پنجمین جلسۀ مشاوران علمی انجمن در ۶ شهریور ۱۳۹۸ در دفتر انجمن برگزار شد. در این نشست، که آقایان مجید رهبانی و علی آل داوود و خانم مهشید نونهالی و اعضای هیئت مدیره انجمن حضور داشتند، علاوه بر موضوعات متعددی چون برگزاری نشست‌ها و جلسات نقد و گفت‌وگو، ویرایش دوم «رتبه‌بندی ویراستاران»، با توجه به جزئیات، بررسی شد. به‌زودی نمونۀ اصلاح شدۀ آن برای ارزیابی صاحب‌نظران و بزرگان ویرایش ارسال و پس از تأیید آنان، منتشر خواهد شد. امید است، با حساسیتی که انجمن ویراستاران در این زمینه دارد، متنی منقح و پذیرفته‌شده در میان اهل فن عرضه شود.

#انجمن_صنفی_ویراستارن

#انجمن_ویراستاران

#مجید_رهبانی

#علی_آل_داوود

#مهشید_نونهالی

#ویراستار

#رتبه_بندی_ویراستاران

صبح یکشنبه سوم شهریور ۱۳۹۸ نشستی با حضور وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایندگان صنوف فرهنگ و هنر در تالار رودکی برگزار شد. این نشست متعاقب درخواست صنوف حوزۀ فرهنگ و هنر برای برخورداری از نظام صنفی و حمایت‌هایی چون بیمۀ بیکاری و بازنشستگی و تنظیم تصویب‌نامه‌ای برای ارائه به هیئت دولت تشکیل شد. در ابتدای این جلسه آقای علی‌اصغر سیدآبادی، مشاور وزیر فرهنگ، گزارشی از روند کارها ارائه داد. وی گفت طی حدود ۴۰ جلسه با نمایندگان صنوف حوزۀ فرهنگ و هنر این موضوع مطرح شد که چگونه نهادها و تشکل‌های حوزۀ فرهنگ و هنر می‌توانند از نظام صنفی برخودار شوند و موضوع بیمۀ بیکاری و بازنشستگی در این صنوف چگونه تعریف می‌‌شود. نتیجۀ گفت‌وگوهای متعدد آن بود که براساس قوانین موجود در وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، که در آنجا موضوع نظام حقوق و دستمزد و کارگاه‌ها و تشکل‌های صنفی تعریف شده، انجمن‌های حوزۀ فرهنگ و هنر نیز بتوانند با تغییرات صوری در این قوانین فعالیت‌های صنفی خود را نظام‌مند کنند. درخواست‌های صنوف به تهیۀ تصویب‌نامه‌ای رسید که به امضای وزرای کار و ارشاد رسیده است و اکنون امکان تفاهم و تنظیم و تأیید آن به دست هر دو وزارت فراهم شده است. با تأیید و امضای این دو وزیر تصویب‌نامه به هیئت دولت ارائه خواهد شد و مراتب اداری و اجرایی آن طی خواهد گشت.

در این نشست نمایندگان صنوف صحبت و تقاضاهای خود را مطرح کردند. در تقاضاهای آنان اهمیت سپردن مسئولیت‌های حوزۀ فرهنگ و هنر به صنوف این حوزه مطرح شد و اینکه تشکل‌ها بتوانند صدای صنف باشند و حامی و پشتیبان آن و برای اجرای خواسته‌های صنفی با دولت همکاری کنند و دولت نیز شنونده و مجری این درخواست‌ها باشد. همچنین تأکید شد که صنوف امیدوارند که این تصویب‌نامه در اولویت تأیید در مجلس قرار گیرد و موضوعِ آن پیگیری شود و به فراموشی سپرده نشود.

در این جلسه آقایان مسعود هوشمند رضوی از انجمن روزنامه‌نگاران، دکتر فیاض زاهد مشاور وزیر کار، ایرج راد از خانۀ تئاتر، منوچهر شاهسواری از خانۀ سینما، عموزادۀ خلیلی از انجمن نویسندگان کودک (به نمایندگی از صنوف نویسندگان و ویراستاران)، نگار نادری‌پور نمایندۀ هفت انجمن هنرهای تجسمی، کاوه رضوانی راد از انجمن موسیقی صحبت کردند و پس از آن آقای دکتر صالحی و آقای دکتر شریعتمداری این فرصت را فرخنده خواندند که بین دو وزارت‌خانه تفاهمی برای حوزۀ فرهنگ و هنر برقرار شده و اعلام آمادگی کردند که برای پیشبرد خواسته‌های صنوف تلاش کنند و در آینده‌ای نزدیک کانونی برای تعیین قوانین و آیین‌نامه‌های مناسبِ این صنوف تشکیل بدهند.

انجمن صنفی ویراستاران نیز در زمرۀ چهارده صنفی بوده است که طی یک سال اخیر در تمام جلسات همفکری برای این منظور، در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شرکت جسته و آقای فروغی به نمایندگی از انجمن در تمام مراحل این تصویب‌نامه همکاری داشته است.

[Best_Wordpress_Gallery id=”89″ gal_title=”همگرایی دولت و صنوف-۲”]

ایران: مهد جزیره‌های ویرایشی

نازنین خلیلی‌پور

به‌رغم اینکه صاحب‌نظرانْ ویرایش و ویراستار را تعریف کرده‌اند، در صنعت نشرِ امروز ویراستارْ کسی، و ویراستاری شغلی است که هنوز با آن تعاریف منطبق نیست. در بعضی سازمان‌ها و نهادهای پژوهشی، عده‌ای بدون اینکه حتی ویرایش زبانی بدانند، مقام بالای ویراستار دارند و باید حتماً عضو هیئت‌علمی باشند تا به این مقام شامخ ‌برسند! و در بعضی جاهای دیگر، باوجود اینکه ممکن است افرادی به همۀ مسائل زبانی واقف باشند، آن‌ها را تا حد حروف‌نگار و غلط‌‌‌گیرِ متن هم تقلیل می‌دهند و زحماتشان را نادیده می‌گیرند و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، مقام پَستِ ویراستار را نصیبشان می‌کنند. این نایکدستی در میان ناشران هم دیده می‌شود، مثلاً کم نیستند ناشرانی که ادعای آن‌ها گوش عالم را کر کرده است ولی هنوز ویرگول را علامت درنگ می‌دانند.

چه چیزی در ویرایش نهفته است که این‌قدر بر سر آن اختلاف است. هزاران بار گفته‌اند ویراستار کیست و چه می‌کند، اما ظاهراً نه کسی گوش کرده  و نه وقعی نهاده است و ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم. مشکل اساساً جای دیگری است؛ ما در پلۀ اول گیر کرده‌ایم.

فرض کنید متنی داریم که باید آن را ویرایش کنیم، آیا همین که مطابق با شیوۀ دستورخطِ قراردادیِ ما یا ناشر باشد کافی‌ست؟ قطعاً کافی نیست، ولی گویا همۀ اختلاف‌ها بر سر دستورخط است. چنان بر سر دستورخط اختلاف داریم که فرصتی برای پرداختن به دیگر امور ویرایشی نداریم. مثلاً اینکه «به‌» را در «به‌تنهایی» با یک فاصلۀ کامل بنویسیم یا با نیم‌فاصله جدایش کنیم، «به‌جز» را «به جز» بنویسیم یا «بجز» بحثِ هرروزۀ تحریریۀ اکثر ناشران است و عمدۀ وقت ویراستاران به رفع چنین اختلافاتی می‌گذرد.

اکثر ویراستاران در همین مرحله متوقف می‌شوند، پس با دو دسته ویراستار روبه‌رو می‌شویم: یکی در همان ابتدای راه گیر می‌کند و دستۀ دیگر از این مرحله رد می‌شود و چه بد که دستۀ اول پرتعدادتر از دستۀ دوم است. و اما چرا برخی ویراستاران در پلۀ اول گیر می‌کنند؟

یکی از دلایلش این است که ‌ناشران و صاحب‌نظران بر سر یک دستورخط واحد به نتیجه نمی‌رسند و هرکدام در جزیره‌های خود به سر می‌برند. با یکدیگر ارتباط ندارند و از نظر دیگران خبر ندارند یا اگر خبر دارند آن را نادیده می‌گیرند؛ زیرا اساساً عادتِ شنیدنِ صدای دیگران وجود ندارد. معمولاً ویراستاران در نشست‌های ویرایشی شرکت نمی‌کنند و غالبِ شرکت‌کنندگانْ نوآموزان‌اند تا حرفه‌ای‌ترها و اگر هم شرکت کنند معمولاً برای رقیب‌تراشی است و سپس برای اینکه به رقیب‌کوبی مشغول شوند. اما چرا؟

چون با یکدیگر تعامل ندارند و شیوه‌های نقد را نمی‌دانند و سخن مستدل را به حساب غرض‌ورزی می‌گذارند، البته گاهی هم عامدانه غرض‌ورزی می‌کنند؛ گاهی دلایل فلان زبان‌شناس را نمی‌پذیرند که به‌اصطلاح رویش زیاد نشود؛ اصولاً زبان‌شناسی را نادیده می‌گیرند چون فکر می‌کنند یا باید ادیب بود یا زبان‌شناس! یا اینکه ادبا را به سخره می‌گیرند که چرا از دانش زبان‌شناسی بی‌بهره‌اند؛ به دستورخط فرهنگستان توجه نمی‌کنند چون آن را دستور حکومتی تلقی می‌کنند و البته می‌گویند به آن نقد دارند بدون اینکه واقعاً نقدی بنویسند. دست‌آخر اینکه برخی معتقدند دستورخط فقط شکل ظاهریِ زبان است و زیاد مهم نیست و اجازه بدهیم هر ناشری و هر صاحب‌نظری به شیوۀ خودش بنویسد.

