳۶۰ ش)، جزیرۀ سرگردانی (۱۳۷۲ ش)، از پرنده‌های مهاجر بپرس (۱۳۷۶ ش)، ساربان سرگردان (۱۳۸۰ ش).

ترجمه‌ها:  سرباز شکلاتی (۱۳۲۸ ش) اثر جرج برنارد شاو؛ دشمنان (۱۳۲۹ ش) نوشته آنتوان چخوف؛ رمز موفقزیستن (۱۳۳۲ ش) اثر دیل کارنِگی؛ باغ آلبالو (۱۳۴۷ ش) نوشته آنتوان چخوف؛ بنال وطن (۱۳۵۱ ش) اثر آلن پیتون.

 

تلخیص از فرهنگ‌نامۀ زنان ایران و جهان

انجمن صنفی ویراستاران

تدوین از سپیده پورمقدم

نودسالگی استاد فتح‌الله مجتبایی


امروز استاد دکتر فتح‌الله مجتبایی نودساله می‌شود. هندشناس، مصحح متون کهن، ادب‌پژوه، زبان‌شناس، پژوهشگر فرهنگ و تاریخ و فلسفه، از نخستین ویراستاران ایران.
امسال، در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، انجمن صنفی ویراستاران افتخار داشت که از استاد مجتبایی و چهار تن دیگر از ویراستاران پیش‌کسوت تجلیل کند.
برای آن گنج معرفت، برای آن استادِ استادان، برای آن معلم باصفا و بی‌ریا آرزوی تن‌درستی و طول عمر می‌کنیم.
دیر زیاد آن بزرگوار خداوند.

هومن عباسپور
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

زادروز استاد اسماعیل سعادت

 

 

امروز، پنجم مهرماه ۱۳۹۶، نودودومین سالروز تولد استاد اسماعیل سعادت است؛ مردی آرام و متین که به‌رغم اندک لرزش صدایش دقیق و شمرده سخن می‌گوید. مهربان، فروتن، منظم، خستگی‌ناپذیر؛ مردی از آخرین نسل غول‌های فرهنگ ایران.
استاد سعادت از نخستین ویراستاران ایران و از بهترین مترجمان متون فلسفی و ادبی است و با سرپرستیِ «دانشنامۀ زبان و ادب فارسی» و ترجمه و ویرایش ده‌ها کتاب ارزشمند نامش در فرهنگ ایران جاودانه خواهد ماند.
به‌ندرت می‌توان مجموعه‌ای از فضایل را در یک تن یافت: پشتکار و اراده‌ای کم‌نظیر در نهاد انسانی به این سن‌وسال، مغزی سرشار از معرفت در اندامی نحیف که جز پوست و استخوانی نیست، هوش و بصیرتی در برق چشم‌هایی که هنوز ولعِ یافتن و خواندن دارند، قلمی توانا در دست‌هایی که به هربار بوسیدنش افتخار می‌کنم.
استاد، با وجود آن‌همه کار، از مشوقان تأسیس انجمن صنفی ویراستاران بوده‌اند و، پیش از تأسیس، اساسنامۀ آن را خواندند و کلیات آن را تأیید کردند.
تولد استاد را، که به‌درستی او را «کیمیای سعادت» نامیده‌اند، تبریک می‌گوییم و برایشان طول عمر و تن‌درستی آرزو می‌کنیم.
#اسماعیل_سعادت

هومن عباسپور
@anjomanvirastaran

زادروز استاد دکتر جلال ستاری

 

 

چهاردهم مرداد تولد استاد دکتر جلال ستاری (متولد ۱۳۱۰) است؛ مردی که اسطوره‌شناسیِ مدرن را به جامعۀ فرهنگی ایران شناساند. پیش از ستاری کتاب‌ها و مقاله‌هایی دربارۀ اسطوره‌شناسی، به‌ویژه اساطیر ایران، به فارسی نوشته یا ترجمه شده بود، اما هیچ‌کس به‌اندازۀ او آثاری در این زمینه نه نوشت و نه ترجمه کرد. وانگهی، آثارش دیگران را هم به این راه کشاند. آنچه ایرانِ پیش از ستاری را از ایرانِ پس از او جدا می‌کند آن است که ایرانیان موضوع جذّاب اسطوره‌شناسی را پیش از ستاری نه به این حد و نه با این کیفیت درک کرده بودند. با آثار ستاری، دانشِ ما ایرانیان گام بزرگی به پیش رفت و برگشت به پیش از آن ناممکن است.
استاد گرامی، قلمتان پایدار و عمرتان دراز باد.

