روز ویراستار در فرهنگستان زبان و ادب فارسی

نکوداشت استاد احمد سمیعی (گیلانی) و گرامی‌داشت روز ویراستار در فرهنگستان زبان و ادب فارسی

 

روز چهارشنبه، یازدهم بهمن 1402، به مناسبت نکوداشت استاد احمد سمیعی(گیلانی) و  گرامی‌داشت روز ویراستار مراسمی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد. در این مراسم غلامعلی حداد عادل، موسی اسوار، جعفر شجاع کیهانی و هومن عباسپور سخنرانی کردند.

در ابتدای جلسه، غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استاد سمیعی را سرمایه، تکیه‌گاه، مرجع و ملجع و چهرۀ سودمند و خدمتگزار، نه تنها برای فرهنگستان، بلکه برای فرهنگ ایران، معرفی کرد. او از منش استاد سمیعی در جلسات علمی و در مراسم روز تولدش،که هر سال در فرهنگستان برگزار می‌شد، گفت و  به مقالۀ مفصل خود با عنوان «صد سال دانایی» اشاره کرد که قرار است به‌عنوان سرمقاله در مجلۀ نامۀ فرهنگستان منتشر شود.

حداد عادل، ضمن اشاره به ویژگی‌های اخلاقی و علمی استاد سمیعی بر این نکته تأکید کرد که جا دارد هرسال سالروز ولادت

استاد سمیعی را با عنوان‌ تازه‌ای جشن بگیریم چرا که او علاوه بر ویراستار، مترجم، نویسنده، متفکر، مدیر و زبان‌شناس بود. او در پایان سخنرانی خود، استاد سمیعی را حلقۀ وصل فرهنگستان و انجمن صنفی ویراستاران دانست و این پیوند را پیوندی برقرار شمرد.

سخنران دوم این نشست، موسی اسوار، مترجم و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، از صفات و خصایص استاد سمیعی یاد کرد. وی برجسته‌ترین خصلت سمیعی را عشق به ویراستاری دانست و ویژگی‌های او را چنین برشمرد: ایثار در ویرایش، توجه به آداب ویراستاری، حفظ احترام صاحب اثر و تعامل با او، کوشایی و پشتکار در هر شرایط، سکوت و صبوری‌‌ و روحیۀ دانشجویی و عشق به خواندن.

اسوار ویرایش را روندی جانکاه تلقی کرد که در وجود استاد سمیعی سرشته شده بود و استاد سمیعی از این موضوع نه‌تنها ناراضی نبود بلکه به این کار عشق داشت.او بیش از نیمی از عمر خود را وقف ویرایش کرد و هرگز از این کار خسته نمی‌شد.

موسی اسوار ضمن ستایش فعالیت‌های استاد سمیعی در حوزۀ ویرایش، او را از بزرگان عرصۀ ترجمه دانست و افزود که اگر استاد سمیعی تنها به امر تألیف و ترجمه می‌پرداخت، شمار آثارش به واقع به صد عدد می‌رسید. بر تلاش‌های ایشان باید ویرایش مقالات و سرپرستی چند مجله و ترجمۀ و تألیف مقالات فرهنگ آثار را افزود.

جعفر شجاع کیهانی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و از شاگردان استاد سمیعی، از نحوۀ آشنایی با استاد سمیعی از طریق آثار ایشان و شاگردی در محضر وی، در دانشگاه گیلان سخن گفت. وی گوشه‌هایی از مقاله‌ای را خواند که برای نکوداشت استاد سمیعی باعنوان «تاثیر اختیار در جریان جبر تاریخی زندگی استاد آفرینش‌گر،احمد سمیعی گیلانی» نوشته بود و در آن مروری کرده بود به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی احمد سمیعی. کیهانی، در میان صحبت‌ها، به نثر زلال و پاکیزه و روحیۀ علمی و خلاقیت سمیعی اشاره کرد و او را شخصیتی بی‌نظیر توصیف کرد و صفت «سرو بلند زبان و ادب فارسی» را شایستۀ او دانست. وی همچنین، به نقل از خاطرات استاد سمیعی، اشاره کرد که نخستین جرقۀ زیبا نوشتن در دل استاد سمیعی در دوران دبستان و در درس انشا زده شد و او را به خواندن متون کلاسیک کشاند و مهارت او در نوشتن، در سال‌های بعد، از دانش او به متون کهن و داشتن تسلط به انواع نثرها نشئت می‌گرفت.

هومن عباسپور، نایب رئیس انجمن صنفی ویراستاران، بر اهمیت میراث استاد سمیعی  و معرفی او به آیندگان برای جوانانی که محضر او را درک نکرده‌اند و فقط نام او را شنیده‌اند تأکید کرد.

عباسپور از سنت سمیعی به معنای سیر و سلوک و رفتار و اندیشه و قلم او سخن گفت. او وجه بارز این سنت را مردم‌داری و سعۀصدر و احترام به کسانی که آثارشان را ویرایش کرده بود دانست و به نقل آموزه‌هایی از سمیعی پرداخت که صاحب اثر را، به هر میزان سواد و در هر مرتبۀ اجتماعی، باید قانع کرد، نه اینکه به اتکای رتبۀ دانشگاهی یا حتی منزلت علمی او را مرعوب کرد.

عباسپور از فروتنی سمیعی یاد کرد و افزود او، بر خلاف عادت رایج، همواره ویراستار را مدیون صاحب اثر می‌دانست که با هر اثری که ویرایش می‌کند بر دانش خود می‌افزاید. او وجوه دیگر سمیعی را شاگرد پروری، در کنار ملاحظات شخصی و بازنگری و انتقاد از خویشتن، دانست.

عباسپور بر  اهمیت انتشار آثار منتشر نشدۀ استاد سمیعی، که شمار آن‌ها بسیار است، تأکید کرد و  از فرهنگستان زبان و ادب فارسی تقاضا کرد، که در صورت موافقت فرزندان محترم استاد، گروهی از فرهیختگان و شاگردان استاد را برای تدوین و آماده‌سازی و انتشار یادداشت‌هایی از استاد سمیعی بگمارند. وی در ادامه گفت که برخی مطالب استاد را، که نثری فخیم دارد، می‌توان برای مخاطبان جوان و به فراخور آنان ساده‌تر کرد تا به کتاب‌های درسی اضافه شود.

عباسپور افزود ویرایش‌های استاد سمیعی در دانشنامه‌ها و نشریات و خاطرات دیگران از استاد اگر منتشر بشود ارزشمند خواهد بود.

در پایان هومن عباسپور اعلام کرد که در آماده‌سازی و تدوین آثار استاد سمیعی، در همۀ مراحل، فرهنگستان زبان و ادب فارس می‌تواند انجمن صنفی ویراستاران را، که اصحابش همگی شاگردان و همکاران استاد سمیعی بودند، در کنار خود داشته باشد.

در این جلسه برخی شخصیت‌های فرهنگی و استادان و اعضای فرهنگستان و اعضای انجمن و نیز خانوادۀ استاد سمیعی حضور داشتند. از جمله استادان دکتر حسن انوری، دکتر حسین قاسم‌پور، دکتر محمدرضا نصیری، دکتر محمد دبیرمقدم، دکتر آبتین گلگار، دکتر اکبر ایرانی، مهشید نونهالی، نسرین پرویزی، آمنه بیدگلی در این نشست حضور یافتند.

این نشست در ساعت ۱۲:۳۰ پایان یافت.