در نگاه اول، پیشنهاد خوبی است که هر ناشری و هر صاحب‌نظری شیوۀ خودش را داشته باشد و قاعدتاً نباید مشکلی هم باشد؛ اما مسئله به همین جا ختم نمی‌شود، هرکدام از این ناشران و صاحب‌نظران با ویراستارانی کار می‌کنند و این ویراستاران اغلب با چند ناشر کار می‌کنند؛ ازآنجاکه اصل یکدستی از اصولِ مهمِ ویرایشی است، بنابراین این شیوه عملاً ویراستاران را سردرگم می‌کند. مثلاً یک ویراستار یک بار همۀ «به»های قیدساز را جدا می‌کند و ویراستار بعدی همه را به هم می‌چسباند؛ اکثر ناشران هیچ قاعدۀ ثابتی برای آن ندارند و تصمیم‌گیری در این باره غالباً منوط به افرادی است که با مسائل زبانی بیگانه‌اند و با هر بادی تصمیمشان عوض می‌شود. یک روز دستور می‌دهند فاصلۀ میان همۀ افعالِ چندجزئی نیم‌فاصله باشد و روزی دیگر دستور به جداییِ آن‌ها از یکدیگر می‌دهند. این افراد اکثراً استدلالی برای قواعدشان ندارند و می‌کوشند تا آن‌ها را طوطی‌وار حفظ کنند؛ و البته گاهی هم قواعدشان من‌درآوردی است و هیچ دلیل علمیِ زبان‌شناسانه پشت آن‌ها نیست و همواره مواردی از نقض قواعدِ قراردادی‌شان دیده می‌شود؛ مثلاً ناشری «موسی» و «عیسی» را به‌ترتیب «موسا» و «عیسا» می‌نویسد ولی «حتی» را همان «حتی»!

خلاصه، به‌رغم اینکه محتوا بسیار مهم است، نباید به دستور‌خط بی‌توجهی کرد و باید مسائل آن را رفع کرد تا فرصت کافی برای پرداختن به محتوا فراهم شود. یکی از وظایف ویراستار یکدست‌کردنِ متن است و تا زمانی‌که «سرِ ویراستاران» به این گرم باشد که «چه را به چه بچسبانند یا چه را از چه جدا کنند» فرصت درک متن و ویرایش را نمی‌یابند. در نتیجه، داشتن دستورخط یکسانِ ملی از واجبات است و تا این کار عملی نشود، تعریفِ ویرایش و ویراستار با وضعیتِ موجود انطباق نخواهد داشت و صرفاً لای کتاب‌ها باقی خواهد ماند.

معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرعامل خانۀ کتاب روز شنبه ۱۵ تیرماه، به مناسبت روز قلم با انجمن‌های فرهنگی دیدار کردند. در این نشستِ عصرانه که به قصد گفت‌وگو دربارۀ دستاوردهای خانۀ کتاب در حمایت از اهالی قلم و شنیدن دیدگاه‌های مدیران انجمن‌ها تشکیل شده بود، مباحث متعددی مطرح شد. آقای حسینی‌پور، مدیرعامل خانۀ کتاب، به تلاش‌هایی اشاره کرد که خانۀ کتاب برای اختصاص حمایت‌های بیمۀ پایه و بیمۀ تکمیلی و تسهیلاتی وام بانکی و بن کتاب به اهالی قلم، در ماه‌های اخیر، به انجام رسانده است. وی به «آیین‌نامۀ تکریم اهل قلم» اشاره کرد که چندی پیش انتشار یافت و از انجمن‌ها خواست دیدگاه‌های خود را برای نهایی‌شدن آن اعلام کنند. همچنین اعلام کرد که خانۀ کتاب درصدد است فضای تعامل و همکاری با انجمن‌های تخصصی را بیشتر کند و با تشکیل کارگروه‌هایی در موضوعات گوناگون برای برخی طرح‌های خود از کمک فکری آن‌ها بهره‌مند شود.

مدیران انجمن‌هایی که در این نشست حضور داشتند، هر یک به نکاتی اشاره کردند. اهم مطالب مطرح‌شده در این نشست به قرار زیر است:

۱)  درنظرگرفتن فعالان نشر که نامشان در صفحات حقوقی کتاب درج نمی‌شود، اما اهمیت آن‌ها کمتر از پدیدآورندگان نیست، مانند سرپرستان و سرویراستاران مجموعه‌ها، ویراستاران فرهنگنامه‌ها و دانشنامه‌ها، تصویرگران کتاب‌های مرجع، مشاوران نشر، نسخه‌پردازان؛

۲) فراهم‌کردن شرایط مناسب برای تقویت خلاقیت نویسندگان (کودک و بزرگ‌سال) با رفع نگرانی‌های مالی آن‌ها و کاستن سانسورهای بی‌مورد و نیز جلوگیری از افتادن پدیدآورندگان در ورطۀ بازار آشفتۀ فضای مجازی و تجاری‌سازی محصولات فکری؛

۳) در اختیار گذاشتن امکاناتی چون فضا برای گفت‌وگو و فعالیت انجمن‌ها و حمایت‌های مالی برای بقای آنان؛

۴) خرید کتاب از ناشران که مدتی است این امر در وزارت فرهنگ و ارشاد اجرا نمی‌شود؛

۵) رسیدگی به مشکلات حقوقی اهالی نشر و قلم (نویسنده، مترجم، ویراستار، تصویرگر)، با رفعِ خلأهای قانونی در قوانین موجود؛

۶) جذب حمایت‌های خیرین برای حمایت از اهالی نشر؛

۷) حمایت از ارسال آثار ایرانی برای شرکت در جوایز جهانی و حمایت از برندگان جوایز جهانی برای حضور در خارج از کشور؛

۸) رسیدگی به ترجمه‌های مکرر و رونویسی از ترجمه‌های دیگران و ندادن مجوز به ترجمه‌های تکراری؛

۹) حل کردن مشکلات نپیوستن به کپی‌رایت و مشکلات گِرنت که برای مترجمان و ناشران مصائب فراوانی را پدید‌ آورده است؛

۱۰) فراهم‌کردن امکانات و تسهیلاتی که انجمن‌ها به‌واسطۀ آن بتوانند عضویت‌های خود را تقویت کنند.

در این نشست مدیران و نمایندگان انجمن نویسندگان کودک، شورای کتاب کودک، انجمن صنفی ویراستاران، انجمن صنفی داستان‌نویسان، انجمن صنفی مترجمان، انجمن قلم ایران، انجمن تصویرگران ایران، انجمن درست‌نویسی و ویرایش، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران و چندین تن دیگر از اهالی قلم حضور داشتند.

در پایان نشست دکتر جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، درخواست کرد که تمامی مطالب مطرح‌شده در این جلسه تدوین شود و در هفتۀ کتاب نشست دیگری با انجمن‌ها برگزار شود تا برای اجرایی‌شدن پیشنهادها و نظرهای مطرح‌شده هم‌فکری صورت گیرد. دکتر جوادی اعلام امیدواری کرد که در آینده‌ای نزدیک فرصت‌های بهتری برای اهالی قلم فراهم شود. آقای حسینی‌پور نیز از انجمن‌ها خواست که ارتباط خود را با خانۀ کتاب بیشتر کنند و اعلام آمادگی کرد که مطالبات انجمن‌ها را پیگیری خواهد کرد.

در پایان، لوح تقدیر و جوایزی به انجمن‌ها اهدا شد.

