به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، در اواسط خردادماه اطلاعیۀ نحوۀ کشوری شدن انجمن‌های حوزۀ فرهنگ و هنر و رسانه در وبگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد. با این اطلاعیه تمامی انجمن‌ها می‌توانند صنفی و کشوری شوند. انجمن صنفی ویراستاران یکی از انجمن‌هایی است که در تلاش است مراحل کشوری شدن را طی کند.
مهناز مقدسی، دبیر انجمن صنفی ویراستاران در گفتگویی تفصیلی با خبرگزاری آنا، درباره جزئیات کشوری شدن انجمن ویراستاران توضیحاتی ارائه داد که در ادامه می‌خوانید.
آنا: در خبرها آمده که انجمن ویراستاران کشوری خواهد شد، به نظر شما کشوری شدن چقدر مهم است و چطور این گزینه مطرح شد؟
مقدسی: متأسفانه تمرکزی که در تهران در همۀ حوزه‌ها، به‌ویژه نشر، وجود دارد موجب شده که بخش مهمی از فعالیت‌های شهرهای دیگر از چشم دور بماند. ما در دوره‌های آموزشی‌مان همیشه با این پرسش مواجه بودیم که چرا این دوره‌های حضوری در شهرهای دیگر برگزار نمی‌شود و چرا فقط ویژه تهرانی‌هاست. کشوری شدن یک مزیت است برای اتحاد صنفی. راهی است که از همان سال اول برایمان ترسیم شده بود. مخاطبان ما همۀ کشورند و هر جایی که اهل قلمی وجود دارد، ویرایش هم سهمی خواهد داشت. اعتراضی که اکثر انجمن‌ها در طی سال‌ها داشتند، این بود که بیشتر مراکزی که مجوز فعالیت می‌دهند محدودۀ جغرافیایی را تعریف کرده‌اند، در حالی که حوزۀ فرهنگ و هنر و رسانه فراتر از حوزۀ جغرافیایی عمل می‌کند.
وجود تنوع انجمن‌ها و داشتن مجوزهایی از مراکز متعدد با سازوکارهای متفاوت موجب شد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جلساتی را با انجمن‌های این حوزه برگزار کند که دستاورد آن تغییر ساختار کشوری شدن برای انجمن‌های حوزۀ فرهنگ و هنر و رسانه شد. این اتفاق خجسته، که دستاوردی ارزشمند برای ماست، در ۳ شهریور ۱۳۹۸ با عقد تفاهم‌نامه بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی محقق شد. در جلسات متعددی که برگزار می‌شد دربارۀ شیوه‌نامۀ تشکیل انجمن‌های فرهنگی کشوری صحبت شد و نتیجه آنکه، در ۱۳ خرداد ۱۳۹۹ روند کشوری شدن انجمن‌های حوزۀ فرهنگ و هنر و رسانه، طی اطلاعیه‌ای، به همۀ انجمن‌ها ابلاغ شد. طبیعی است که انجمن ما از همان زمان برای کشوری شدن اقدام کرده و امید است مراحل اداری آن را به‌سرعت سپری کنیم.
آنا: برای کشوری شدن چه مراحلی را باید طی کنید؟
مقدسی: قرار است تمامی انجمن‌های حوزۀ فرهنگ، هنر و رسانه در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ثبت شوند. با این کار تعریف‌های شغلی و حقوق و دستمزد و بیکاری اهالی نشر و فرهنگ و هنر، متناسب با ویژگی‌های‌شان تدوین خواهد شد. البته برای رسیدن به یک نقطۀ مشترک و گفت‌وگوهای دقیق‌تر در این موضوع، لازم است همۀ ما زیر چتر حمایتی مشخصی قرار بگیریم. گام نخست برای کشوری شدن این است که مجموع اعضایمان، شامل ویراستاران شاغل در تهران و متقاضیان عضویت از شهرستان‌ها، به تعداد ۲۰۰ نفر برسد. سپس مدارک این ۲۰۰ نفر در شهریور ماه سال جاری به کمیسیون تشکیل‌شده در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا دبیرخانۀ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تحویل داده شود، پس از آن، مراحل اداری برای تدوین اساسنامۀ جدید و برگزاری مجمع اعلام خواهد شد و طی آن مراتب تبدیل وضعیت از شهر به کشور طی خواهد شد. مراتب اداری از طریق دو وزارتخانۀ فوق به ما ابلاغ خواهد شد.
آنا: برای عضویت در انجمن چه مدارکی لازم است و چه مراحلی باید طی شود؟
مقدسی: نحوۀ عضویت در انجمن صنفی ویراستاران، که در اطلاعیه‌هایمان آمده است. دریافت کاربرگ درخواست عضویت از طریق سایت انجمن ویراستاران، پرکردن برگۀ عضویت، ارسال تصویر گواهی اشتغال به شغل ویراستاری (رونوشت قرارداد)، یا گواهی همکاری در امر ویرایش با مراکز فرهنگی و انتشاراتی، یا تصویر صفحۀ حقوقی دو کتاب که در سه سال گذشته منتشر شده و نام ویراستار در آن درج شده باشد.
آنا: مجوز کشوری شدن را کدام نهاد صادر خواهد کرد؟
مقدسی: با توافقی که میان دو وزارتخانه، یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت تعاون، کار و رفاه احتماعی صورت گرفته، مجوز ما از این دو وزارتخانه صادر خواهد شد و عنوانی که انتخاب می‌شود «انجمن صنفی ویراستاران ایران» خواهد بود.