 

هومن عباسپور

@anjomanvirastaran

انجمن صنفی ویراستاران

زادروز محمود دولت‌آبادی

دهم مرداد تولد محمود دولت‌آبادی است. نویسنده‌ای با نثری رشک‌برانگیز که چشم‌اندازهای نادیده‌ای را به داستان فارسی افزوده است. نویسنده‌ای از تبار بیهقی و طرسوسی و فرامرز بن خداداد. کم‌تر کتاب‌خوانی را می‌توان یافت که نوشته‌ای از دولت‌آبادی نخوانده باشد. نه شیفتۀ القاب است و نه نیازمندِ ستایش و می‌دانم که لقب «استاد» برای نویسنده‌ای مردمی چون او از قدرش می‌کاهد.
پس فقط می‌گوییم آقای دولت‌آبادی عزیز، تولدتان مبارک. سایه‌تان برقرار و قلمتان پایدار.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

هومن عباسپور
@anjomanvirastaran

سالروز تولد استاد محمد خاکی

پنجم تير ماه سالروز تولد استاد محمد خاکی (متولد 1317) است. استاد خاکی انسانی است فروتن و بااخلاق. دانشمندی است مهربان و آموزگاری است بی‌دریغ. مردی است منظّم و دقیق. در تحقیق، اهل استدلال است و موشکافی. کنارِ این مردِ آرام که می‌نشینی، دریای پرتلاطمِ جهانِ پرآشوب برایت بدل به ساحلی آرام می‌شود. اگر از او چیزی بپرسی، هرآنچه می‌داند بی‌دریغ بیان می‌کند و اگر نداند، می‌گوید نمی‌دانم و فرصتی می‌خواهد و می‌یابد و می‌گوید.
برآمده از خانواده‌ای است اهل فضل و هنر. شعر می‌گوید و گاه فی‌البداهه. اما تخصص او ویرایش مقاله‌های دایرة‌المعارفی است؛ یعنی دشوارترین نوعِ ویرایشِ متونِ علمی.
«شیوه‌نامۀ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی»، که او تألیف کرده، باید سرمشق کسانی قرار گیرد که خیال کرده‌اند و می‌کنند که «شیوه‌نامه» فقط رسم‌الخط است و نشانه‌گذاری. حال آنکه هزار نکتۀ باریک‌تر ز مو آن‌جاست. شیوه‌نامه‌ای که خود دانشنامه‌ای است به قلم انسانی که خود جهانی است.
استادِ نازنین، تولدتان مبارک. دستتان را می‌بوسیم و برایتان سلامت و طول عمر آرزو می‌کنیم.

هومن عباسپور

سالروز کریم امامی

امروز، پنجم خرداد، سال‌‌روزِ تولد زنده‌یاد کریم امامی (1309-1384) است. منتقد هنری، فرهنگ‌نویس، روزنامه‌نگار، مترجم آثار هنری و ادبی و تاریخی، نظریه‌پرداز ترجمه و نشر، مدیر گروه ویرایش مؤسسۀ فرانکلین، پایه‌گذار و مدیر گروه ویرایش انتشارات سروش، سردبیر روزنامۀ «کیهان انگلیسی» (در دهۀ 1350)، کتاب‌فروش.
امامی هشت شماره مجلۀ «کتاب امروز» را، که بعدها الگوی بسیاری از نشریات ادبی شد، در دهۀ 1350، در مؤسسۀ فرانکلین سردبیری و منتشر کرد.
«فن و هنر عکاسی»، نوشتۀ هادی شفائیه، و «فرهنگ انگلیسی به فارسیِ» سلیمان حَییم از ویراسته‌های اوست.
از ترجمه‌هایش «گَتسبی بزرگ» نوشتۀ اسکات فیتزجرالد (انتشارات نیلوفر) و «ایرانیان در میان انگلیسی‌ها» اثر دنیس رایت (نشر نو) است و از تألیفاتش فرهنگ فارسی به انگلیسی «کیمیا» (انتشارات فرهنگ معاصر). مقاله‌های عالی و آموزنده‌اش در زمینۀ ترجمه، که از بسیاری کلاس‌های دانشگاهیِ ترجمه مفیدتر است، در دو جلد با عنوان «از پَست و بلند ترجمه» (انتشارات نیلوفر) منتشر شده است.
امامی، به روش آموزشِ دستیاری، عده‌ای از برجسته‌ترین ویراستاران و نسخه‌پردازان نسل بعد از خود را پرورش داد، از جمله عبدالحسین آذرنگ، اصغر مهرپرور، حسین ایوبی‌زاده.
کریم امامی از کسانی بود که برای تأسیس نخستین انجمن صنفی ویراستاران تلاش کرد و همراه عده‌ای از ویراستاران، در اواخر دهۀ 1360، «جامعۀ ویراستاران ایران» را تشکیل داد که متأسفانه به مرحلۀ تأسیس و عضوگیری نرسید.
نامش بلند باد.

@anjomanvirastaran

هومن عباسپور

نوروز و سال نو مبارک!

«نوروز» و «سال نو» (هر دو) مبارک!

چند سالی است که جملۀ «سال نو ‏مبارک» را بسیار می‌شنویم بی‌آنکه بدانیم این جمله گرته‌برداری از زبان‌های ملت‌هایی است که سال نوِ آن‌ها در اوایل زمستان شروع می‌شود، نه در آغاز بهار. اما آغاز سال نوِ ما هم‌زمان است با لحظۀ آغاز بهار. ما نوروز داریم و آن‌ها ندارند.
عادت کنیم به‌جای «سال نو مبارک»، بگوییم «نوروز و سال نو مبارک!» ?

? نوروز و سال نو بر شما مبارک باد! ?