[Best_Wordpress_Gallery id=”86″ gal_title=”خانه کتاب ۱۵تیر۹۸”]

سومین دورۀ کلاس‌های آموزش نگارش و ویرایش انجمن صنفی ویراستاران با همکاری مرکز نشر دانشگاهی روز شنبه ۱۵ تیرماه ۱۳۹۸ آغاز شد.
در این جلسه مدیران مرکز نشر دانشگاهی و هیئت مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران به دانشجویان دوره خوشامد گفتند و بر ضرورت کسب مهارت برای امر ویرایش تأکید کردند.
این دوره به مدت ۷ ماه در محل مرکز نشر دانشگاهی برگزار خواهد شد.

[Best_Wordpress_Gallery id=”84″ gal_title=”دوره سوم”]

بهروز صفرزاده در گفتگو با خبرنگار ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، درباره ضرورت ویرایش کتاب در حوزه ادبیات گفت: در ایران مسئله‌ای که داریم این است که متأسفانه نه نویسنده‌ها حرفه‌ای می‌نویسند، نه ناشران حرفه‌ای چاپ می‌کنند و نه خواننده‌ها حرفه‌ای می‌خوانند. درواقع این سه ضلع به نحوی با یکدیگر هماهنگی دارند. اینکه می‌گویم این‌ها مطلق نیستند، من موارد استثنا را کنار می‌گذارم، یعنی در مورد اکثریت حکم می‌کنم. اکثر نویسندگان، ناشران و مخاطبان ما حرفه‌ای رفتار نمی‌کنند.

وی با بیان اینکه ویرایش محتوایی و مفهومی جایگاهی در بین ناشران ندارد، بیان کرد: ویراستار کسی است که حد وسط قرار می‌گیرد، یک نوشته را به او می‌دهند و می‌گویند روی این کار کن. ویراستار می‌آید روی این کار می‌کند، یک چیزهایی هم می‌داند، حالا بستگی دارد به اینکه آن ویراستار چقدر ماهر باشد، چقدر توانا باشد یا نباشد. یک کارهایی روی متن می‌کند و معمولاً هم در ایران ویرایش تنها سطحی و صوری است. یعنی وقتی می‌گوییم ویرایش، منظورمان کارهایی سطحی نظیر اصلاح رسم‌الخط، نشانه‌گذاری و غلط‌های تایپی را گرفتن است، در همین حد است و از این فراتر نمی‌رود.

این ویراستار در تشریح چرخه غیرحرفه‌ای از تولید تا مصرف در بازار چاپ و نشر گفت: نوشته‌ای که از اول توسط  یک نویسنده غیرحرفه‌ای به شکلی ضعیف نوشته شده، به  ویراستار داده می‌شود. ویراستار هم در آن یک مقدار تغییرات جزئی می‌دهد؛ بعد ناشر آن را به‌صورت غیرحرفه‌ای چاپ می‌کند، و به دست خواننده‌ می‌رسد که باز من تأکید می‌کنم خواننده هم خیلی متن را جدی نمی‌گیرد که بخواهد دقیق بخواند. مثلاً اگر داستان باشد، می‌خواهد زودتر بخواند ببیند ماجرا چه شد، از کجا شروع شد  و به کجا رسید. خیلی به آن جزئیات و مسائل زبانی توجه نمی‌کند. یعنی خواننده‌های ما هم متأسفانه سطحی هستند.

صفرزاده در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چرا برخی نویسنده‌ها با ویرایش کتاب مخالف هستند، تصریح کرد: برای اینکه در بازار چاپ و نشر ایران بحث ویرایش بد جا افتاده است. از سوی دیگر، رابطه‌ای که مثلاً بین نویسنده و ویراستار در کشورهای غربی هست، اصلاً در جامعه ما وجود ندارد. آنجا ویراستار، دستیار و کمک‌حال نویسنده است و با هم تعامل دارند. یعنی ویراستار در کنار نویسنده است و او را راهنمایی‌ می‌کند تا متن بهتری بنویسد؛ در اینجا نویسنده متن خودش را می‌نویسد و به  ویراستار می‌دهد. تازه آن ویراستار باید با او هماهنگ کند و با اجازه او مقداری تغییرات جزئی اعمال کند. اصلاً آن رابطه و تعاملی که بین نویسنده و ویراستار در کشورهای دیگر هست در کشور ما وجود ندارد.

وی با اشاره با این نکته که سطح توقع خواننده ما خصوصاً در ادبیات داستانی پایین است، خاطرنشان کرد: خواننده ما چه توقعی از داستان دارد؟ می‌خواهد داستان جذاب باشد، کشش داشته باشد، این را بخواند و زود بفهمد و برود به آخرش برسد ببیند ماجرا چه شد. دیگر فراتر از این توقعی ندارد. وقتی ناشر می‌بیند کتابش را با این کیفیت می‌خرند، دلیلی نمی‌بیند که برای ویرایش هزینه کند تا  سطح کتاب را بالاتر ببرد. چون می‌بیند که آن کتاب بازار  و مشتری خودش را دارد و فروش می‌رود. ناشر هم که یک‌جور تاجر و بازاری است. یعنی فقط جنبه تجاری و فروش کتاب را در نظر می‌گیرد. بنابراین انگیزه‌ای برای هزینه اضافه ندارد. از آن طرف سطح خواننده هم متأسفانه پایین است و توقعی ندارد، کتاب را به همان کیفیت می‌پذیرد و می‌خواند و مسئله خاصی هم پیش نمی‌آید.

این ویراستار باتجربه اضافه کرد: ویرایش جدی گرفته نمی‌شود. به نوعی می‌توانم بگویم که ما ویراستارها و کلاً اهل قلم که در کار نوشتن و انتشار هستیم باید سعی کنیم سطح توقع و کیفیت را بالا ببریم نه اینکه آن را مرتب پایین‌تر هم بیاوریم که متأسفانه در سال‌های اخیر پایین‌تر هم آمده است.

صفرزاده درباره راه‌های الزام ناشران و نویسندگان برای جدی گرفتن ویرایش کتاب عنوان کرد: با دستور و بخشنامه هیچ‌کاری نمی‌توان کرد و این راه‌ها امتحان خود را پس داده‌اند. طبیعتاً چیزی که فرمایشی باشد و به صورت دستور، ابلاغیه، بخشنامه و نظایر آن باشد راه به جایی نمی‌برد. به‌نظرم خانواده‌ها و مجموعه‌های آموزشی ما مثل مدارس می‌توانند نقش زیادی در این زمینه داشته باشند. اینکه در خانواده‌های ما مطالعه چه جایگاهی دارد، چقدر بچه را تشویق می‌کنند که کتاب بخوانند، آیا پدر و مادرها حساسیت‌های زبانی را به فرزندان‌شان منتقل می‌کنند؟ اصلاً خودشان این حساسیت‌ها را دارند که در مرحله بعد بخواهند آن را به فرزندان‌شان منتقل کنند؟ که البته کمتر می‌بینیم و درواقع این مسئله وجود ندارد. وقتی حساسیت‌های زبانی وجود ندارد، فرزند هم همان‌طور بار می‌آید. بعد وارد مدرسه می‌شود، در مدرسه هم این حساسیت‌های زبانی محدود است و آن چیزی نیست که ما انتظار داریم. آن حساسیت‌های مهم را به دانش‌آموز یاد نمی‌دهند، آن بچه همین‌جوری بار می‌آید، یعنی سطح توقعش پایین است.

وی با اشاره به هزینه‌های بالای تولید کتاب گفت: ویرایش کتاب هزینه تولید کتاب را بالا می‌برد و یکی از دلایلی که ناشران تن به ویرایش نمی‌دهند، همین موضوع هزینه است چون می‌گوید هزینه تولید را بالا می‌برد، نهایتاً قیمت تمام‌شده کتاب بالا می‌رود و نتیجه اینکه مردم می‌گویند کتاب گران است و کمتر می‌خرند.

این مدرس ویراستاری با تأکید بر این نکته که باید نشر را به عنوان یک صنعت بپذیریم، افزود: این یک واقعیت است و از روی غرض نمی‌گویم، خودم با ناشران کار می‌کنم. دقیقاً ناشر را مثل همین سوپرمارکت سر خیابان ببینید که جنسی را تولید می‌کند و می‌خواهد آن را بفروشد. برای همین به آن می‌گویند «صنعت نشر». تعریفی که صنعت دارد یعنی که شما هزینه می‌کنید، کالایی را تولید می‌کنید و آن کالا را عرضه می‌کنید، می‌فروشید و سودی به شما برمی‌گردد. دقیقاً ناشران ما هم همین‌جوری هستند و جور دیگری نباید به این موضوع نگاه کرد، این تعریف عین واقعیت است.

