ترجمه و ویرایش ترجمه (۲)، چالش‌ها و آسیب‌ها
| گفت‌وگو با خانم مهشید میرمعزی |
دومین نشست از سلسله نشست‌های ترجمه و ویرایش ترجمه در روز پنج‌شنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ در فضای مجازی برگزار شد. در این نشست خانم مهشید میرمعزی از مشکلات ترجمۀ آلمانی به فارسی و ظرافت‌های این زبان گفت. وی به این پرسش مهم که ترجمه چه سهمی در انتقال فرهنگ دارد و مترجم چه رسالتی دارد پاسخ گفت: مترجم کسی است که بهتر از هر کس متن را مطالعه کرده و توانسته است «آنِ» متن را بگیرد و به زبان مقصد منتقل کند. مترجم باید در فضای فرهنگی، جغرافیایی، اجتماعی، سیاسی و حتی زمانی داستان قرار بگیرد، در این موارد جست‌وجو کند و دست‌کم تصاویری از فضاهایی را که مترجم ترسیم کرده ببیند و تلاش کند از دریچۀ چشم نویسنده به متن بنگرد تا بتواند توصیفات و تشبیهات را به‌خوبی منتقل کند.
فهیمه شانه، دبیر نشست که ویراستار چند عنوان از آثار این مترجم است، با مطرح کردن اینکه آیا ویرایش ترجمه امری ضروری است و اگر هست چگونه می‌شود ارتباط مناسبی بین ویراستار و مترجم برقرار کرد، از خانم میرمعزی خواست که تجارب خود را از همکاری با ویراستاران بگوید. میرمعزی با تأکید بر اهمیت حضور ویراستار، بعد از ترجمه و حتی در حین ترجمه، به این مطلب اشاره کرد که اگر ویراستار پرسش درست و منطقی نکند و دانش و دقت کافی در کار نداشته باشد، اعتماد مترجم را از دست می‌دهد و ممکن است مترجم اهمیتی به پیشنهادهای او ندهد. ضمن آنکه برخی ویراستاران، که حتی زبان اصلی را می‌دانند، آن‌قدر درگیر وفاداری به متن هستند که متوجه ایهام جملات یا حتی برابری یک اصطلاح در زبان مبدأ و بازآفرینی آن در زبان مقصد نمی‌شوند و اصرار دارند که کلمه باید مانند آنچه در زبان اصلی است ترجمه شود درحالی‌که ترجمۀ لغت‌نامه‌ای برای مخاطب قابل درک نیست و فرهنگِ زبان مقصد است که باید منتقل شود. وی مثال‌های متعددی در این زمینه مطرح کرد. همچنین تأکید کرد که مترجم باید زیر پوست متن اصلی برود و شاید گاه لازم باشد با نویسنده گفت‌وگو کند یا برایش ایمیل بفرستد و از او بخواهد که برخی گره‌های ترجمه را باز کند، گاه نیز لازم است مترجم در فضای جغرافیایی نویسنده قرار بگیرد و از نزدیک توصیفات نویسنده را از محیط و مکان‌ها مشاهده کند و اصطلاحات را در بستر فرهنگی بشنود و درک کند که در این حالت ترجمه‌ای غنی‌تر و مطلوب‌تر ارائه خواهد داد. شتاب‌زدگی برای ترجمۀ آثار، بی‌توجهی مترجم به ضبط اسامی، جست‌وجوگر نبودن بسیاری از مترجمان، ندادن پانویس توضیحی از مواردی بود که میرمعزی آن‌ها را از آسیب‌های ترجمه‌های منتشرشده در سال‌های اخیر دانست.
نشست گفت‌وگو با خانم میرمعزی در پی سلسله نشست‌هایی است که انجمن ویراستاران از آذر ماه ۱۴۰۰ آن را با نشست « ضرورت آموزش ویرایش» در خانۀ کتاب و ادبیات ایران آغاز کرد و پس‌ازآن سه نشست دیگر نیز در فضای مجازی برگزار کرد: «ویرایش ترجمه، چالش‌ها و آسیب‌ها» با سخنرانی علی خزاعی‌فر (۲۷ آذر ۱۴۰۰)؛ «آشنایی با نمایه و ضبط اعلام در ویرایش و نشر» با سخنرانی هومن عباسپور (۲۳ آذر ۱۴۰۰)، «ضرورت آشنایی با نگارش معرفی کتاب» با سخنرانی مهناز مقدسی (۲۲ خرداد ۱۴۰۱).
هر یک از این نشست‌ها مقدمۀ برگزاری دوره یا کارگاهی بوده‌اند که کمیسیون آموزش انجمن صنفی ویراستاران برای ارتقای دانش و توانمندی ویراستاران و مترجمان و مؤلفان برگزار کرده یا در حال برگزاری آن است.
کارگاه ترجمۀ آلمانی به فارسی، با تدریسی خانم میرمعزی در ۱۲ تیرماه، به مدت ۵ هفته (روزهای یکشنبه، ساعت ۱۶-۱۹:۳۰) به همت کمیسیون آموزش انجمن صنفی ویراستاران و به صورت برخط برگزار خواهد شد. این کارگاه سومین کارگاه تخصصی است که برای آموزش ترجمه و ویرایش ترجمه در انجمن برگزار می‌شود.
برای مشاهدۀ جلسه اینجا کلیک کنید.
