نویسنده: لیلا اثناعشری

ناشران و پدیدآورندگان در ایران تلقیِ ناقصی از ویرایش دارند و آنچه از ویراستار توقع دارند غالباً فقط در حد اصلاح برخی از خطاهای زبانی و یک‌دست‌کردن رسم‌الخط و نشانه‌گذاری است که این‌ها، حتی اگر استانداردی هم داشته باشند، فقط بخشی از ویرایش زبانی و صوری‌اند و در کلاس‌هایی هم که برای آموزش ویرایش برگزار می‌شود عمدتاً فقط همین موضوعات را تدریس می‌کنند، در حالی که انواع ویرایش‌های دیگر، مانند ویرایش استنادی و ساختاری ـ محتوایی و تکوینی، که به محتوای اثر مربوط‌اند و از آن‌ها مهم‌ترند تدریس نمی‌شوند. ضمناً، برای ویراستارشدن، تحصیل‌کردن در رشتۀ ادبیات نه شرط لازم است، نه شرط کافی، فقط مقداری مفید است؛ مفید از این بابت که ویراستار باید مقداری صرف و نحو بداند.
یکی از هدف‌های «انجمن صنفی ویراستاران» شناساندن ویرایش در جایگاه درست و مطابق استانداردهای جهانی آن است. مثلاً در ایران کم‌تر ناشری را می‌توان یافت که ویراستار مشاور (consulting editor) داشته باشد. ویراستار مشاور می‌تواند در انتخاب متن/ موضوع و سفارش آن به مترجم/ مؤلف، ارزش‌گذاری آن در مقایسه با کارهای مشابه، تنظیم قرارداد، نحوۀ تولید و ویرایش و آماده‌سازی آن از ابتدا تا انتها، و کارهای فراوانِ دیگر به ناشر کمک کند. ناشران در ایران عمدتاً این کارها را خودشان انجام می‌دهند. ویراستارِ مشاور می‌تواند کتاب‌های مُرده و مغفول را نجات دهد، در مخاطب‌شناسی و معرفی کتاب به ناشر کمک کند، به تخصصی‌شدن ناشرانِ نوپا کمک کند، بازخوان (reader) تربیت کند و، با برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی، هم ناشر و هم اثر را به کتاب‌خوانان معرفی کند؛ چون ویراستار اولین خوانندۀ متن است و از بیرون به آن نگاه می‌کند، بهتر از خودِ پدیدآورنده می‌تواند از کتاب سؤال دربیاورد و به مسابقه بگذارد.
(تلخیص از سمیه هاشمی و مریم‌سادات میرفاطمی)