روز شنبه ۱۱ خرداد ماه، جلسه‌ای با حضور تعدادی از اعضای انجمن صنفی ویراستاران، برای تشکیل کارگروه‌های تخصصی در کمیسیون‌ها، برگزار شد. در این جلسه، نخست مهناز مقدسی، دبیر انجمن، از فعالیت‌های اخیر اعضای هیئت‌مدیره گزارشی داد و تلاش‌های آنان را برای شناساندن جایگاه انجمن به مجامع فرهنگی دولتی و غیردولتی بسیار موفق توصیف کرد. وی در ادامه گفت که طی دو سال گذشته زیرساخت‌هایی برای کمیسیون‌ها طراحی شده و آیین‌نامه‌ها و برنامه‌هایی به تصویب رسیده که اجرا و توسعۀ آن‌ها نیازمند یاری تک‌تک اعضا است. به همین منظور، قرار است با تشکیل کارگروه‌های مشورتی و تخصصی مسئولیت‌ها بین  اعضا تقسیم شود. وی افزود انجمن طی سه دوره نمایشگاه کتاب تهران نشست‌های متعددی را برگزار کرده که هر یک دریچه‌ای را برای انجمن گشوده است. قرار است این نشست‌ها در قالبی منسجم و هدفمند در طول سال پی گرفته شود که مسلماً اجرای آن نیازمند هم‌فکری و همیاری اعضا است. مقدسی از تلاش‌های بی‌دریغ آقای مهدی قنواتی قدردانی کرد که با برگزاری دو دورۀ موفقِ آموزش ویرایش، که سومین دورۀ آن به‌زودی با همکاری مرکز نشر دانشگاهی برگزار خواهد شد، و کارگاه‌های تخصصی، که در ماه‌های آتی برگزار می‌شود،  آموزش ویرایش را استمرار بخشیده است.

آقای فتح‌الله فروغی، عضو هیئت‌مدیرۀ انجمن، در این جلسه به همیاری اعضا برای ارتقای کمیسیون‌های انجمن تأکید کرد و اشاره کرد که انجمن در سال‌های اخیر دستاوردهای ارزشمندی داشته که کمتر انجمنی می‌توانسته در این مدت کم به این مرتبه برسد و این موقعیت محصول زحمات هیئت‌مدیره است و هیئت‌مدیره برای ادامۀ کار ضروری دانسته از اعضای خود بیشتر کمک بگیرد تا بتواند در سطوح بالاتر ادای وظیفه کند و بخش‌های علمی و اجرایی را به کارگروه‌های خود محول کند. هومن عباسپور، نایب‌رئیس انجمن، در تأیید اینکه انجمن صنفی ویراستاران فضایی تعاملی برای گفت‌وگو فراهم کرده است و در پی آن است که با برگزاری جلسات و نشست‌ها و کلاس‌ها تخصصی سطح دانش ویراستاری را در نشر ارتقا دهد، از اعضا درخواست کرد که فعالانه با کمیسیون‌ها همکاری کنند.

در این نشست، نیازهای کمیسیون‌ها به تفکیک مطرح شد و اعضایی به شرح زیر برای همکاری با کارگروه‌ها اعلام آمادگی کردند:

۱) کمیسیون آموزش

الف) داوطلبان همکاری در «کارگروه ویرایش در مطبوعات و رسانه‌ها» به‌منظور آسیب‌شناسی وضعیت ویرایش در این حوزه‌ها و برگزاری دوره‌های آموزش ویرایش تخصصی مطبوعات و رسانه‌ها: خانم‌ها لیلا صمدی، نازنین احسانی، آقای پیام شمس‌الدینی.

ب) داوطلبان همکاری با کارگروه «ویرایش کتاب‌های کودک» با تأکید بر برگزاری دوره‌های آموزشی: خانم‌ها الهه عین‌بخش، لیلا صمدی، مهری تقی‌پور، حورا نیکبخت.

۲) کمیسیون حقوقی

تشکیل کارگروهی برای تعیین امور حقوقی انجمن، از جمله قراردادهای ویرایش، بیمۀ ویراستاران، تنظیم آیین‌نامه‌های حمایتی از حقوق ویراستاران. داوطلب همکاری: آقای امیر قلاوند.

۳) کمیسیون پژوهش

الف) داوطلبان همکاری با  کارگروه «بررسی ویرایش و نشر در شهرستان‌ها»: خانم‌ها میترا حافظی، عالمه رجبی، الهه وحیدی، مهرناز بوجاری‌صفت، مهناز مقدسی، آقایان جواد رسولی، پیام شمس‌الدینی، امیر قلاوند.

ب) داوطلبان همکاری با کارگروه «تولید محتوا برای وبگاه و تدوین خبرنامۀ انجمن»: خانم‌ها الهه سوداچی، مهری تقی‌پور، حورا نیکبخت.

ج) داوطلبان همکاری با کارگروه تدوین شیوه‌نامه: خانم‌ها نازنین خلیلی‌پور، مهرناز بوجاری‌صفت، مهری تقی‌پور، حورا نیکبخت، آقایان حمید حسنی، بهروز صفرزاده، احسان موسوی خلخالی، محمدعلی معین‌فر، سجاد سرگلی

۴) کمیسیون امور ویرایشی

داوطلبان همکاری با کارگروه کمیسیون امور ویرایشی: خانم‌ها عالمه رجبی، ونوس قدیمی، زهرا فرهادی‌مهر، زهرا (صحرا) رشیدی، الهه عین‌بخش، مهرناز بوجاری‌صفت، حورا نیکبخت، آقایان احسان موسوی خلخالی، سجاد سرگلی.

در پایان جلسه، مطالب متعدد دیگری مطرح شد از جمله ضرورت یا عدم‌ضرورت نرخ‌گذاری امور ویرایشی از سوی انجمن، افزودن کارگاه‌هایی به دوره‌های آموزشی انجمن برای تقویت توانمندی دانشجویان و ورودشان به بازار نشر، همسوکردن نگاه اعضا به اولویت‌های ویرایشی با برگزاری نشست‌ها و کارگاهی داخلی، برگزاری برنامه‌های جنبی مانند بازدیدهایی از مراکز فرهنگی برای ارتباط بیشترِ اعضا با یکدیگر.

در این جلسه، بیست تن از اعضای انجمن و پنج تن از اعضای هیئت‌مدیره حضور داشتند و مقرر شد اعضای داوطلب در روزهای مشخصی برای هماهنگی با کمیسیون‌های مربوط در دفتر انجمن حضور یابند.

بهترین منابع برای شناخت انسان و شخصیت‌ها رمان است و هیچ‌چیز نمی‌تواند جای آن را بگیرد.

بخش‌هایی از گفت‌وگو با عبدالحسین آذرنگ در شبکۀ رادیویی فرهنگ (پنج شنبه ۱۶اسفند)

مصاحبه‌کننده: علی عظیمی‌نژادان در برنامۀ نام‌آوران ایران زمین

عبدالحسین آذرنگ از زندگی و سوابق کاری خود می‌گوید:

من در ۱۵ آذر ۱۳۲۵، تقریباً مقارن با ایام عاشورا، در کرمانشاه به دنیا آمدم و برای همین اسمم را گذاشتند عبدالحسین. در همان‌جا درس خواندم دبیرستان را تمام کردم و وارد دانشگاه شیراز شدم.

در کودکی پدرم مرا به قرائت‌خانۀ شهرداری، نزدیک شهرداری کرمانشاه، می‌برد که الآن از بین رفته، تالار بزرگی بود که وسط آن میز بزرگی داشت و پر از روزنامه‌های مختلف بود؛ مردم می‌آمدند و روزنامه‌ها را می‌خواندند آن‌هم با صدای بلند. در همان ‌دوره ماجراهای سیاسی جریان داشت و نادعلی خان کریمی وکیل مجلس در دورۀ مصدق در همسایگی ما زندگی می‌کرد. بین نادعلی خان کریمی و پدر من دوستی بود. پدر من در کارهای حقوقی (دادگستری) بود. خوش‌نثر و خوش‌قلم بود و نوشته‌هایی که از طرف نادعلی خان می‌آمد را به‌اصطلاح امروز ویرایش می‌کرد؛ نامه را به من می‌داد تا به دست نادعلی خان برسانم. نادعلی خان نامه‌ها را می‌دید و یادداشت‌هایی می‌کرد و دوباره به من می‌داد تا به پدر برسانم؛ و من در آن برهۀ تاریخی احساس می‌کردم وظیفۀ مهمی به‌عنوان پیک ایفا می‌کنم. شمس قنات‌آبادی[۱] را من در خانه کریمی‌ها دیدم.

