اعضای هیئتمدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران در خدمت استاد اسماعیل سعادت
در تاریخ ۱۴ دی ماه ۱۳۹۵، اعضای هیئتمدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران٬ برای ادای احترام و گرفتن رهنمود، خدمت استاد اسماعیل سعادت، از پیشکسوتان ویرایش در ایران و نخستین ویراستار بنگاه ترجمه و نشر کتاب، رسیدند.
استاد سعادت فرمودند من اساسنامۀ انجمن را با دقت خواندم؛ بسیار خوب تنظیم شده و معلوم است کسی که آن را تدوین کرده کاملاً با اصول و اسلوب اساسنامهنویسی و خودِ ویرایش آشنا بوده است. استاد توصیه کردند که انجمن ویراستاران باید جایگاه ویراستار را در نشر ارتقا دهد و به ناشران آگاهی دهد که هر کسی را برای ویراستاری نپذیرند. ناشران را باید با سازوکار ویرایش، بهمعنای درست آن، آشنا کرد. انجمن صنفی باید فکری برای میزان دستمزد ویراستاران و نحوۀ پرداخت آن از طرف ناشران و نحوۀ تنظیم قراردادهای ویرایش کند. استاد همکاری با انجمن صنفی مترجمان را بسیار مفید دانستند و در مورد آموزش ویرایش فرمودند بهترین راهِ آموختن ویرایش آموختنِ آن هنگام کار و زیر نظر ویراستارانِ باتجربه و با نظام دستیاری است.
مجمع انجمن
نخستین مجمع انجمن صنفی ویراستاران
خلاصۀ سخنرانی هومن عباسپور در «دومین همایش ملی کتاب و نشر»
ناشران و پدیدآورندگان در ایران تلقیِ ناقصی از ویرایش دارند و آنچه از ویراستار توقع دارند غالباً فقط در حد اصلاح برخی از خطاهای زبانی و یکدستکردن رسمالخط و نشانهگذاری است که اینها، حتی اگر استانداردی هم داشته باشند، فقط بخشی از ویرایش زبانی و صوریاند و در کلاسهایی هم که برای آموزش ویرایش برگزار میشود عمدتاً فقط همین موضوعات را تدریس میکنند، در حالی که انواع ویرایشهای دیگر، مانند ویرایش استنادی و ساختاری ـ محتوایی و تکوینی، که به محتوای اثر مربوطاند و از آنها مهمترند تدریس نمیشوند. ضمناً، برای ویراستارشدن، تحصیلکردن در رشتۀ ادبیات نه شرط لازم است، نه شرط کافی، فقط مقداری مفید است؛ مفید از این بابت که ویراستار باید مقداری صرف و نحو بداند.
یکی از هدفهای «انجمن صنفی ویراستاران» شناساندن ویرایش در جایگاه درست و مطابق استانداردهای جهانی آن است. مثلاً در ایران کمتر ناشری را میتوان یافت که ویراستار مشاور (consulting editor) داشته باشد. ویراستار مشاور میتواند در انتخاب متن/ موضوع و سفارش آن به مترجم/ مؤلف، ارزشگذاری آن در مقایسه با کارهای مشابه، تنظیم قرارداد، نحوۀ تولید و ویرایش و آمادهسازی آن از ابتدا تا انتها، و کارهای فراوانِ دیگر به ناشر کمک کند. ناشران در ایران عمدتاً این کارها را خودشان انجام میدهند. ویراستارِ مشاور میتواند کتابهای مُرده و مغفول را نجات دهد، در مخاطبشناسی و معرفی کتاب به ناشر کمک کند، به تخصصیشدن ناشرانِ نوپا کمک کند، بازخوان (reader) تربیت کند و، با برگزاری مسابقات کتابخوانی، هم ناشر و هم اثر را به کتابخوانان معرفی کند؛ چون ویراستار اولین خوانندۀ متن است و از بیرون به آن نگاه میکند، بهتر از خودِ پدیدآورنده میتواند از کتاب سؤال دربیاورد و به مسابقه بگذارد.
(تلخیص از سمیه هاشمی و مریمسادات میرفاطمی)