نشست «تایپ مناسب نشر، کمتر از انگشتان یک دست»
قلم مناسب برای کتاب‌ها کدام است؟ آیا قلم‌های رایج برای نشر کافی است؟ چه کسانی در انتخاب قلم برای کتاب‌ها تصمیم می‌گیرند؟ مخاطبان چه سهمی در انتخاب قلم دارند؟
نشست بررسی قلم یا قلم‌های مناسب برای نشر و معرفی ویژگی‌های قلم برتر از منظر گرافیکی و خوانایی و تناسب با موضوعِ اثر، روز دوشنبه 26 اردیبهشت 1401، در سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد. در این نشست عاطفه محمدی، طراح گرافیک، هومن عباسپور، نایب رئیس هیئت‌مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران، ناصر آذرشب، بینان‌گذار و مدیر مسئول نرم‌افزاری مریم گفت‌وگو کردند.
آقای عباسپور ارتباط میان طراحانِ قلم و گرافیست‌ها با ویراستاران را امری مغتنم و ضروری دانست و به چند نکته اشاره کرد، از جمله اینکه اشکال‌های موجود در کتاب‌آرایی آثار منتشرشده در نشر ایران ناشی از چهار موضوع است: 1) حروف‌چین‌ها و اکثر صفحه‌آراها با یک قلم تمام کتاب‌ها را تنظیم می‌کنند و تفاوتی بین موضوع کتاب‌ها نمی‌گذارند و همین باعث می‌شود که کتاب داستان و علمی و شعر همگی یک قلم داشته باشد؛ 2) ناشران با انواع قلم‌ها آشنایی ندارند و این کار را به صفحه‌آرا محول می‌کنند؛ 3) پدیدآورندگان هیچ دخالتی در این موضوع نمی‌کنند و انتخاب قلم و صفحه‌آرایی را به ناشر می‌سپارند؛ 4) ویراستاران در این امر دخالتی نمی‌کنند و از آن‌ها نیز خواسته نمی‌شود، یا اینکه با تنوع قلم‌ها و ویژگی‌های آن‌ها آشنا نیستند، در حالی‌که ویراستاران می‌توانند در این زمینه همراهی و همکاری کنند. آقای عباسپور در ادامه به ویژگی برخی قلم‌های مجموعۀ IR و برتر اشاره کرد و نمونه‌‌جمله‌هایی را که با این دو قلم حروف‌چینی شده بود مقایسه کرد. وی موضوع فاصله بین کلمات و حروف را مطرح کرد و داشتن چند قلم مناسب برای حروف‌چینی کتاب‌ها را امری لازم و مناسب دانست و پیشنهاد کرد که طراحان قلم برتر با شرکت ماکروسافت برای قراردادن این قلم‌ها در مجموعه قلم‌های ویندوز رایزنی کنند که حق مادی و معنوی این مجموعه نیز محفوظ باشد.
خانم محمدی در این جلسه به نکات مهمی اشاره کرد از جمله ضرورت داشتن قلم‌های مناسب با موضوع کتاب، اهمیت مخاطب در بهتر خواندن کتاب، برخورداری از گرافیک در طراحی قلم و بهبود آن، رفع مشکلات قلم‌های فارسی در برنامۀ ویندوز. وی علت طراحی چند قلم در مجموعه نرم‌افزاری مریم را، که خود برعهده داشت، ایرادهای قلم‌های موجود در نشر دانست. او به خوانایی متن به‌عنوان اصلی‌ترین ویژگی قلم‌های حوزۀ نشر کتاب اشاره کرد.
آقای آذرشب به سابقۀ حضورش در طراحی انواع قلم‌ها و پیوند دادن امکانات نرم‌افزاری در طراحی قلم اشاره کرد و اینکه از ابتدای دهۀ 1380 تمام مسائل این حوزه را بررسی کرده و به این موضوع رسیده است که باید قلم یا قلم‌هایی منطبق با نیاز جامعۀ فرهنگی و انتشاراتی طراحی بشود و در اختیار این مجموعه‌ها قرار گیرد. وی افزود که برای این موضوع و برای تهیۀ بستۀ قلم‌های برتر، که جزو مناسب‌ترین قلم‌های موجود برای زبان فارسی است، همواره با ناشران و صفحه‌آرایان و حروف‌چین‌ها و گرافیست‌ها جلسات گفت‌وگو و مشاوره داشته است و بعد از گرفتن بازخورد آنان در رفع مشکلات قلم‌ها اقدام کرده است. آقای آذرشب به این نکته اشاره کرد که اگر حروف‌چین‌ها و صفحه‌آراها در این زمینه شناخت داشته باشند و پیشنهادهای خوبی به ناشران و پدیدآورندگان بدهند برای کار خودشان نیز مفید خواهد بود و مسلماً حرفه‌ای بودن این افراد موجب رونق کسب‌وکارشان هم خواهد شد. آقای آذرشب در پایان، امکانات جدیدی که در قلم‌های برتر صورت گرفته، از جمله فاصلۀ حروف، اندازۀ قلم‌های هماهنگ با هم، گزینه‌های جابه‌جایی نقطه‌ها و حرکت‌گذاری‌ها و نشانه‌گذاری‌ها و اعداد و اعشار را مفصل مطرح کرد.
در پایان این نشست، توافق بر این شد که جلسات دیگری برای گفت‌وگو و همفکری با ویراستاران و گرافیست‌ها و طراحان قلم و مجموعۀ نرم‌افزاری مریم و ناشران برگزار شود و نکاتی که در این جلسه مطرح شد با دقت بیشتری پیگیری شود.
در این نشست تعدادی از اعضای انجمن صنفی ویراستاران، صفحه‌آرایان و ناشران حضور داشتند. این نشست در غرفۀ کتاب‌آرایی در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