بخشی از خانوادۀ من از زنگنه‌ها، از ایلات کرد، هستند. در آن محیط عشایری اختلافات و دعوای حقوقی فراوان اتفاق می‌افتاد و خانۀ ما همواره محل مراجعۀ افراد بسیار زیادی بود؛ می‌آمدند و با پدرم مشورت می‌کردند و پدر برایشان لایحه می‌نوشت و من چون پسر بزرگ بودم باید در خدمت پدر می‌بودم و در نقش پادو و پیک عمل می‌کردم. آن دوران این ویژگی را داشت که چون من باید در جلسات می‌نشستم و گوش می‌دادم این شنیده‌ها در ذهنم می‌ماند. یکی از چیزهایی که در من تأثیر گذاشت این بود که قضاوت کردن کارِ بسیار دشواری است. یکی از دلایلی که من به رمان و ادبیات علاقه‌مند شدم همین مسئلۀ شناخت شخصیت‌ها و تحلیل شخصیت‌ها بود. از اواخر دبیرستان مطالعات روان‌شناسی را شروع کردم و به این نتیجه رسیدم بهترین منابع برای شناخت انسان و شخصیت‌ها رمان است و هیچ‌چیز نمی‌تواند جای آن را بگیرد. اولین کتابی که خواندم  کتاب بیچارگان (مردم فقیر) از داستایوفسکی بود، من این کتاب را خیلی دوست داشتم و دارم و بعد از آن، کتاب برادران کارامازوف برای من بسیار تأثیرگذار بود.

من دورۀ ابتدایی را در مدرسۀ کوروش، که مدیریت آن با عمویم بود، گذراندم و در دبیرستان رازی و کزازی ادامه دادم و دیپلم گرفتم. دو دبیر من یکی مرحوم یدالله بهزاد از قصیده‌سرایان معروف بود و به ما ادبیات درس می‌داد و دیگری محمدحسین جلیلی مرد بسیار فاضلی بود. آقای جیحونی معلم ادبیات و آقای بیانی معلم زبان انگلیسی ما بودند. دبیر دیگر آقای حسینی مدرس انگلیسی که در تشویق من در آموزش زبان انگلیسی بسیار مؤثر بود. در دورۀ دبیرستان به انجمن ایران- امریکا می‌رفتم که در تقویت زبان انگلیسی من تأثیر داشت. بعد کنکور به دانشگاه شیراز رفتم. کنکور دانشگاه شیراز برای اولین بار در ایام نوروز برگزار شد و سه سال در آن دانشگاه اقتصاد خواندم. در جریان اعتصابات دانشجویی که به خاطر مرگ غلامحسین تختی اتفاق افتاد و دانشگاه‌ها ملتهب بود، اقتصاد را رها کردم و به دانشگاه ادبیات اصفهان رفتم. دو سال در آنجا درس خواندم و در رشتۀ تاریخ لیسانس گرفتم. در ۱۳۵۱، آقای ابوالحسن نجفی که استاد من در دانشگاه اصفهان بود مرا برای کار به نجف دریابندری و کریم امامی معرفی کرد و بعد از مصاحبه، کارم را به‌عنوان ویراستیار در انتشارات فرانکلین شروع کردم (۱۳۵۱-۱۳۵۵).

در سال ۱۳۴۴ وارد دانشگاه شیراز شدم که طبق برنامه‌های دانشگاه پنسیلوانیای امریکا بود. اساتید ما نیمی ایرانی و نیمی امریکایی بودند.

دانشگاه اصفهان چند ویژگی عمده داشت که مسیر زندگی مرا تغییر داد، از لحاظ مالی قابل مقایسه با دانشگاه شیراز نبود، دانشگاه شیراز با وضعیت مالی و امکانات بسیار خوبی بود، اما دانشگا اصفهان کتابخانۀ خوبی داشت که مجموعۀ مرحوم باقر الفت به آنجا اهدا شده بود و من از این مجموعه بسیار استفاده کردم. از اساتید تأثیرگذار در دانشگاه اصفهان آقای ابوالحسن نجفی بود که از اعضای بخش ادبیات فارسی بود. من دانشجوی تاریخ بودم، ایشان سه درس زبانشناسی، ادبیات تطبیقی و ادبیات معاصر ایران را می‌داد و من علاقه‌مند بودم و از در کلاس‌های ایشان حضور پیدا می‌کردم. دکتر جلیل دوستخواه استاد درس اسطوره و آقای اوریزی استاد جامعه‌شناسی و آقای علی شریعتمداری، که بعداً وزیر علوم کابینۀ مهندس بازرگان مدیر بخش روان‌شناسی بودند، آقای مهریار معاون دانشکده ادبیات انگلیسی‌دان برجسته‌ای بود. رئیس دانشکده اصفهان دکتر عبدالباقی نواب بود که پزشک بیماری‌های عفونی و ادیب و شاعر و موسیقی‌دان بود و تاریخ مشروطه درس می‌داد. چیزی که بسیار برای من تأثیرگذار بودند استاد هورفر بود که از من خواست منابع درسی را برای دانشجویان ترجمه کنم. بعد از آن، من صبح‌ها در کتابخانه مشغول ترجمۀ مطالبی درزمینۀ تاریخ بودم که بعداً به جزوۀ درسی دانشجویان تبدیل شد. مثل تاریخ سده‌های میانه که من یک خلاصه از آن تهیه را کردم یا تاریخ قرون جدید اروپا. هم ‌زبانم تقویت می‌شد هم چیزهای جدیدی می‌آموختم. سال ۱۳۴۹ به سربازی رفتم. سال ۱۳۵۱ استاد نجفی را دیدم. ایشان گفتند اگر می‌خواهی می‌توانی به فرانکلین ملحق شوی. قرار بود به دائره‌المعارف فارسی مصاحب بپیوندم، ولی بعد از سه ماه آقای امامی از من خواستند در بخش ترجمۀ فرانکلین بمانم.

برای شنیدن تمامی بخش‌های گفت‌وگو به نشانی زیر مراجعه کنید.

http://radiofarhang.ir/NewsDetails/?m=065177&n=396380

[۱] . از نزدیکان و سخن‌گوی آیت‌الله کاشانی بود.

سه‌شنبه ۱۶ بهمن‌ماه دومین جلسۀ مشورتی هیئت مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران با اعضای افتخاری برگزار شد. در این جلسه، فهرستی از موضوعات نشست‌ها مطرح و برای برگزاری هشت نشست تبادل نظر شد. همچنین  ویراست اول «رتبه‌بندی ویراستاران»، که کمیسیون پژوهش آن را تهیه کرده بود، در اختیار مشاوران قرار گرفت تا در جلسۀ بعد دیدگاه‌های خود را مطرح کنند. امید است انجمن بتواند از بهار ۱۳۹۸ نشست‌های مرتبی را برگزار کند.

مهمانان این جلسه علاوه‌بر هیئت مدیره، خانم‌ها: گلی امامی، مهشید نونهالی و آقایان: سیدعلی آل داود، مجید رهبانی، جواد رسولی و بهنام رمضانی‌نژاد بودند.

[Best_Wordpress_Gallery id=”71″ gal_title=”دومین جلسه مشورتی با اعضای افتخاری”]

مهدی حجوانی

نویسنده، پژوهشگر و ویراستار حوزۀ کودک و نوجوان

سه‌شنبه ۲۵ دیماه، مراسم تقدیر از فعالیت‌های فرهنگی و پژوهشی استاد مهدی حجوانی در مؤسسۀ خانۀ کتاب برگزار شد. در این نشست، مستندی حاوی گزارش فعالیت‌های ایشان و دیدگاه‌های همکارانشان به نمایش درآمد. سخنرانان این نشست، آقایان نیکنام حسینی‌پور، رضا هاشمی‌نژاد، سیدعلی کاشفی خوانساری، احمد مسجد جامعی، علی‌اصغر سیدآبادی، دربارۀ استاد حجوانی گفتند و فعالیت‌های او را برشمردند.

شهرت مهدی حجوانی برای فعالیت‌های گسترده‌ای است که در نویسندگی آثار کودکان و نوجوانان و نقد ادبیات کودک و نوجوان و ویراستاری انجام داده است. سردبیری فصلنامۀ پژوهش‌نامۀ ادبیات کودکان و نوجوانان با حمایت حوزۀ هنری، سردبیری کتاب ماه کودک و نوجوان با حمایت مؤسسۀ خانۀ کتاب و ریاست هیئت مدیرۀ انجمن کودکان و نوجوانان از جمله مسئولیت‌های این پژوهشگر بوده است. برخی آثار اوست: الف دال میم، پوتین‌های گشاد، با گل کویر، قصه چیست، احمد آقا.

دبیر انجمن صنفی ویراستاران در پایان این مراسم هدیه و لوح عضویت افتخاری انجمن را به ایشان تقدیم کرد و ‌‌ایشان نیز این عضویت را پذیرفتند.