آنا: کشوری شدن انجمن چه مزایایی برای اعضای آن دارد؟
مقدسی: با کشوری شدن ارتباط صنفی ما محدود به تهران نخواهد ماند، از توانمندی نیروهای مستقر در شهرستان‌ها بهره خواهیم برد، تعامل بیشتری با صنوف نشر در دیگر شهرها خواهیم داشت، موضوع حمایت‌های حقوقی از قراردادها، بیمۀ ویراستاران، حقوق و دستمزدها، دوره‌های آموزشی و تلاش برای اشتغال ویراستاران، دایره‌اش از تهران فراتر خواهد رفت. طبق مراتبی که در جلسات وزارت فرهنگ داشتیم، به تصویب رسید که با اتحاد پنج صنف همگن، که کشوری شده باشند، می‌توانیم کانون عالی تشکیل دهیم و این یعنی قدرتمند شدن صنوف فرهنگ و هنر. خواسته‌ای که سال‌هاست محقق نشده است.
آنا: آیا ویراستاران پیش از این صنف یا نهادی برای خود نداشتند؟
مقدسی: همانطور که می‌دانید ویرایش، به شکل سازمان‌یافته در ایران، با مؤسسۀ فرانکلین آغاز شد و رفته‌رفته ویرایش و ویراستاری در نشر به امری لازم تبدیل شد و پرورش نیروی مجرب برای این حرفه در نشر مطرح شد. نخستین تلاش برای تشکیل دورۀ ویرایش را استاد کریم امامی در انتشارات سروش به انجام رساند و بعد از آن، مرکز نشر دانشگاهی این دوره‌ها را پی گرفت که همچنان ادامه دارد و انجمن ویراستاران نیز از سال گذشته با مرکز نشر در برگزار این دوره‌ها همکاری داشته است.
از همان سال‌های دهۀ ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰، ضرورتِ داشتن تشکل برای هماهنگی میان ویراستاران و تعیین جایگاه شغلی افراد این حوزه مطرح شد، اما به عللی، دو تلاش جدی برای تشکیل انجمن ویراستاران، متأسفانه به نتیجه نرسید. ضرورت تشکیل انجمن برای ویراستاران را با عبارتی از استاد آذرنگ توصیف می‌کنم که به آن «بلبشوی ویرایش» اطلاق کردند. حقیقت این بود که تشتت در حوزۀ ویرایش و نظام‌مند نبودن این شغل و حرفه و وظیفۀ ویراستار موجب شد که، به پشتوانۀ صاحب‌نظران این حوزه، این مسیر را تا تأسیس انجمن صنفی ویراستاران پی بگیریم و امروز سربلند باشیم که نخستین انجمن صنفی ویراستاران را در ایران بنا نهادیم.
آنا: در پایان اگر ممکن است مروری کنید که چه شد انجمن را تأسیس کردید و چه مراحلی را گذراندید؟
مقدسی: با توجه به اینکه هدف ما داشتن صنف و حمایت‌های شغلی از حرفۀ ویراستاری بود، در میان مراکزی که مجوز فعالیت می‌داد، بهترین گزینه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود که از اواخر دهۀ ۱۳۸۰ به فعالیت‌های فرهنگی نیز مجوز می‌داد، اما فقط دو شکل کارگری و کارفرمایی در آن وجود داشت. مشکلی که از همان زمان مطرح بود این بود که شغل ویراستاری فقط در بخش کارگری، به معنای دریافت وجه در قبال خدمات، تعریف می‌شد و لذا به‌ناچار، عنوان کارگری برای آن انتخاب شد. خوشبختانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۱۳۹۷ برای استقلال انجمن‌های فرهنگی تلاش‌هایی را آغاز کرده که اخیراً به بار نشسته و به‌زودی این دو شکل کارگری و کارفرمایی از عنوان انجمن‌های حوزۀ فرهنگ و هنر و رسانه برداشته خواهد شد.
آنا: اکنون انجمن صنفی ویراستاران در چه دوره‌ای و چه وضعیتی است؟
مقدسی: انجمن در آبان ۱۳۹۵ تأسیس شد؛ اما اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم از سال ۱۳۹۴ برنامۀ تأسیس آن آغاز شد و جمع‌آوری اطلاعات و مدارک شغلی ۵۰ ویراستار و تدوین پیش‌نویس اساسنامه و انتخاب هیئت مؤسس، کارهایی بود که پیش از تأسیس، در حدود یک سال و نیم زمان گرفت؛ اما در این سه سال و نیم که انجمن رسمیت یافته، تمام توجه خود را بر بهره‌گیری از تجارت انجمن‌های موفق و مشاوران زبدۀ خود گذاشته؛ ارتباط مؤثر و خوبی که طی این سال‌ها با برخی مراکز فرهنگی و انتشاراتی و صاحب‌نظران و بزرگان نشر و ویرایش برقرار کرده‌ایم، موجب شده که ستون‌هایی برای کارهای زیرساختی در انجمن بنا کنیم و با افتخار بگوییم که بیش از انتظارمان حرکت کرده‌ایم. برگزاری دوره‌های آموزشی، فعال کردن کمیسیون‌های شش‌گانه، داشتن ۲۳ عضو افتخاری و مشاور از بزرگان و پیش‌کسوتان ویرایش و نشر، ارتباط و همکاری با چندین نشریۀ معتبر و انجمن‌های مرتبط و برگزاری نشست‌های ویژه، گوشه‌ای از دستاوردهایمان بوده است.