[Best_Wordpress_Gallery id=”69″ gal_title=”بزرگداشت حجوانی”]

آموزش‌های عملی و کاربردی به دانشجویان دوره‌های ویرایش از جمله اموری است که کمیسیون آموزش انجمن صنفی ویراستاران بر آن تأکید دارد و به همین منظور، در طول دوره‌های آموزشی، دانشجویان با کتابخانه و چاپخانه آشنا می‌شوند. در دومین دورۀ عمومی ویرایش، در تکمیل درس آشنایی با منابع و شیوه‌های استناد با تدریس خانم مهناز مقدسی، از کتابخانۀ حسینیۀ ارشاد بازدید شد. دانشجویان، روز چهارشنبه ۱۹ دی‌ماه، با بخش مرجع کتابخانۀ آشنا شدند و از آنان درخواست شد، با راهنمایی استاد، فهرستی از منابع مرجع را در پاسخ به سؤال‌هایی که به آنها داده شده بود بیابند و مطابق شیوه‌های استانداردِ منبع‌نویسی درج کنند.

این بازدید با هماهنگی مدیر کتابخانۀ حسینیۀ ارشاد، خانم دکتر خراسانچی، و همراهی مدیر بخش منابع مرجع، خانم رحیم‌نژاد، صورت گرفت.

یکشنبه ۱۶ دی‌ماه هیئت مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران میزبان برخی اعضای افتخاری خود بود. در این جلسه خانم‌ها گلی امامی، مهشید نونهالی و آقایان سیدعلی آل داود و مجید رهبانی حضور داشتند. این نشست، که به منظور مشورت دربارۀ برنامه‌های علمی انجمن تشکیل شده‌ بود، نتایج ارزشمندی داشت. موضوعاتی چون برگزاری نشست‌های علمی، تشکیل جلسات درس‌گفتار، گفت‌وگو با صاحب‌نظران و رتبه‌بندی ویراستاران از مواردی بود که در این جلسه به مشورت گذاشته شد.

در پایان این نشست استاد سیدعلی آل داود نیز به عضویت افتخاری انجمن درآمدند.

[Best_Wordpress_Gallery id=”67″ gal_title=”شورای علمی۱۶-۱۰-۹۷”]

دانشجویان دورۀ دوم آموزش ویرایش انجمن صنفی ویراستاران در تاریخ ۱۳ آذرماه ۹۷ از چاپخانه واژه‌پرداز اندیشه، واقع در جاده دماوند دیدار کردند. این بازدید در آخرین جلسۀ درس «آشنایی با تولید کتاب» با تدریس دکتر رسولی و بخش عملی کلاس بود. در این جلسه دانشجویان همراه با دکتر جواد رسولی از بخش‌های این چاپخانه دیدن کردند.

نخست، آقای عقبایی از مسئولان چاپخانه، دربارۀ دستگاه‌های و فرایند چاپ کتاب در این چاپخانه اطلاعاتی داد و سپس دانشجویان بازدید خود را از بخش لیتوگرافی، که نخستین بخش چاپ کتاب است، آغاز کردند. پلیت (زینک) و دستگاه plate setter در لیتوگرافی به اعضا معرفی شد.

پس از آن، گروه وارد بخش بعدی، یعنی دستگاه‌های رنگ، شدند و دانشجویان نحوۀ کار این دستگاه‌ها را، اعم از دورنگ و چهاررنگ، مشاهده کردند.

آقای عقبایی در توضیحات خود به اندازه‌های متنوع فرم‌های کاغذ و قطع‌های مختلف کتاب اشاره کرد و دستگاه‌های چاپی را که برای هر فرم کاغذ استفاده می‌شود، به دانشجویان نشان داد.

یکی از بخش‌های چاپخانه بخشی بود که در آن فرم‌های چاپی را زیر اشعه و نور مستقیم قرار می‌دادند تا کارکنانِ ناظر کیفیت چاپ رنگ‌ها را بررسی کنند و چنانچه براثر تعداد چاپ بالا، تغییری در رنگ فرم‌ها به‌وجود آمده باشد، دستگاه را برای اصلاح آن تنظیم ‌کنند.

یکی از کارکنان دلسوز این چاپخانه، دستگاه کاغذتاکن را برای دانشجویان متوقف کرد، روکش محافظ آن را برداشت و سرعت آن را کم کرد تا طرز کارش را توضیح دهد. این دستگاه فرم هشت‌تایی کاغذ را در سه مرحله تا می‌کرد و به شکل هشت صفحه پشت سرهم در می‌آورد تا کتاب‌ها برای مراحل بعدی، یعنی مرحلۀ صحافی و برش سه‌لبه‌ای، آماده شوند.

پس از آن دانشجویان از بخش صحافی جلدهای سخت و نرم دیدن کردند و آقای عقبایی انواع صحافی را تشریح کرد.

در بخش صحافی، دانشجویان از دستگاه‌های کاملاً خودکار و پیشرفتۀ چسبِ صحافی و برش کتاب دیدن کردند.

در پایان، دکتر رسولی همراه با دانشجویان دوره دوم ویرایش، و آقای نصرتی و عقبایی عکسی به یادگار گرفتند.

نوشتۀ حامد حکیمی

نشست «کودک، کتاب، کتابخانه» به همت انجمن صنفی ویراستاران برگزار شد.

انجمن صنفی ویراستاران، در حمایت از کتاب و کتاب‌خوانی، بررسی کتاب کودک و نوجوان را موضوع اصلی این نشست قرار داد. این نشست روز پنج‌شنبه اول آذر ۱۳۹۷، هم‌زمان با هفتۀ کتاب، در موزه و کتابخانۀ ملک در دو بخش اجرا شد. در بخش اول، اعضای هیئت‌مدیره و اعضای انجمن صنفی ویراستاران به همراه سخنرانانِ این نشست، از بخش‌های کتابخانه و موزۀ ملک، ازجمله بخش صحافی، مرمت نسخه‌ها، آزمایشگاه مرمت نسخ خطی، و مخزن کتابخانۀ ملک دیدار کردند.

بخش دوم شامل گفت‌وگوهای تخصصی دربارۀ کتاب کودک و نوجوان بود. در آغاز نشست، مهناز مقدسی، دبیر انجمن صنفی ویراستاران، از شرکت‌کنندگان و انجمن‌ها و مراکز همکار در این نشست قدردانی کرد. وی ویرایش را در معنای وسیع آن فعالیتی دانست که از زمان تولید اثر تا زمان انتشار و حتی پس از آن امتداد دارد. او به تلاش‌های این انجمن برای ارتقای جایگاه ویرایش و ویراستاران اشاره کرد که به همین منظور، برگزاری جلسات گفت‌وگو با انجمن‌های نشر و مراکز تولید دانش و دانشنامه‌ها، تلاش برای پرورش ویراستاران در قالب نظام دستیاری و برگزاری دوره‌های آموزش ویرایش در برنامه‌های انجمن گنجانده شده است. دبیر انجمن صنفی ویراستاران هدفِ این نشست را هم‌اندیشی دربارۀ وضعیت کتاب کودک معرفی کرد و گفت: «به منظور بررسی و حل وضعیت آشفته تألیف، ترجمه و تصویرگری کتاب کودک، چاره‌ای جز «تفکر بیناصنفی» نداریم و به همین سبب از نمایندگان سه انجمن، یعنی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، انجمن تصویرگران ایران و انجمن ناشران کودک و نوجوان دعوت کرده‌ایم تا در این‌باره بگویند.»

فریبرز مجیدی، جامعه‌شناس، مترجم، ویراستار و رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی ویراستاران، در سخنان خود گفت که اگر وزارت ارشاد قصد بازبینی و سانسور کتاب‌ها را دارد، این بازبینی باید در خصوص دقت و صحت نگارش و ویرایش اثر باشد و نه تمرکز بر بعضی جملات و کلمات خاص. او ویرایش کتاب کودک را بحثی تخصصی دانست که باید با نهایت دقت و ظرافت به آن نگاه کرد.

سپس فتح‌الله فروغی، عضو هیئت مدیرۀ انجمن و دبیر این نشست، با اشاره به اینکه چند سالی است که کتاب در بستر مرگ قرار گرفته، هفتۀ کتاب را فرصتی دانست که بتوان در آن، این وضعیت را از چند منظر تحلیل کرد.

سخنران اول این نشست محسن هجری، عضو هیئت‌مدیرۀ انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، ادبیات کودک را، برخلاف ادبیات بزرگ‌سال، مخاطب‌محور دانست که از همان ابتدای کار، نویسنده با دایرۀ واژگانی و مفهومی و تجارب محدودی مواجه است. او با وام‌گرفتن مثلثِ متنِ پل ریکور، که یک ضلع آن را نویسنده، ضلع دیگر را مخاطب و ضلع سوم را متن تشکیل می‌دهد، گفت که معمولاً توجه منتقدان به خود متن است و از دو ضلع دیگر یعنی نویسنده و مخاطب غافل می‌شوند. اما اگر چاپ کتاب‌های ترجمه شدۀ کودک را به بهانۀ استقبال مخاطب، سادگیِ کار و هزینۀ کمتر برای ناشر، اولویت قرار دهیم، نویسنده را از این چرخه حذف می‌کنیم و به‌جای آن مترجم را می‌گذاریم. پس از آن اتفاقی می‌افتد که هم‌اکنون در صنعت نشر ایران با آن مواجه‌ایم. وقتی متنی را بدون توجه به ویژگی‌های بومی مخاطب خلق می‌کنیم، پیامدهایی دارد. در واقع یکی از پیامدها این است که با ترجمۀ آثار خارجی، کودکان از پشتوانۀ فرهنگی‌شان تهی می‌شوند. در نتیجه، کودکانی را می‌پروریم که فاصلۀ زیادی با ما دارند. ما آن‌ها را نمی‌فهمیم و آن‌ها هم ما را. و این بیگانگی فرهنگی در نسل جوان زمینه‌ای می‌شود برای فرار مغزها. چون احساس تعلقی به این زیست‌بوم ندارد. در نتیجه، صنعت نشر هم در زمرۀ مقصران بزرگ این پدیده در کنار آموزش و پرورش و آموزش‌عالی قرار می‌گیرد. اما چون آموزش و پرورش نظامی منجمد و سنگین است، گفت‌وگو با آن بسیار دشوار است. اما از طرفی گفت‌وگو با ناشران و هم‌سوکردن آن‌ها بسیار آسان‌تر و عملی‌تر است. انجمن صنفی ویراستاران می‌تواند به نویسنده‌ها و ناشران کمک کند تا کتاب‌ها پخته‌تر شوند و بیشتر مناسب حال مخاطبان شوند و نیازهای اجتماعی را، که شاید نویسنده از آن بی‌خبر باشد، به او منتقل کند. این عضو هیئت‌مدیرۀ انجمن نویسندگان کودک در ادامه گفت: «به گمان من نویسنده اصلی‌ترین جایگاه را در صنعت نشر دارد. اگر متنِ تألیفی و بومی رشد یابد، تمامی فعالیت‌های پس از آن هم، از جمله تصویرگریِ بومی رشد می‌کند. و این‌همه، مدیون متن نویسنده است.»

علی بوذری، عضو هیئت‌مدیرۀ انجمن تصویرگران ایران و سخنران دوم نشست، ضمن تأیید این مطلب که کتاب‌های ترجمه‌ای ارتباط بهتری با مخاطب ایرانی برقرار می‌کنند، گفت این مطلب نشان از آن دارد که پدیدآورندۀ ایرانی مخاطب ایرانی را به‌خوبی نمی‌شناسد. به گمان من یکی از گرفتاری‌های ما همکاری‌نکردن پدیدآورندگان با تصویرگران است. یعنی ما هنوز به شیوۀ سنتی عمل می‌کنیم که طبق آن، نویسنده کتاب را تمام می‌کند و به ناشر تحویل می‌دهد. ناشر هم آن را برای تصویرگری به تصویرگر می‌دهد و در نتیجه، ارتباطی بین این دو برقرار نمی‌شود. نویسنده براساس ذهنیت خود کتاب را خلق می‌کند و چون امیدی به ارتباط با تصویرگر ندارد، تلاش می‌کند هر آنچه را در متن لازم است بگوید و این باعث می‌شود که بعضاً به پرگویی بیفتد و در نتیجه، متن طولانی شود. از طرف دیگر، تصویرگر هم نمی‌داند متن را نویسنده بر اساس چه فضا و تفکری خلق کرده است. حال آنکه اگر نویسنده و تصویرگر از ابتدا با هم در ارتباط باشند، دیگر لازم نیست نویسنده همۀ مطالب را در قالب کلمات بگوید. چون می‌داند تصویر قرار است نوشته او را کامل کند و بخشی از متن به عهدۀ تصویرگر است. از طرف دیگر، تصویرگر هم لزومی نمی‌بیند که همه چیز را در تصویر خود بیان کند. این همکاری می‌تواند زمینۀ تولید کتاب‌های فوق‌العاده‌ای را فراهم کند. به همین خاطر چند سالی است که انجمن تصویرگران با همکاری انجمن نویسندگان کتاب کودک کارگاه‌هایی را برگزار می‌کند که در آن تصویرگر و نویسنده با هم همکاری می‌کنند و کتاب‌های تصویری خوبی که در چند سال گذشته تولید شده و جوایز داخلی و خارجی را به خود اختصاص داده، نتیجۀ همین همکاری بوده است.

فتح‌الله فروغی، دبیر نشست، که خود نیز از ناشران کودک است، در ادامۀ صحبت‌ها گفت که این مشکل نه تنها در نشر کتاب‌های کودک و بین نویسندۀ کتاب کودک و تصویرگر وجود دارد، که در بین نویسندگان بزرگ‌سال و ویراستاران هم وجود دارد و نشر ما از عدم ارتباط این عوامل، دو یا چندسویه ضربه می‌خورد.

سخنران بعدی، مقصود نعیمی ذاکر، مدیرمسئول انتشارات لک‌لک، گفت که وزارت ارشاد با افزایش مجوزهای نشر، گویی در تلاش است مشکل اشتغال را حل کند تا مشکل نشر را. چراکه بعضی ناشران حتی فرایند چاپ کتاب را هم نمی‌دانند، کتاب‌های خودشان را نمی‌خوانند و گاه نمی‌توانند بخوانند. ناشر در حوزۀ کتاب کودک باید بداند که مخاطب اهمیت فراوانی دارد و ناشر باید خود را با کودک هماهنگ کند، نه اینکه توقع داشته باشد کودک خودش را با ناشر هماهنگ کند. ناشران کودک باید رصد شوند و مدام آموزش ببینند. او با اشاره به اینکه ناشران در برخی کشورها برای کتاب‌های علمی، فهرست واژگان دیداری و نوشتاری در اختیار نویسندگان قرار می‌دهند، گفت: «اگر نویسنده‌ای بخواهد برای کودک هشت‌ساله کتابی علمی بنویسد، فهرستی ۵۰۰ کلمه‌ای به او می‌دهند که نویسنده باید در محدودۀ همان کلمات بنویسد و نه بیش از آن. به همین علت آن‌ها برای رده‌های سنی مختلف کودک، کتاب‌های علمی متنوع و استانداردی دارند. در ایران برای این بحث‌ها نظریه‌پردازی نمی‌شود. و در نتیجه ناشر ابزار لازم را ندارد و مجبور است برای انتخاب نویسنده و تصویرگر گزینشی عمل کند.» مدیرمسئول انتشارات لک‌لک، خاطره‌ای را از دکتر مظلومی تعریف کرد که او در مورد داستانی که قهرمانش یک گوسفند بود، از تصویرگران پرسید که شما چگونه این داستان را به تصویر می‌کشید؟ همۀ تصویرگران پاسخ دادند: «طبیعتاً یک گوسفند می‌کشیم.» اما دکتر مظلومی گفت که نیازی نیست گوسفند را تصویر کنید. چون کودک خودش گوسفند را می‌شناسد و آن صورت از گوسفندی را که دوست دارد تصور می‌کند. شما اگر گوسفندی را بکشید، تخیل کودک را محدود کرده‌اید و او را مجبور می‌کنید گوسفندی را که شما کشیده‌اید تصور کند. شما باید تصویر چیزی را بکشید که او نمی‌تواند تصورش کند و به تصور او کمک کنید. مثلاً اگر گوسفند در این قصه نگران شد، اگر می‌توانید، نگرانی او را تصویر کنید. چون کودک میزان نگرانی گوسفند را نمی‌داند و شما باید به او کمک کنید که آن را بفهمد.

آخرین سخنران این نشست، دکتر محسن ذکاء اسدی، پژوهشگر ادبیات کودک و ویراستار و معلم، در ادامۀ این بحث که در ایران، از آثار خارجی و ترجمه‌ای در حوزۀ کودک استقبال بیشتری می‌شود، به تجربه‌ای اشاره کرد که خود در سه دبستان در شهر تهران داشت. او گفت که ما داستان «صد سکۀ طلا» را دو بار برای هر کلاس تعریف کردیم. اما یک بار اسم شخصیت آن را «محسن» و یک بار هم «مایکل» گذاشتیم. سپس از بچه‌ها نظرخواهی کردیم تا بگویند چقدر از داستان لذت برده‌اند. متأسفانه کسانی که آن داستان را با اسم «مایکل» شنیدند ۲۰ تا ۳۰ درصد لذت بیشتری از داستان برده بودند تا گروهی که همان داستان را با اسم شخصیت «محسن» شنیدند. و این مطلب یعنی کودک تمایل به اسم خارجی و در نهایت، داستان خارجی دارد. این پژوهشگر ادبیات کودک در بحث لذت خواندن به گفتۀ ژاکلین رُز اشاره کرد که می‌گوید: «ادبیات کودک تولید یک فرد بزرگ‌سال است، ولی برای مخاطب کودک، و این تفاوت در ماهیت است. پس این ارتباط اساساً ناممکن است و همۀ کسانی که در حوزۀ ادبیات کودک فعالیت می‌کنند باید بدانند که در حال ممکن‌کردن یک فعالیت ناممکن‌اند.» او در ادامه گفت که توران میرهادی و محمود حکیمی همواره توصیه می‌کردند که اگر پس از خواندن قصه برای کودک، از او سؤال درستی بکنید، آن قصه حتی اگر قصۀ ضعیفی هم باشد، کارکردی برای خودش پیدا می‌کند و همین‌طور برعکس؛ اگر داستانی قوی را با یک سؤال نامناسب تمام کنید، کارکرد آن قصۀ قوی را از آن گرفته‌اید.

ذکاء اسدی در ادامه به کمبود متخصص در حوزۀ ادبیات کودک در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت که دانشجویان برای پیدا کردن استادِ راهنمایِ متخصصِ ادبیاتِ کودک با مشکل مواجه‌اند و این ناشی از تحقیر ادبیات کودک در جامعۀ ماست. محسن هجری هم با تأیید این موضوع گفت که این مشکل نه تنها در کشور ما وجود دارد، بلکه در کشورهای توسعه‌یافته هم همین‌طور است: «یک بار یکی از نویسندگان امریکایی، که به ایران آمده بود، گفت که در امریکا هم نویسندگان کودک را تحقیر می‌کنند و تصور می‌کنند چون ما نمی‌توانیم برای بزرگ‌سالان بنویسیم، ناچار به ادبیات کودک روی آورده‌ایم. پس این مشکلِ ایران نیست و جهانی است. و ما باید انگاره‌ای را که به کودک داریم تغییر دهیم و او را همچون انسان خردسال ببینیم و نه یک انسان ناقص.»

نعیمی ذاکر ضمن تأیید این مطلب گفت که البته ما بزرگ‌سالان ایرانی هم خودمان «مایکل‌زده» هستیم و تمایلمان در مطالب و ارجاعات علمی به غربی‌هاست. غرب ما را تحقیر می‌کند ولی ما خودمان، خودمان را بیشتر تحقیر می‌کنیم و این ناشی از عدم خودباوری ماست. مثلاً در ایران کسی به آقای محسن هجری که یک نظریه‌پرداز بومی ادبیات کودک است ارجاع نمی‌دهد ولی به فلان نویسندۀ خارجی ارجاع می‌دهد.

فروغی در پایان نشست اشاره کرد که در این نشست از چهار منظر به کتاب کودک پرداخته شد و قطعاً این فرصت برای پرداختن به این موضوع بسیار اندک است. وی افزود این اولین نشست انجمن صنفی ویراستاران برای این موضوع بود و قرار است ادامه پیدا کند و زمینه‌ای بشود برای همکاری‌ بین انجمن‌ها در حوزۀ کتاب کودک.

این نشست با تقدیر از سخنرانان و بازدید از کارگاه نقاشی پشت شیشه به پایان رسید.

[Best_Wordpress_Gallery id=”40″ gal_title=”کودک، کتاب، کتابخانه، ۱ آذر ۹۷”]

حامد حکیمی

بدین وسیله از اعضای انجمن صنفی ویراستاران دعوت می‌شود در دومین مجمع عمومی عادی برای انتخاب بازرس حضور به هم رسانند.

عضو محترم انجمن صنفی ویراستاران

 با عرض سلام،

ضمن تشکر از این‌که در سال دوم نیز از حامیان انجمن بوده‌اید، به استحضار می‌رساند که دومین مجمع عمومی عادی انجمن با حضور نمایندۀ وزارت کار، در تاریخ شنبه ۲۴ آذرماه ساعت ۱۴، در دفتر انجمن برگزار می‌شود. از شما دعوت می‌شود در این جلسه شرکت بفرمایید.

توجه داشته باشید که حضور اعضا در این جلسه ضروری است، اما چنانچه امکان حضور نداشته باشند، می‌توانند طی نامه‌ای یک نفر را به انجمن معرفی کنند که به جای ایشان در جلسه و رأی‌گیری شرکت کند.

دستور جلسه

۱) اعلام گزارش عملکرد انجمن به اعضا

۲) اعلام گزارش بازرس

۳) اعلام گزارش خزانه‌دار

۴) برگزاری انتخاب بازرس اصلی و علی‌البدل

زمان: شنبه ۲۴ آذر ساعت ۱۴ تا ۱۶

نشانی: خیابان خرمشهر، خیابان صابونچی، کوچۀ دهم، پلاک ۴، واحد یک.

فریبرز مجیدی

رئیس هیئت مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران

از اعضای انجمن صنفی ویراستاران و اعضای کانال این انجمن و دیگر علاقه‌مندان دعوت می‌کنیم در کتابگردی ویراستاران در روز پنج‌شنبه اول آذر شرکت کنند. برنامه طوری تنظیم شده که دوستان هر ساعتی به ما ملحق شوند می‌توانند محل گردآمدن را پیدا کنند. ضمناً همه‌ی کتا‌ب‌فروشی‌ها روبه‌روی دانشگاه‌اند.
برنامه به این ترتیب است:
• از ساعت ۱۶:۰۰ تا ۱۷:۰۰
کتاب‌فروشی اختران (بازارچه‌ی کتاب)
• از ساعت ۱۷:۰۰ تا ۱۸:۰۰
کتاب‌فروشی طهوری (بین فروردین و فخررازی)
• از ساعت ۱۸:۰۰ تا ۱۹:۰۰ کتا‌ب‌فروشی توس (نبش خیابان دانشگاه)
• از ساعت ۱۹:۰۰ تا ۲۰:۰۰ کتاب‌فروشی نیلوفر (خیابان دانشگاه)

هفته کتاب از ۲۴ آبان تا اول آذر برگزار می‌شود.

افتتاحیه هفته کتاب در مراسمی در شهر کاشان برگزار خواهد شد.

بیست و ششمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «حال خوش خواندن» از ۲۴ آبان تا ۱ آذر با مشارکت بیش از ۵۰ نهاد و سازمان برگزار می‌شود.

دومین دورۀ آموزش ویرایش انجمن صنفی ویراستاران در دفتر انجمن برگزار شد. نخستین درس‌های این دوره ویرایش صوری، ویرایش زبانی، تولید کتاب است که در روزهای زوج از ساعت ۱۶ تا ۱۹:۳۰ ارائه می‌شود.

۱۳۰جلسه  (۲۶۰ ساعت)                          روزهای زوج (۱۶:۰۰ تا ۱۹:۲۰)               هر روز ۲ جلسه

مدت دوره ۳۷ هفته    پرداخت شهریه به اقساط

**در صورت قبولی در آزمون همۀ درس‌ها در پایان دوره، به شرکت‌کنندگان گواهی‌نامۀ «انجمن صنفی ویراستاران» داده خواهد شد.

از دانشجویان برتر برای همکاری دعوت می‌شود.

شمارۀ کارت برای واریز شهریه (بانک ملت، به نام انجمن صنفی ویراستاران)

۷۹۱۴-۴۸۸۹-۳۳۷۶-۶۱۰۴

برای دریافت فایل ثبت نام  کلیک کنید.

پس از ثبت‌نام، از طریق پرکردن فرم‌های انجمن، فیش واریزی خود را به نشانی زیر ارسال کنید:

anjoman.virastar@gmail.com

کارگاه ویرایش انواع متون

دومین کارگاه: کارگاه ویرایش متون عمومی

زمان: 

چهارشنبه ۱۴ شهریور۱۳۹۷، ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۸:۳۰

مکان:

دفتر انجمن صنفی ویراستاران

• این کارگاه‌ها فقط برای اعضای پیوستۀ انجمن برگزار می‌شود و رایگان است. لازم است اعضای محترم حضور خود به دفتر انجمن اعلام کنند.

شماره تماس برای هماهنگی: ۸۸۵۱۴۶۱۴

[Best_Wordpress_Gallery id=”36″ gal_title=”ویرایش متون عمومی”]